ميدىڭ جۇمىسىن ناشارلاتاتىن 5 قاۋىپتى تاعام ءتۇرى

 نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - مي - ادام ورگانيزمىندەگى ەڭ ماڭىزدى ءارى تولىق زەرتتەلمەگەن ورگان.

دەنە ماسساسىنىڭ %2 تيەسىلى بولسا دا، دەنە وندىرەتىن ەنەرگيانىڭ %20-25 ىن تۇتىنادى. مينۋت سايىن مي ارقىلى 750 م ل. قان وتەدى، سونىمەن قاتار ميداعى نەيروندار سانى جەر عالامشارىندا تىرشىلىك ەتەتىن ادامداردىڭ جالپى سانىنان 16 ەسە كوپ. عالىمداردىڭ زەرتتەۋىنشە، ميدىڭ جۇمىسى بىرنەشە فاكتورعا تىكەلەي بايلانىستى: فيزيكالىق بەلسەندىلىك، ءومىر سالتى، وعان قوسا تاماقتانۋ.

سەنىڭ ەستە ساقتاۋ قابىلەتىڭدى تومەندەتىپ، كوڭىل- كۇيىڭدى تۇسىرەتىن تاعام تۇرلەرىمەن تانىس بول.

1. قۇرامىندا شەكتەن تىس ترانس- مايلار بار تاعامدار. جوعارى تەمپەراتۋرالى وڭدەۋ ارقىلى الىناتىن قانىقپاعان مايدان تۇزىلەتىن تۇرلەندىرگەن مولەكۋلالار. ءتاتتى تاعامدارىندىڭ (پەچەنە، تورت جانە ت. ب. ) ، مايونەزدىڭ، فاست- فۋدتىڭ (سامسا، گامبۋرگەر، چيزبۋرگەر، حوت- دوگ، ءبالىش، پيتستسا جانە ت. ب. )، سوۋستاردىڭ، جارتىلاي فابريكاتتاردىڭ (شۇجىق، پەلمەن، بالىق كونسەرۆىلەرى، سوسيسكا جانە ت. ب. ) قۇرامىندا كەزدەسەدى. زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسى ترانس- مايلار بار تاعامداردى كوپ تۇتىنۋدىڭ السگەيمەر اۋرۋىنا اكەلەتىنىن، سونىمەن قاتار ميدىڭ كوگنيتيۆتى فۋنكتسيالارىن ناشارلاتاتىنىن كورسەتەدى.

2. قايتا وڭدەلگەن تاعامدار: چيپسى، پوپ- كورن، تەز دايىندالاتىن لاپشا («دوشيراك» جانە ت. ب. )، شۇجىقتار مەن سوسيسكالار. مۇنداي تاعامنىڭ قۇرامىنا ۇلكەن مولشەردە قانت، تۇز، ترانس- مايلار، ءدام مەن حوش ءيىستى كۇشەيتكىشتەردى قوسادى. بۇل تاعام تۇرلەرىن تۇتىنۋ ارتىق سالماققا جانە ورگانيزمدەگى قانت پەن حولەستەريننىڭ مولشەرىنىڭ ارتۋىنا اكەلۋى مۇمكىن.

3. تەز سىڭىرىلەتىن كومىرسۋلار. كومىرسۋلار ميعا ەنەرگيا بەرەدى. ال تەز سىڭىرىلەتىن كومىرسۋلار ميعا وتە زيان. قانت، وڭدەلگەن اق ۇن، گازدالعان ءتاتتى سۋسىندار جوعارى دەڭگەيلى گليكەميالىق يندەكسكە يە. بۇل تاعامداردى شەكتەن تىس تۇتىنۋ قانداعى گليۋكوزا مولشەرىن ارتتىرىپ، ينسۋليندى جوعارىلاتادى. ناتيجەسىندە ميدىڭ جاڭا نەيروندىق بايلانىستاردى تۇزەۋى قيىندايدى.

4. اسپارتام. قانتسىز سۋسىن ىشسەم، ورگانيزمگە ەش زيانى جوق دەپ ويلاي كورمە. شىن مانىسىندە، بۇل حيميالىق قوسىلىس ەستە ساقتاۋ قابىلەتىن تومەندەتىپ، نەيرومەدياتوردىڭ جۇمىسىن شەكتەي الاتىنداي قاۋقارى بار. زەرتتەۋلەردىڭ ناتيجەسىنە سايكەس، قانت الماستىرعىشتار بار تاعامداردى تۇتىناتىن ادامدار دەپرەسسياعا بەيىم كەلەدى.

5. الكوگول. مەن ايتىپ، تۇسىندىرمەسەم دە جاقسى بىلەسىڭدەر. اراق اتاۋلىعا جولاماۋ قاجەت. الكوگول تۇتىناتىن ادامداردا ميدىڭ كولەمىنىڭ ازايۋى، نەيروترانسميتتەردىڭ زاقىمدانۋى، ۆيتاميندەردىڭ جەتىسپەۋشىلىگى بايقالادى.

الكوگول مەن اسپارتامنان باسقا جوعارىدا اتالعان تاعامداردى كەيبىرىڭ كۇندەلىكتى تۇتىنۋلارىڭ مۇمكىن. نە دە بولسا، تولىقتاي باس تارتا الماساق تا (الكوگول مەن اسپارتامدى ءتىپتى تۇتىنباڭدار)، كىشكەنە مولشەردە تۇتىنۋعا بەيىمدەلۋ قاجەت.

 

(c) گيپپوكرات