رۇستەم ءابدىراش: قازاق حاندىعىنىڭ 550 جىلدىعىنا ارنالعان سەريالعا شەتەلدەگى قانداستارىمىزدى شاقىرىلۋى مۇمكىن
- رۇستەم اعا، «قازاق ەلى» جوباسىنىڭ كاستينگ جۇمىستارى باستالىپ كەتتى مە؟
- ءيا، قازىر جوباعا اتسالىسام دەگەن كاسىبي ارتىستەر دە، ونەرگە قاتىسى جوق جاندار دا ىرىكتەلىپ جاتىر. باس كەيىپكەرلەردىڭ نەگىزگى بولىگىن قولدان كەلگەنشە كاسىبي اكتەرلەردەن الۋعا تىرىسامىز. ويتكەنى، بۇل - اسىقپاي تۇسىرەتىن كوركەم فيلم ەمەس، كوركەم سۋرەتتى سەريال. سەريال فورماتىندا تۇسىرىلەتىن فيلم دەسەك بولادى. بۇل جەردە بارلىق جۇمىس تەز جاسالادى. ءتۇسىرىلىم الاڭىندا جۇمىس ىستەيتىن كوماندانىڭ كاسىبيلىگى جوعارى دەڭگەيدە بولعاندا عانا تىعىز ۋاقىت ىشىندە ساپالى جۇمىس جاساي الادى.
- كاسىبي ءبىلىمى جوق جاندارعا قانداي رولدەر بەرۋىڭىز مۇمكىن؟ ءبىز ءسىزدىڭ ونەرگە ەش قاتىسى جوق كىسىلەرمەن دە جۇمىس ىستەي الاتىندىعىڭىزدى بىلەمىز. مىسالى، «قۇراق كورپەدەگى» ماتۆەيدىڭ ءرولىن قاراپايىم اۋىل تۇرعىنى سالمان مۋجۋحايەۆ كەرەمەت الىپ شىقتى.
- قاراپايىم كەيىپكەرلەر بىزگە توسىننان كەزدەسىپ جاتادى. تابيعاتى، قيمىل- ارەكەتى سەن ىزدەپ جۇرگەن كەيىپكەرگە قاتتى ۇقسايتىن ادام كەزدەسسە، ونىمەن جۇمىس ىستەۋ جەڭىل بولادى. وعان كوپ تالاپ قويمايسىڭ، كينودا ءوزىن- ءوزى ويناپ شىعادى.
وسى رەتتە ايتا كەتەيىن، تاياۋدا التايدا قازاقتىڭ ءداستۇرلى تۇرمىسىن كورىپ وسكەن ءارىبي- ارىبەك دەگەن جىگىتپەن تانىستىم. ءوزى «قوبىلاندىدان»، «الپامىستان» ۇزىندىلەر جاتقا وقيدى ەكەن. قازاقتىڭ سالت- ءداستۇرىن، ادەت عۇرپىن جەتىك بىلەدى. وسىنداي كەيىپكەرلەر تابىلىپ جاتسا، ءبىز قۋانا قارسى الامىز. قازىر ءبىزدىڭ ومىرىمىزگە «اۋتەنتيچنىي» قازاق» دەگەن جاڭا تەرمين ەندى. «اۋتەنتيچنىي» دەگەن نەگىزىنە، تابيعي بولمىسىنا جاقىن نارسەلەر عوي. بىزگە وسىنداي «اۋتەنتيچنىي» ، ياعني، ءتۇپ- تامىرىنا جاقىن، ءتىل بىلەتىن، ءيىس سەزەتىن، سالت- داستۇردەن حابارى بار ازاماتتار كەلسە، جاقسى بولار ەدى. مىسالى، باستى رولدەردى كاسىبي ارتىستەر سومداپ جاتقاندا، ونىڭ ار جاعىندا اساۋ اتتى كاسكادەردىڭ ارقانداپ تۇرعانىنان گورى، مال باققان قازاقتىڭ ارقانداعانى شىنايى كورىنەدى. ەكىنشى پلاندا بولىپ جاتقان كەيىپكەرلەردىڭ تۇرمىس- تىرشىلىگى سول زامانعا جاقىنىراق بولسا ەكەن دەيمىن. ءبىراق، باسى ءبۇتىن ەتنوگرافياعا كەتىپ قالمايمىز، باس كەيىپكەرلەرىمىزگە زاماناۋي دەتالدار قوسامىز. ويتكەنى، قازىرگى جاستاردىڭ كوڭىلىنەن، زامان تالابىنان شىعۋىمىز قاجەت.
