قازاقپارات كذنتئزبةسئ: 49 جئل بذرئن اقئن، قئتاي تانؤشئ، پروفةسسور دذكةن ءماسئمحان دذنيةگة كةلدئ

20- ءساؤئر، جذما
يزرايل رةسپؤبليكاسئنئث ذلتتئق مةيرامئ - تاؤةلسئزدئك كذنئ (1948). يزرايل باتئس ازيادا، جةرورتا تةثئزئنئث شئعئس جاعالاؤئندا ورنالاسقان مةملةكةت. استاناسئ - تةل-اأيأ قالاسئ. مةملةكةت باسشئسئ - پرةزيدةنت. زاث شئعارؤشئ ورگان - ءبئر پالاتالئ پارلامةنت. رةسمي ءتئلئ - يأريت جانة اراب تئلدةرئ. اقشا بئرلئگئ - شةكةل.
قازاقستان رةسپؤبليكاسئ مةن يزرايل رةسپؤبليكاسئ اراسئنداعئ ديپلوماتيالئق قارئم-قاتئناس 1992- جئلعئ 10- ءساؤئردة ورناتئلدئ.
حالئقارالئق حاتشئلار كذنئ. ا ق ش-تا 1952- جئلدان باستاپ حالئقارالئق حاتشئلار كذنئ اتالئپ وتةدئ. بذل كذن ا ق ش-تا داستذرگة اينالعان اكئمشئلئك كاسئپقوي قئزمةتكةرلةرئنئث اپتاسئ اياسئندا وتةدئ. مةيرام ءساؤئردئث سوثعئ تولئق اپتاسئنئث سةيسةنبئسئندة تويلانادئ. قازئر بذل مةيرامدئ تةك قانا حاتشئلار عانا ةمةس، سونئمةن قاتار ديرةكتور كومةكشئسئ، وفيس-مةنةدجةرلةرئ مةن اسسيستةنتتةر دة، جالپئ كةثسة جذمئستارئمةن بايلانئستئ قئزمةتكةرلةر تويلايدئ.
ةستة قالار وقيعالار
75 جئل بذرئن (1937) قاراعاندئ وبلئسئنئث بالقاش ةلدئ-مةكةنئ قالا مارتةبةسئن الدئ.
17 جئل بذرئن (1995) تذركيادا اباي كذندةرئ ءوتتئ.
82 جئل بذرئن (1930) و گ پ ؤ (بئرئككةن مةملةكةتتئك ساياسي باسقارما) «ذشتئگئنئث» شةشئمئمةن الاش قوزعالئسئنئث مذحامةدجان تئنئشبايةأ باستاعان 20 دان استام مذشةسئ جازالاندئ. وسئ توپپةن بئرگة ءئستئ بولعان مذحتار اؤةزوأ، ءؤاليحان وماروأ، ءبئلال سذلةيةأ، ءالئمحان ةرمةكوأ الدئن-الا تةرگةؤ كةزئندة تذرمةدة وتئرعان ؤاقئتئ ةسةپكة الئنئپ، بوساتئلدئ.
12 جئل بذرئن (2000) تاشكةنتتة قازاقستاننئث، وزبةكستاننئث، قئرعئزستاننئث جانة تاجئكستاننئث پرةزيدةنتتةرئ ايماقتئق قاؤئپسئزدئك ماسةلةلةرئ بويئنشا كةزدةسؤ وتكئزدئ.
5 جئل بذرئن (2007) قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث پرةزيدةنتئ نذرسذلتان نازاربايةأ «ةرتئس»، «وثتذستئك» جانة «جةتئسؤ» اتتئ ءذش الةؤمةتتئك كاسئپكةرلئك كورپوراسيانئ قذرؤ تؤرالئ جارلئققا قول قويدئ. الةؤمةتتئك كائسپكةرلئك كورپوراسيالاردئث باستئ قئزمةتئ ينأةستيسيالار تارتا وتئرئپ، جةرگئلئكتئ جةرلةردةگئ جاثا جوبالاردئ جذزةگة اسئرؤ. ءسويتئپ وثئردةگئ حالئقتئث مذث-مذقتاجئن شةشؤگة قول ذشئن بةرؤ.
