اقتوبەلىكتەرگە 40 ميلليون جىل بۇرىن قازاق جەرىن مەكەن ەتكەن الىپ جانۋار كورسەتىلدى - فوتو
كورمە- جارمەڭكەگە مۇراجايداعى جادىگەرلەردىڭ ءتۇپنۇسقاسى شىعارىلدى، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
اقتوبە وبلىستىق تاريحي- ولكەتانۋ مۇراجايىندا 130 مىڭنان استام تاريحي جادىگەر بار. نەگىزگى عيمارات اپاتتىق جاعدايدا دەپ تانىلۋىنا بايلانىستى جابىلعان سوڭ، سوڭعى ەكى جىلدا «مۋزەيدەگى ءتۇن» اكسياسى ونەر مۇراجايىنىڭ عيماراتى مەن دالادا ءوتىپ ءجۇر.
كورمە-جارمەڭكەگە ءجىتى دايىندالعان جاۋاپتى ماماندار كەلۋشىلەردى اقتوبەنىڭ تاريحىمەن، مادەنيەتىمەن، ونەرى جانە سالت-داستۇرىمەن تانىستىردى. كورمەگە جادىگەرلەردىڭ ءتۇپنۇسقالارى اكەلىنگەن.
ماسەلەن، وبلىستىق مۋزەيدەگى تابيعات قورىندا 5 مىڭنان استام جادىگەر بولسا، كورمەگە پالەونتولوگيا قازبالارى كەزىندە تابىلعان، تاسقا اينالعان جانۋارلاردىڭ ءتىسى، سۇيەگى جەتكىزىلدى.
«اقتوبە جەرىندەگى پالەونتولوگيا قازبا بايلىقتارىن حالىققا ۇسىنىپ، كونە داۋىردە سۋ استىندا تىرشىلىك ەتكەن جان- جانۋارلاردىڭ قالدىقتارىن اكەلدىك. ەرتەدە تىرشىلىك ەتكەن اكۋلالاردىڭ ازۋ تىستەرى، تەڭىز كىرپىسى، ۇلۋ تاستار، الىپ كەسىرتكەلەردىڭ ومىرتقا سۇيەكتەرى كورسەتىلدى. العا اۋدانىنان تابىلعان ۇلۋ تاس كوپشىلىككە تانىستىرىلدى.
نەگىزى بىزدە ديامەترى 2 مەترگە جەتەتىن ۇلۋتاس بار. سونىمەن قاتار، 40 ميلليون جىل بۇرىن ءبىزدىڭ جەرىمىزدە مەكەن ەتكەن يندريكوتەري جانۋارىنىڭ ماكەتى بار. بۇل ىرعىز جەرىنەن تابىلعان جانۋار. سالماعى 15-20 تونناعا جەتىپ، بيىكتىگى ەكى قاباتتى ۇيمەن تەڭ كەلگەن. 1912 -جىلى تابىلعان بۇل جانۋار تاستارى ماسكەۋگە جىبەرىلىپ، سول جاقتا ساقتاۋعا قالدىرىلعان. الىپ بۇعى ءمۇيىزى دە كورمەنى تاماشالاۋعا كەلگەندەردى قىزىقتىردى. ءمۇيىز ەلەك وزەنى جاعالاۋىنان 1949 -جىلى تابىلدى»، - دەدى وبلىستىق تاريحي- ولكەتانۋ مۇراجايىنىڭ تابيعات جانە ەكولوگيا زەرتتەۋ ءبولىمىنىڭ قىزمەتكەرى مايرا بۇقانوۆا.
اكسيا كەزىندە كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى ءاليا مولداعۇلوۆانىڭ مۇراجايى جادىگەرلەردى تانىستىردى. قوردا 10 مىڭعا جۋىق ەكسپونات بار بولسا، كورمەگە ونىڭ تەڭ جارتىسى شىعارىلدى.
«سوعىس جاڭعىرىعى» اتتى كورمەگە قارۋ- جاراق پەن تۇرمىستىق زاتتار قويىلدى. «كورمەنى تاماشالاۋعا كەلگەن اقتوبەلىكتەرگە سوعىس جىلدارىنداعى حاتتاردان ءۇزىندى كوشىرمەسى بەرىلدى. اراسىندا ءاليا مولداعۇلوۆانىڭ دا حاتتارى بار.
«سوعىس تاريحىنداعى ساندار» بولىمىندە تاريحي دەرەكتەر جازىلعان»، - دەدى ءاليا مولداعۇلوۆا مۋزەيىندەگى قور ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى ايسۇلۋ تۇراليەۆا.
ال «رۋحانيات» مۋزەيى قالاداعى كونە مەشىتتەردىڭ سۋرەتتەرىن ءىلىپ، مەشىت قىزمەتكەرلەرى بالالاردىڭ اتى-جوندەرىن اراب تىلىندە جازىپ بەردى. بيىلعى «مۋزەي ءتۇنى» اكسياسىنىڭ ءبىر ەرەكشەلىگى بار يدەيا اتاقتى كوكجار جارمەڭكەسىنىڭ 150 جىلدىعىنا وراي توپتاستىرىلعان. «ХІХ-ХХ عاسىرلارداعى جادىگەرلەر اراسىندا تۋلادان كەلگەن ساماۋرىن، شىعىستان جەتكەن تۇكتى كىلەمدەر كوپشىلىككە تانىستىرىلدى. مۋزەي قىزمەتكەرلەرى رولگە ەنىپ، جارمەڭكە كەلۋشىلەرىنە ءوز زاتتارىن ۇسىندى. نەگىزى كوكجار جارمەڭكەسىندە اڭ، سونىڭ ىشىندە پىلگە دەيىن ساتىلعان دەگەن دەرەكتەر بار. بۇل تەك ساۋدا الاڭى ەمەس، مادەنيەت وشاعى بولدى. ماۋسىمدا جانە قىركۇيەكتە وتەتىن جارمەڭكەنىڭ ءبىر ءساتىن كورسەتۋ كەزىندە جەرگىلىكتى انشىلەر اعاش ءۇيدىڭ ماكەتىندە ءان ايتىپ، كۇي تارتتى»، - دەدى وبلىستىق تاريحي- ولكەتانۋ مۋزەيىندەگى ارحەولوگيا جانە ەتنوگرافيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى اينۇر ماقسات قىزى.
اۆتور: التىناي ساعىندىقوۆا