قىتايعا بارعان ساپارىمدا سول جاقتا اتى ءماشھۇر دالەلحان قادىر ۇلى دەگەن اكتەر اعامىزبەن تانىستىم. ول قازاقستاندا ازىرشە بىردە- ءبىر فيلمگە تۇسپەپتى. سونداي- اق، موڭعوليادا تۇراتىن ويرات جىگىتتەرىمەن تانىستىم، ولار قازاقشا جاقسى سويلەيدى ەكەن. ماسەلەن، ەرتەڭ وسى جىگىتتەر قازاق پەن قالماقتىڭ اراسىنداعى ءتىلماشتىڭ ءرولىن سومداسا، ءوز تىلىنە ءتان اكتسەنتپەن ەرىكسىز كورەرمەن نازارىن اۋدارتادى. الداعى ۋاقىتتا جوباعا اتالعان كىسىلەر شاقىرىلۋى مۇمكىن.
- ءبىر سۇحباتىڭىزدا «8-سىنىپتان بەرى ىشتەي جەتىلدىرىپ جۇرگەن تاريحي كارتينام بار» دەگەن ەكەنسىز. ول وسى جوبا ەمەس پە؟
- بۇل سەريال وعان تاقىرىبى جاعىنان جاقىن، ءبىراق، كوزدەگەنىم - باسقا فيلم. ءالى جارىققا شىقپاعان دۇنيە تۋرالى الدىن- الا ەشتەڭە ايتپاي- اق قويايىن.
- «جاۋجۇرەك مىڭ بالادا» ۇلتىمىزدىڭ رۋحاني كودىنا اينالعان «ءارۋاق» ءسوزى مۇلدەم قولدانىلماعان ەكەن. بۇل ءسوز «قازاق ەلىنىڭ» سەناريىندە كەزدەسە مە؟
- «قازاق ەلى» جوباسىندا «ءارۋاق!» دەگەن ۇران بار، ودان باسقا دا كوپتەگەن ۇراندار ايتىلادى. سەبەبى، باعزى زاماندا ءار تايپانىڭ، ءار رۋدىڭ جاۋعا شاپقان كەزدە ايتاتىن ءوز ۇرانى بولعان. مۇنى كوشپەندى ەلىمىزدىڭ وزىندىك ءبىر ەرەكشەلىگى دەسەك بولادى. جاۋگەرشىلىك زاماندا اتا- بابالارىمىز «ءارۋاق!» دەپ ءوزىنىڭ رۋحىن كوتەرگەن.