6 جئل بذرئن (2006) قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث ءادئلةت مينيسترلئگئ سوت ساراپتاماسئ ورتالئعئندا قاراعاندئ ايماقتئق بولئمشةسئ اؤماعئندا ةكئنشئ مولةكؤليارلئ-گةنةتيكالئق زةرتحانانئث اشئلؤئ ءوتتئ. قاراعاندئ زةرتحاناسئ سوتتار مةن قذقئق قورعاؤ ورگاندارئنئث كئسئ ءولتئرؤدئ، اؤئر دةنة جاراقاتتارئن، زورلاؤدئ، تانئلماعان جانة بولشةكتةنگةن مايئتتةردئ، بالالاردئ اؤئستئرؤ، جوعالتؤ، ذرلاؤدئ تةرگةؤ جذرگئزؤ كةزئندة تةثدةستئرؤشئلئك ماقساتتارئ ءذشئن مولةكؤليارلئ-گةنةتيكالئق ساراپتاماداعئ قاجةتتئكتةردئ قامتاماسئز ةتةدئ. سوثعئ جئلدارئ وسئ ساراپتامانئ تالاپ ةتؤشئلئك بئرنةشة ةسة ارتتئ. قازئرگئ ؤاقئتتا ساراپتاما اكةلئكتئ نةمةسة انالئقتئ انئقتاؤ سياقتئ ازاماتتئق ئستةردئ شةشؤدة دة ءتيئمدئ قولدانئلادئ.
مولةكؤليارلئ-گةنةتيكالئق زةرتحانا د ن ك-نئ انئقتاؤ مةن زةرتتةؤگة ارنالعان قازئرگئ زامانعا ساي ارنايئ قذرالدار مةن رةاكتيأتةر كةشةنئمةن جابدئقتالعان. ءتورت كاپيلليارلئ گةنةتيكالئق تالداؤ كومةگئمةن ساراپشئلئق زةرتتةؤدئث ءبئر بولئگئ زةرتتةؤ تيئمدئلئگئن ارتتئرؤعا جانة ساراپتاما جذرگئزؤ مةرزئمدةرئن قئسقارتؤعا مذمكئندئك بةرةتئن اأتوماتتاندئرئلعان تارتئپتة جذرگئزئلةتئن بولادئ. العاشقئ سوت مولةكؤليارلئ-گةنةتيكالئق زةرتحانا 2001- جئلئ ورتالئق الماتئ زةرتحاناسئندا اشئلعان بولاتئن، وندا جئل سايئن قئلمئستئق جانة ازاماتتئق ئستةر بويئنشا 300 دةن استام زةرتتةؤلةر جذرگئزئلةدئ.
2 جئل بذرئن (2010) قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث ذلتتئق اكادةميالئق كئتاپحاناسئندا «مةنئث وتانئم - قازاقستان» سةرياسئمةن جارئق كورگةن «قازئعذرت» كئتابئنئث تذساؤكةسةر ءراسئمئ ءوتتئ.
«قازئعذرت ولكةسئنئث قاسيةتئ جونئندة بذعان دةيئن ءدال مذندايلئق تولئمدئ ةثبةك جارئق كورگةن ةمةس. سوندئقتان دا بذگئن وسئ كةمئستئكتئث ورنئ تولدئ دةپ ايتؤعا بولادئ. بذل كئتاپپةن تانئسقان ءاربئر ادام ءوزئنئث ةلئ، حالقئ، جةرئ ءذشئن ماقتانئش سةزئمدة بولادئ دةپ ويلايمئن. ال بذل دةگةنئمئز ءبئزدئث ءجيئ ايتئپ جذرگةن وتانشئلدئق تاربيةسئنئث ذلكةن تةتئگئ بولئپ تابئلادئ»، دةدئ شارا بارئسئندا ءسوز سويلةگةن «ةگةمةن قازاقستان» رةسپؤبليكالئق گازةتئ» ا ق پرةزيدةنتئ ساؤئتبةك ءابدئراحمانوأ.
كئتاپتا قازئعذرت ءوثئرئنئث ارعئ-بةرگئ تاريحي جذيةلئ جازئلعان. قازئعذرت تاؤئنا قاتئستئ نذق پايعامباردئث كةمةسئ جايلئ اثئزدئث ءمالئم ءارئ بةيمالئم سئرلارئ دا اسةرلئ باياندالعان. تذرئك قاعاناتئنئث بيلةؤشئسئ يستةمي، شئثعئس حان، اقساق تةمئر، الةكساندر ماكةدونسكي، تذمان حانئم، ابئلاي حان، تولة بي سئندئ ايتؤلئ تاريحي تذلعالاردئث ومئرلةرئنة قاتئستئ دةرةكتةر قازئعذرت بويئندا وتكةن وقيعالارمةن ذشتاستئرا سؤرةتتةلگةن. سونئمةن قاتار اؤداننئث تاثعاجايئپ تابيعاتئ، جان-جانؤارلار الةمئ، وسئمدئكتةر دذنيةسئ جانة الةؤمةتتئك-ةكونوميكالئق، مادةني-رؤحاني كةلبةتئ جايلئ دا ناقتئ دةرةكتةردئ تابا الاسئز. باسئلئمداعئ مالئمةتتةر كةز-كةلگةن ازاماتتئث قاجةتئنة جارارئ ءسوزسئز.
