جەلتوقسان وقيعاسىنا 32 جىل تولدى

استانا. قازاقپارات - ارى قازساڭىز الاش وردا تاريحىن، بەرى ۇڭىلسەڭىز سەكسەن التىداعى وقيعانى سانادا جاڭعىرتار جەلتوقسان ايىنىڭ قازاق ءۇشىن ورىنى بولەك. ىزعارى قانشا ىقتىرسا دا، تاۋەلسىز ەل اتانۋ باقىتى دا قازاق حالقىنىڭ پەشەنەسىنە ءدال وسى جەلتوقساندا جازىلعان ەكەن.

 ال الماتىداعى جەلتوقسان كوتەرىلىسى - قازاقتىڭ ءۇش ءجۇز جىلدىق ازاتتىق ءۇشىن ارپالىسىنىڭ جارقىن ءبىر كورىنىسى ەدى. جەلتوقسان كوتەرىلىسىنە بيىل 32 جىل تولىپ وتىر.

وسىدان 32 جىل بۇرىن 16 - جەلتوقساندا مىڭداعان جاس ورەن دىنمۇحامەد قونايەۆتىڭ قىزمەتىنەن الىنۋىنا نارازىلىق ءبىلدىرىپ، بۇرىنعى برەجنيەۆ - بۇگىنگى رەسپۋبليكا الاڭىنا جينالعان ەدى. قازاق ۇلتىمەن ول تۇستا ساناسۋدان قالعان كرەمل قونايەۆتىڭ ورنىنا قازاقستاندى كارتادان عانا بىلەتىن گەنناديي كولبيندى قويا سالعان. ورتالىق بيلىكتىڭ بۇل قاتەلىگى قازاق جاستارىن كوشەگە الىپ شىقتى.

قازاق جاستارى لەنيندىك ۇلت ساياساتىنىڭ بۇرمالانباۋىن، ءار ۇلتقا ءوز باسشىسىن قويۋ كەرەكتىگىن تالاپ ەتتى. قارا تىزەگە سالۋدى ۇيرەنگەن كسرو باسشىلىعى بۇيرىق بەرىپ، اسكەريلەر برەجنيەۆ الاڭىن قورشاۋعا الادى. ءدۇمپۋدى باسۋ ءۇشىن كورشىلەس رەسپۋبليكالاردىڭ دا كەي وڭىرلەرىنىڭ ىشكى اسكەر بولىمدەرى الماتىعا جەتكىزىلدى.

الماتىداعى جاستاردىڭ نارازىلىعى كۇشپەن باسىپ جانىشتالدى. كوشەدەگى قارۋسىز جاستارعا ۇيرەتىلگەن يتتەر، سۋ شاشاتىن كولىكتەر، سويىل مەن قارۋ قولدانىلدى. ميليتسيانىڭ قولىمەن قان توگىلدى. شەرۋگە قاتىسقانداردى تەرگەۋ ءىسى وتە قاتال جۇرگىزىلدى. كوشەگە شىققانداردىڭ كوبى تەرگەۋ كامەرالارىن تولتىرىپ، قالعانى قالانىڭ سىرتىندا سابالدى. ستۋدەنتتەر وقۋدان شىعارىلىپ جاتتى. اق قار، كوك مۇزدا قازاق قىزدارىن شاشتان سۇيرەگەن قاتىگەز قارا كۇش دەگەنىنە جەتتى.

جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە قايرات رىسقۇلبەكوۆ، ەربول سىپاتايەۆ، ءسابيرا مۇحامەتجانوۆا مەن ءلاززات اسانوۆا سىندى جاستار جازىقسىز ءولىم قۇشتى. وكتەم بيلىك الماتىداعى وقيعانى «قازاق ۇلتشىلدىعىنىڭ كورىنىسى» دەپ باعالاعان ەدى.

 جالپى، جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە نارازىلىق تەك الماتى قالاسىندا عانا بولعان جوق. ەلىمىزدىڭ وزگە قالالارىندا دا ۇلتشىل جاستار سوتتالىپ جاتتى. «حالىقتار تۇرمەسى» اتانىپ كەتكەن ك س ر و- نىڭ ىرگەسىن سەتىنەتكەن جەلتوقسان وقيعاسى وداقتىڭ ءار بولىگىندەگى نارازىلىقتاردىڭ باسى ەدى. وزەگىنە قۇرت تۇسكەن الىپ يمپەريا اقىرى قۇلاپ ءتۇستى. الماتىداعى قاندى وقيعادان بەس جىل وتكەندە قازاقستان ءوز تاۋەلسىزدىگىن جاريالادى. وشكەنى قايتا جانعان ەلىمىز ەڭسەسىن تىكتەي باستادى. ءدال سول جەلتوقسان وقيعاسى كەزىندە قازاق جاستارى شىرقاعان «مەنىڭ قازاقستانىم» ءانى - تاۋەلسىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قازىرگى ءانۇرانى.

1991 -جىلى 12- جەلتوقساندا قازاقستان پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «قازاقستانداعى 1986 -جىلعى 17-18 - جەلتوقسانداعى وقيعالارعا قاتىسقانى ءۇشىن جاۋاپتىلىققا تارتىلعان ازاماتتاردى اقتاۋ تۋرالى» جارلىعىمەن قازاقستانداعى 1986 -جىلعى جەلتوقسان وقيعاسىنا قاتىسىپ، قىلمىستىق، اكىمشىلىك جانە تارتىپتىك جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلعان ازاماتتار اقتالدى. سونىمەن قاتار، اتالعان جارلىقتىڭ نەگىزىندە 17- جەلتوقسان - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ دەموكراتيالىق جاڭارۋ كۇنى دەپ جاريالاندى.

اۆتور: ايان بەكەن ۇلى