- وسى تاريحي كارتيناعا جوسپارلى، سانالى تۇردە كەلدىڭىز بە؟ الدە، تاپسىرىس بولعاندىقتان، بەلسەنە كىرىسىپ وتىرسىز با؟
- «تاپسىرىس بولعاندىقتان، كىرىسىپ وتىرمىن» دەگەن دۇرىس ەمەس. سەريالدى شىن ىقىلاسىممەن قولعا الىپ وتىرمىن. قازاق «بۇيىرعان نارسە اۋىزدى جىرىپ كىرەدى» دەيدى عوي. وسى تۋىندىنى ءتۇسىرۋ ماعان بۇيىرىپ وتىر. نەگىزى، بۇل جوبانى ەرتەرەك باستاۋىمىز كەرەك ەدى، قازىر جۇمىس كىشكەنە اسىعىستاۋ ءجۇرىپ جاتىر. قازاق حاندىعىنىڭ تاريحىنا قاتىستى كوپتەگەن كىتاپتار وقىپ، ۇڭىلە زەرتتەپ جاتىرمىن. جوبامىزدىڭ اسىعىس باستالىپ جاتقانى سەكىلدى، قازاق حاندىعى دا حالقىمىز تىعىرىققا تىرەلگەن كەزدە، باس- اياعى 50 جىلدىڭ ىشىندە، كۇتپەگەن جەردەن مەملەكەت بوپ قۇرىلعان. ەكى ۇرپاقتىڭ اراسىندا قازاقتىڭ قازىرگى شەكاراسىنىڭ نەگىزى قالانعان. تاريحي تۇرعىدان قاراعاندا، بۇل - وتە قىسقا مەرزىمدە جاسالعان شەشىم، اتا- بابالارىمىزدىڭ ەرلىگى. بۇيىرسا، ءبىز دە قازىر سونداي ءبىر ۇلكەن «جورىققا» دايىندالىپ جاتىرمىز. باتىر بابالارىمىز جاساپ كەتكەن تاريحتىڭ ۆيزۋالدى نۇسقاسىن جاسايمىز.
شىنىن ايتۋ كەرەك، «قازاق ەلى» جوباسىنىڭ اينالاسىندا ءالى دە تايتالاس ءجۇرىپ جاتىر. كوپتەگەن اعالارىمىز «بۇل تاقىرىپتى مەنەن ارتىق ەشكىم بىلمەيدى، مەنەن اسىرىپ ەشكىم تۇسىرە المايدى، مەنىڭ جاسىم ۇلكەن، جولىم ۇلكەن» دەپ ءالى دە تالاسىپ وتىرعان جايى بار. مەن ولاردىڭ ەشقايسىسىنىڭ مارتەبەسىنە تيگەن جوقپىن. قازىر جاسىم قىرىق بەسكە كەلدى، كورەالماۋشىلىق، ورىندى- ورىنسىز سىن دەگەن نارسەلەرمەن بۇرىننان جاقسى تانىسپىن. ءوزىم كەيدە «قازاقتار ەكى ماماندىقتى جاقسى مەڭگەرگەن» دەپ قالجىڭدايمىن. ءبىرىنشىسى، ءبىز كەز كەلگەن سالانى جەتەر جەرىنە جەتكىزىپ سىناي الامىز. سوندىقتان، سىنشىنىڭ ديپلومى بىزگە تۋا سالىسىمەن بەرىلۋى ءتيىس (كۇلدى) . ەكىنشىسى، ءبىز سپورتتا جانكۇيەر بولۋدىڭ شەبەرىمىز. وزگە ۇلت وكىلدەرى ءتۇرلى دودالاردا ەلىمىزدىڭ نامىسىن قورعاپ، بايراعىمىزدى جەلبىرەتىپ جاتقاندا، ءبىز تەك جانكۇيەرلىكپەن شەكتەلمەي، ءوزىمىزدىڭ قاراكوزدەرىمىزدى دە سپورتقا باۋلۋىمىز قاجەت دەپ ويلايمىن. مۇنى اڭگىمەنىڭ رەتى كەلگەسىن ايتىپ وتىرمىن.
- وسىدان 4-5 -جىل بۇرىن «بالالىق شاعىمنىڭ اسپانىن» ءتۇسىرىپ بولعان سوڭ، قاراپايىم ءبىر ماحاببات وقيعاسىن تۇسىرگىم كەلەدى» دەگەن ەدىڭىز. ءبىز ونى قاشان كورە الامىز؟
- بولاشاقتا بولا جاتار. قاراپايىم، كوپكە ۇعىنىقتى، ادامي ءبىر تۋىندى تۇسىرگىم كەلەتىنى راس. اللانىڭ ءىسى عوي، ءوز باسىمىزدان دا تالاي حيكايالار ءوتىپ جاتىر، ءبىز دە پەندەمىز. ءوزىمنىڭ جاندۇنيەممەن سەزىنگەن، جۇرەگىمنەن وتكەن دۇنيەلەردى ساراپتاپ، سودان ءبىر جاقسى فيلم جاساسام دەيمىن.