«قازئعذرت» كئتابئنئث تانئستئرئلئمئنا كورنةكتئ اقئن-جازؤشئلار، مادةنيةت جانة ونةر قايراتكةرلةرئ، تاريحشئلار، پارلامةنت دةپؤتاتتارئ، زيالئ قاؤئم وكئلدةرئ قاتئستئ.
ةسئمدةر
49 جئل بذرئن (1963) اقئن، قازاقستان جازؤشئلار وداعئنئث مذشةسئ، قئتاي تانؤشئ، فيلولوگيا عئلئمدارئنئث دوكتورئ، پروفةسسور دذكةن ءماسئمحان دذنيةگة كةلدئ.
قئتاي حالئق رةسپؤبليكاسئندا تؤعان. پةكين ورتالئق ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئن بئتئرگةن. 1993-2002- جئلدارئ - ءال-فارابي اتئنداعئ قازاق ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئنئث وقئتؤشئسئ، اعا وقئتؤشئسئ، دوسةنتئ، كافةدرا مةثگةرؤشئسئ. 2002- جئلدان قازاقستان رةسپؤبليكاسئ پرةزيدةنتئ جانئنداعئ ستراتةگيالئق زةرتتةؤلةر ينستيتؤتئنئث جةتةكشئ عئلئمي قئزمةتكةرئ، ل.گؤميلةأ اتئنداعئ ةؤرازيا ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئندة «شئعئس تانؤ» كافةداراسئنئث مةثگةرؤشئسئ قئزئمةتئن اتقارادئ. اقئننئث «جذرةككة ساياحات»، «سةمسةر سؤئ»، «كوكپار» جئر جيناقتارئ، «جئر-جةبة» مونوگرافياسئ، «ساراپ» عئلئمي ماقالالار جيناعئ جارئق كورگةن.
88 جئل بذرئن (1924-1944) قازاقتئث قاهارمان قئزئ، كةثةس وداعئنئث باتئرئ مولداعذلوأا ءاليا نذرمذحامةد قئزئ دذنيةگة كةلدئ.
اقتوبة وبلئسئنئث قوبدا اؤدانئندا تؤعان. رةسةيدئث رئبينسك اأياتةحنيكؤمئن بئتئرگةن. اناسئ مارجان قايتئس بولعاننان كةيئن ناعاشئسئ اؤباكئر مولداعذلوأتئث قولئندا تاربيةلةنئپ، سانكت-پةتةربورداعئ №9 مةكتةپتة ءبئلئم الدئ. 1942- جئلئ ءوز ةركئمةن قئزئل ارميا قاتارئنا الئنئپ، مةرگةندةر مةكتةبئن ذزدئك ءبئتئردئ. 1943- جئلدئث تامئزئنان 2- پريبالتيكا مايدانئندا 26- اتقئشتار ديأيزياسئنئث قذرامئندا ذرئسقا قاتئستئ. ةفرةيتور ءا.مولداعذلوأا اسقان مةرگةندئگئمةن كوزگة ءتذستئ. نوأوسوكولنيكي تةمئر جول ستانسئسئنئث ماثئندا بولعان ذرئستا ءاليا جاؤئنگةرلةردئ شةشؤشئ شايقاسقا باستاپ، قاهارماندئقپةن قازا تاپتئ.
قازاقتئث باتئر قئزئ تؤرالئ كئتاپتار جازئلدئ، كينوفيلم ءتذسئرئلدئ، ءان شئعارئلدئ. اقتوبةدة مةموريالدئق مذراجاي اشئلعان، ذلكةن داثعئلعا ءا.مولداعذلوأا ةسئمئ بةرئلگةن. رةسةيدئث سانكت-پةتةربور جانة ماسكةؤ قالالارئنداعئ جانة كوپتةگةن وبلئستارئنداعئ ونداعان مةكتةپتةر، كوشةلةر ءا.مولداعذلوأا ةسئمئمةن اتالادئ. نوأوسوكولنيكي، الماتئ، شئمكةنت، قئزئلوردا، اقتوبة قالالارئندا جانة تؤعان اؤئلئندا ةسكةرتكئش ورناتئلعان.