- ءسىزدىڭ «قالادان كەلگەن قىزىڭىز» بەن ساتىبالدى نارىمبەتوۆتىڭ «كوزىمنىڭ قاراسى» فيلمىنىڭ كەي كادرلارى ۇقسايتىنداي. ساتىبالدى اعا ءسىزدىڭ كاسىبي بىلىگىڭىزدىڭ وسۋىنە قانشالىقتى ىقپال ەتتى؟
- ءيا، ەكى فيلمدە زاماندىق ۇندەستىك بار. ساتىبالدى اعانىڭ فيلمىندە ونىڭ بالالىق شاعى بەينەلەنگەن. ال، «قالادان كەلگەن قىزداعى» باس كەيىپكەردىڭ پروتوتيپى - مەنىڭ اكەم جاراسقان ءابدىراش پەن ساتىبالدى اعا قۇرداس، زامانداس. ساتىبالدى اعانىڭ مەنىڭ سۋرەتشى، رەجيسسەر رەتىندە قالىپتاسۋىما ۇلكەن ۇلەس قوسقانىن اۋىز تولتىرىپ ايتا الامىن. ونى وكىل اكەم دەۋگە دە بولادى.
- وسى فيلمىڭىز قىرعىز رەجيسسەرى اقتان ارىم قۇباتتىڭ «بەشكەمپىرىمەن» دە تاقىرىپتىق جانە ەستەتيكالىق تۇرعىدان ۇندەس سەكىلدى.
- اقتان قۋاتتىڭ ۆيزۋالدى ەستەتيكاسى ماعان جاقىن. ول دا، مەن دە شىعارماشىلىق جولىمىزدى سۋرەتشىلىكتەن باستاعانبىز. سوندىقتان، ونىڭ كينولارى ماعان جىلى كورىنەدى. وسى جاعىنان دا ىقپالى بولعان شىعار دەپ ويلايمىن. مۇنى شىعارماشىلىق ۇندەستىك دەۋگە بولادى.
اقتان ارىم قۋاتتىڭ ماقتاۋلى فيلمدەرى كوپ. ەرمەك تۇرسىنوۆ تۇسىرگەن «كەلىننىڭ» نەگىزگى يدەياسى وسى اقتانعا تيەسىلى. كينو دەگەن ۆيزۋالدى ونەر عوي. كەيدە ماعان «ەگەر، سول فيلمدى اقتاننىڭ ءوزى ۆيزۋالدى ەستەتيكاسىن ساقتاي وتىرىپ تۇسىرسە، ول كينو باسقاشا بولار ما ەدى» دەگەن ويلار كەلەدى. دەگەنمەن، «كەلىن» جاقسى فيلم بولىپ شىقتى. ەرمەك اعامىز فيلمدى وزىندىك قولتاڭباسىمەن ءتۇسىردى، ونىڭ مىقتى كاسىبي دراماتۋرگ ەكەنىنە داۋ جوق.
- «سىر- سۇحبات» باعدارلاماسىندا ايتقان ەستەلىگىڭىزدى تىڭداعان ەدىم. كەزىندە اكەڭىز ەكەۋىڭىز اندرەي تاركوۆسكييدىڭ فيلمدەرىن بىرگە تاماشالاعان ساتتە ول كىسى ءسىزدىڭ دە رەجيسسەر بولعانىڭىزدى ىشتەي ارمانداپتى. ويتكەنى، تاركوۆسكيدىڭ اكەسى دە اقىن بولعان ەكەن. جاراسقان اتامىز ءبىر ولەڭىندە سارىارقانىڭ تورىندە قازاقتىڭ استاناسى بولاتىنىن بولجاپ كەتىپتى. ال، ءسىزدىڭ ەل تانيتىن رەجيسسەرگە اينالاتىنىڭىزدى سەزىپ كەتتى مە؟
- ول ىشتەي ءبىر ۇمىتتە كەتتى... اكەمنىڭ كوزى تىرىسىندە مەن كينو ءتۇسىرىپ ۇلگەرمەدىم. ول كەزدە ءوزىمدى ىشتەي قايراپ، دايىندالىپ جۇرگەنمىن. قازىر قولدان كەلگەنشە اكەمنىڭ ءۇمىتىن اقتاۋعا تىرىسىپ ءجۇرمىن.
- قىزىڭىز ىڭكار ءابدىراش ءبىر سۇحباتىندا «اكەم مەنى فيلمدەرىنە تۇسىرمەيدى» دەپ ايتقان ەكەن. «فيلمىنە ءوزىنىڭ قىزىن ءتۇسىردى» دەگەن سوزدەن قاشاسىز با، الدە؟
- جوق، سونىڭ ءبىر رەتى كەلمەي ءجۇر. ىڭكارعا لايىقتى، ءبىر دۇرىس ءرول تابىلمادى. ىڭعايى كەلىپ جاتسا، كىم نە دەسە دە، الداعى جوبالاردىڭ بىرىندە قىزىما ءرول بەرەمىن.
- ال، ۇلىڭىز ءابىلقايىر ءسىزدىڭ بىرنەشە جوباڭىزدى اۋەنمەن ارلەپ ۇلگەرىپتى.
- ءيا، ءابىلقايىر «ەلباسى جولىنىڭ» سوڭعى 3 سەرياسىنا مۋزىكا جازدى. ول - شالدىڭ بالاسى. دومبىرا ۇستاۋدى اتاسىنان ۇيرەندى. كەتبۇعادان باستاپ قۇرمانعازىعا دەيىنگى ءبىرتالاي كۇيشىلەردىڭ كۇيلەرىن تارتادى. ودان بولەك، ءوزىنىڭ دە ءبىرسىپىرا كۇيلەرى بار. ۇلىمنىڭ «بارساكەلمەس» ، «اجەمدى جۇباتۋ» دەگەن كۇيلەرى مەنىڭ فيلمدەرىمە ەندى. وسىلايشا، اكەمنىڭ «دومبىرانىڭ قۇلاعىندا ويناسام عوي» دەگەن ارمانىن نەمەرەسى ورىندادى.
- شەتەلدىك رەجيسسەرلەردىڭ كوپشىلىگى ءتۇسىرىلىم الاڭىنداعى پروتسەستى تاسپاعا ءتۇسىرىپ، كەيىننەن عالامتوردا «كينو جايلى كينو» دەپ جاريالاپ جاتادى. بۇل يدەياعا قالاي قارايسىز؟
- ونداي تاجىريبە بىزدە دە بار. «ەلباسى جولىن» تۇسىرگەن كەزدە سونداي ەكى فيلم جاسالدى.
- قايسىسى؟ پرەزيدەنتتىڭ «اپلوديسمەنتوۆ نە سلىشۋ» دەپ قالجىڭدايتىن تۇسى ەنگەن فيلم بە؟
- ءيا، فيلم سول قالجىڭمەن اياقتالادى. بۇيىرسا، «قازاق ەلىندە» دە بۇل تاجىريبەنى قولعا الامىز دەپ ويلايمىن.