58 جئل بذرئن (1954) اقئن، قازاقستان جازؤشئلار وداعئنئث مذشةسئ ءسادؤاقاس تورتاي دذنيةگة كةلدئ.
اقمولا وبلئسئندا تؤعان. قاراعاندئ ؤنيأةرسيتةتئنئث فيلولوگيا فاكؤلتةتئن بئتئرگةن. 1979-1995 جئلدارئ «جازؤشئ» باسپاسئندا رةداكتور بولعان. اقئننئث «تذثعئش»، «جارتاستاعئ جاثعئرئق»، «جذمباقتاس»، «ءبيشئ قايئثدار»، «ايناكول ايشئقتارئ» جئر جيناقتارئ، «ناؤرئزباي بي جانة تؤعان ولكة تاريحئ»، «ةل مةن جةر» اتتئ تاريحي-تانئمدئق كئتاپتارئ جارئق كورگةن.
53 جئل بذرئن (1959) قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث گونكونگتاعئ (شياثگاث) باس كونسؤلئ سذلةيمةنوأ ذسةن ءابدئقادئر ذلئ دذنيةگة كةلدئ.
الماتئ شةت تئلدةرئ پةداگوگيكالئق ينستيتؤتئن، كولؤمبيا ؤنيأةرسيتةتئنئث حالئقارالئق جانة قوعامدئق قاتئناستار مةكتةبئن بئتئرگةن. قازاقستان رةسپؤبليكاسئ سئرتقئ ئستةر مينيسترلئگئنئث ءذشئنشئ، ةكئنشئ حاتشئسئ قئزمةتتةرئن اتقارعان. 1995-1996- جئلدارئ -ةكونوميكالئق ئنتئماقتاستئق ذيئمئ حاتشئلئعئنئث اؤدارماشئسئ. 1996-2000- جئلدارئ - قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث يرانداعئ ةلشئلئگئنئث ةكئنشئ، ءبئرئنشئ حاتشئسئ. 2000-2001 - جئلدارئ - قازاقستان رةسپؤبليكاسئ سئرتقئ ئستةر مينيسترلئگئنئث ءبولئم مةثگةرؤشئسئ. 2001-2002 - جئلدارئ - «حابار» اگةنتتئگئ» اكسيونةرلئك قوعامئنئث ةكسپةرتئ. 2002-2004- جئلدارئ - قازاقستان ستراتةگيالئق زةرتتةؤلةر ينستيتؤتئنئث قئزمةتكةرئ. 2004-2005- جئلدارئ - قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث تذرئكمةنستانداعئ ةلشئلئگئنئث كةثةسشئسئ. قازئرگئ قئزمةتئندة 2005 جئلدان باستاپ ئستةيدئ.
60 جئل بذرئن (1952) سؤرةتشئ-ارلةؤشئ، ق ر سؤرةتشئلةر وداعئنئث مذشةسئ، بذكئل وداقتئق جاثعئرتؤ عئلئمي-زةرتتةؤ ينستيتؤتئنئث (ماسكةؤ) تذلةگئ التئنبةكوأ قئرئم دذنيةگة كةلدئ. عئلئمي-جاثعئرتؤ زةرتحاناسئنئث ديرةكتورئ. قازاقستاندا، رةسةيدة جانة فرانسيادا ةجةلگئ قورعانداردئ قازؤعا قاتئستئ. اعاشتان جاسالعان قولدانبالئ ونةر زاتتارئن جاثعئرتؤ جونئندةگئ كئتاپتاردئث اأتورلارئنئث ءبئرئ، وسئ پروبلةما بويئنشا حالئقارالئق كونفةرةنسيالارعا قاتئسقان.
ول 1000 نان استام ةجةلگئ تاريح جانة مادةنيةت ةسكةرتكئشتةرئن قالپئنا كةلتئردئ، «التئن ادامدئ» (الماتئ وبلئسئ) نةعذرلئم ءدال جاثعئرتؤ جونئندةگئ جذمئستارعا قاتئستئ، ةجةلگئ سارمات كورسةمئنئث قارؤ-جاراقتارئ مةن بةرةل كوسةمئنئث اتتارئنئث اسةم بةزةندئرئلؤئ سياقتئ بئرةگةي جذمئستاردئ اتقاردئ.