- سوڭعى جىلدارى قازاق كينوسىنا كوپتەگەن جاڭا ەسىمدەر كەلىپ قوسىلدى. مىسالى، قازىر ەمير بايعازيننىڭ «اسلاننىڭ ساباقتارى» ، ءادىلحان ەرجانوۆتىڭ «ۇكىلى كامشات» فيلمدەرى كوپ ماقتالىپ جاتىر. وزىڭىزدەن كەيىنگى تولقىنعا بەرەر باعاڭىز قانداي؟
- قۇدايعا شۇكىر، جاستاردىڭ ىشىنەن كوپتەگەن جاقسى رەجيسسەرلەر شىعىپ جاتىر. ولاردىڭ اراسىندا وتە تالانتتىسى دا، قازىر ىزدەنىس ۇستىندە جۇرگەندەرى دە بار. جارق ەتىپ ءبىر كورىنىپ، كەيىن جوعالاتىندار دا، ءبىر عانا جاقسى فيلم جاساپ، ءومىر بويى سونىڭ اتاعىمەن ءومىر سۇرەتىندەر دە بولادى. مەن سىنشى ەمەسپىن، بارىنە ۋاقىت تورەشى. ۋاقىت وتە كەلە جاستاردىڭ اراسىنان ەڭ مىقتىلارى ىرىكتەلىپ شىعادى. ەڭ باستىسى، بۇگىندە كينونىڭ كوپتەپ ءتۇسىرىلىپ جاتقانى، بۇل سالاعا جاستاردىڭ كەلىپ جاتقانى - جاقسى ءۇردىس. ءبىزدىڭ عاسىردا ۇلتتىڭ ينتەللەكتۋالدى دەڭگەيىن كورسەتە الاتىن، كورەرمەننىڭ كوكجيەگىن كەڭەيتەتىن بىردەن- ءبىر سالا كينووندىرىس دەپ ويلايمىن.
- «ا» كلاستى فەستيۆالدەر جايلى نە ايتاسىز؟ جالپى، قازاق رەجيسسەرلەرى ءۇشىن فەستيۆالدەر قانشالىقتى ماڭىزدى؟
- فەستيۆالدەر مەن سىيلىقتار كوبىنەسە جاستارعا قاجەت. ويتكەنى، جاستاردىڭ كوزگە ءتۇسىپ، ماراپاتتالعانى ولاردىڭ كەلەسى قادامىنا سەرپىن بەرەدى. كاسىبي تۇرعىدان ءوز ورنىن ويىپ العان ادامعا ونداي سىيلىق قاجەت پە، جوق پا، بىلمەيمىن. قازىر مەن ءۇشىن ەڭ ۇلكەن سىيلىق - تۇسىرگەن دۇنيەمنىڭ كورەرمەن كوڭىلىنەن شىعۋى. جاس كەزىمدە فەستيۆالدەن فەستيۆالگە قاتىسىپ، سىيلىق قۋىپ، بارىنەن وزىپ شىعۋعا تىرىساتىنمىن. جاستىق شاقتا ءبارى قىزىق كورىنەدى، ەسەيە كەلە كوپ نارسەگە كوزقاراسىڭ وزگەرەدى. ساپالى تۋىندى جاساۋعا، حالىقتىڭ ساناسىندا ۇزاق ۋاقىت ساقتالاتىن فيلم تۇسىرۋگە ۇمتىلاسىڭ.
«ا» كلاستى فيلمدەر كاسىبي تۇرعىدان جاڭا ءبىر دەڭگەيگە كوتەرىلگەن كەزدە تۇسىرىلەدى. بىردەن «ا» كلاسىنا شىعۋ دەگەن ءسوز جوق. «ا» كاتەگورياسىنا جەتۋ ءۇشىن الدىمەن «ب» ، «س» كلاستارىنان وتەسىڭ، ونىڭ جولى ۇزاق. الدىمەن، كاسىبي، رۋحاني، شىعارماشىلىق جاعىنان بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە ءوسۋ قاجەت. ايگىلى جاپون رەجيسسەرى اكيرا كۋروساۆا ومىرىندە ماراپات الماعان ادام ەكەن. قارتايعان شاعىندا «وسكارعا» شاقىرىلىپ، «كينووندىرىسكە قوسقان ۇلەسى ءۇشىن» دەگەن العىس حاتقا يە بولىپتى. سوندا ول «مەن ءومىر بويى كينو ءتۇسىرىپ كەلە جاتىرمىن. ءبىراق، سول كينو دەگەننىڭ نە ەكەنىن، ونىڭ سيقىرىن اياعىنا دەيىن تۇسىنە الماي كەتتىم» دەپ ءسوز سويلەگەن. كۋروساۆا بۇكىل سانالى عۇمىرىن كينو سالاسىنا ارناپ، ءبىر عانا سىيلىق العان، ال ونىڭ جانىندا 20 شاقتى سىيلىق العان، ءبىراق، ءبىز بىلمەيتىن رەجيسسەرلەر دە بار. بارلىق دۇنيە سالىستىرمالى تۇردە ولشەنەدى. تۇسىرگەن فيلمىڭ حالىقتىڭ ساناسىندا ساقتالىپ، ۋاقىت وتە كەلە جاڭعىرىپ جاتسا، سول - جەتىستىك. جاقسى كينونى ورىستاردا «نەتلەنكا» دەيدى. ياعني، توزبايتىن كينو دەگەن ءسوز. مىسالى، اندرەي تاركوۆسكييدىڭ، ۆاسيليي شۋكشيننىڭ تۋىندىلارى، اندرون كونچالوۆسكييدىڭ «العاشقى ۇستاز» دەگەن فيلمى وسى قاتارعا جاتادى.
- الەمدىك كينورەجيسسەرلەردىڭ قايسىسى جانىڭىزعا جاقىن؟
- اكيرا كۋروساۆا، تاكەشي كيتانو، ليۋك بەسسوننىڭ فيلمدەرى ۇنايدى. كۆەنتين تارانتينونىڭ كەيبىر فيلمدەرىن راحاتتانىپ قارايمىن. بىلەسىز بە، تارانتينونىڭ فەنومەنى نەدە؟ ول ادامنىڭ ەشكىمگە ايتپاي، تىعىلىپ ءجۇرىپ جاسايتىن شارۋاسىن ەكرانعا شىعارىپ، ادام ازعىندىعىنىڭ جەتكەن شەگىن كورسەتىپ، سونى مىسقىلدايدى. ءبىراق، مۇنى كوپ كورەرمەن تۇسىنبەيدى، بىردەن «تازا مونەتا» رەتىندە قابىلدايدى. ال، شىندىعىندا تارانتينونىڭ تۋىندىلارىندا تەرەڭ استار بار.
رەجيسسەرلەردىڭ ەشكىمگە ۇقسامايتىن قولتاڭباسى بولعانى ءجون. مىسالى، ماعان الگىندە عانا ءسىزدىڭ كوزىڭىزشە حابارلاسقان جاننا يسابايەۆا ءومىر بويى فيلمدەردە اكىمشى، ديرەكتور بولىپ قىزمەت ىستەدى. ءبىر كۇنى كۇتپەگەن جەردەن كينوعا كەلدى دە، ءوزىنىڭ ونەرىن حالىققا پاش ەتتى. جاننانىڭ فيلمدەرىنىڭ وزىندىك ىشكى دەرتى، وزگەشە اۋەنى بار.
- «قالادان كەلگەن قىزدا» دا، «قۇراق كورپەدە» دە، «بالالىق شاعىمنىڭ اسپانىندا» دا كىشكەنتاي كەيىپكەرلەردى، ياعني، بالالاردى ەلەۋسىز قالدىرماعانسىز. نەلىكتەن؟
- ويتكەنى، ادامنىڭ كوڭىلى بالا كەزىندە تازا بولادى. ەگەر، كينوڭنىڭ ىشىندە تازالىق بولسىن دەسەڭ، بالاعا قاراي تارتاسىڭ. بالالارمەن جۇمىس ىستەۋ - وتە قيىن، ءبىراق، قىزىق پروتسەسس.
- ال، ەلباسىمەن جۇمىس ىستەگەن قالاي ەكەن؟
- ەلباسىمەن بىرگە جۇمىس ىستەۋ - وتە جاۋاپتى، كۇردەلى ءىس. اكتەرگە ايتقان ءسوزىڭدى پرەزيدەنتكە ايتا المايسىڭ. قانشا دەگەنمەن، جاسى اكەمىزدەن دە ۇلكەن، لاۋازىمدى كىسى عوي. ءوزى سونداي اقكوڭىل، كەيدە ءتىپتى بالا سياقتى. ەلباسىمەن جۇزدەسكەنىمە، ول كىسىمەن بىرگە جۇمىس ىستەگەنىمە وتە قۋانىشتىمىن.
- رەجيسسەرلەردىڭ باسشىلىق قىزمەتتە وتىرۋىنا قالاي قارايسىز؟
- اركىمنىڭ ىشكى تاڭداۋى ءارتۇرلى. باسشىلىق قىزمەتكە مانساپ ءۇشىن ەمەس، «ءبىر نارسە وزگەرتەم، ۇجىمىما جاقسىلىق جاسايمىن» دەپ بارۋعا بولادى. ءوز باسىم باسشى بولسام، كوپتەگەن كاسىبي وزگەرىستەر جاساپ، جاڭا تەحنولوگيالار ەنگىزۋگە ىقپال ەتەر ەدىم. ويتكەنى، 16 جاسىمنان بەرى «قازاقفيلمدە» ءجۇرمىن، كوپ دۇنيەنىڭ قىر- سىرىنا قانىقپىن. ءدال قازىر «باستىق بولمادىم» دەپ قايعىرىپ وتىرعان مەن جوق، ۇجىمىمىزدى ءوزىمنىڭ ۇزەڭگىلەس دوسىم باسقارىپ وتىر. كەرىسىنشە، ءوز ماماندىعىما جاقىن جۇرگەنىمە قۋانامىن. بويدا كۇش- قۋات بار كەزدە قولىڭنان كەلەتىن نارسەنى جاساعان دۇرىس.
- ءسىزدىڭ ەڭبەك جولىڭىز «وتىراردىڭ كۇيرەۋى» فيلمىندە سۋرەتشىنىڭ كومەكشىسى قىزمەتىنەن باستالدى. بۇگىندە رەجيسسەر بولماعاندا، كىم بولار ەدىڭىز؟
- تاريحشى بولۋىم مۇمكىن ەدى. مەكتەپتە وقىپ جۇرگەندە تاريحتان ساباق بەرەتىن ۇستازىم «سەن سۋرەتشىلىكتى قوي! سەنەن جاقسى تاريحشى شىعادى» دەيتىن. قازىر دە تاريحقا دەگەن قىزىعۋشىلىعىم جوعارى، جەكە كىتاپحانامداعى كىتاپتاردىڭ 90 پايىزى تاريحپەن بايلانىستى.
- مەن سۇراماعان، ءبىراق، ءوزىڭىز ايتقىڭىز كەلەتىن جايتتار بولسا، قۇلاعىم سىزدە.
- «قازاق ەلى» جوباسىنا ەل بولىپ اتسالىسساق دەيمىن. داعدارىس كەزەڭىندە وسىنداي ۇلكەن جوبا موينىمىزعا جۇكتەلدى. بولىنگەن قاراجات ازداۋ بولىپ وتىر. ال، تاريحي كارتيناعا كوپ قاراجات كەرەك ەكەنىن ءوزىڭىز دە جاقسى بىلەسىز. قالتالى كاسىپكەرلەرىمىز بەن مەتسەناتتارىمىز يگى ىسكە ءوز ۇلەستەرىن قوسسا جاقسى بولار ەدى. ءوزىمىزدىڭ ءتول تاريحىمىزدى ءبىر رەتتەپ الاتىن ءسات تۋىپ تۇر. ەلدىگىمىزدى وسىندايدا كورسەتپەسەك، قاشان كورسەتەمىز؟ !
- اڭگىمەڭىزگە راحمەت!
اڭگىمەلەسكەن - روزا ارەن
Aynaline.kz
