تاۋەلسىزدىككە 30 جىل: الماتى مۋزەيىندە قانداي ەكسپوناتتار ساقتاۋلى
ەلىمىزدىڭ ەڭ ماڭىزدى نەگىزگە الىناتىن زاڭدارى، وسى قالادا قابىلداندى. كونستيتۋتسيا قابىلدانىپ، قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك رامىزدەرى - تۋ، ەلتاڭبا جانە ءانۇران بەكىتىلىپ، ۇلتتىق ۆاليۋتا ەنگىزىلدى.
بۇگىن ءبىز سىزدەرگە تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى ماڭىزدى وقيعالار تۋرالى ماتەريالدار جيناقتالعان الماتى مۋزەيىنىڭ قورى تۋرالى ايتىپ بەرەمىز، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى. الماتى مۋزەيى 2002 -جىلى قۇرىلعان. ەلباسى ن. ءا. نازاربايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن 2016 -جىلى الماتى قالاسىنىڭ مىڭ جىلدىعىنا جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تاۋەلسىزدىگىنىڭ 25 جىلدىعىنا وراي، مۋزەيگە عيمارات بەرىلىپ، مۋزەيدىڭ جاڭا ەكسپوزيتسياسى اشىلدى.
مۋزەي ورنالاسقان عيمارات، ارحيتەكتور پاۆل گۋردەنىڭ جوباسىمەن 1892 -جىلى سالىنىپ، وندا «ۆەرنىي قالاسىنىڭ بالالار ءۇيى» ورنالاستى. كەڭەستىك داۋىردە بالالار ءۇيى ەسىك قالاسىنا كوشىرىلىپ، 1929 -جىلى استانا قىزىلوردادان الماتىعا كوشكەن ۋاقىتتا عيماراتقا قازاكسر ۇكىمەتى، كەيىنىرەك - بالالار كلينيكالىق اۋرۋحاناسى، الماتى مەديتسينا كوللەدجى ورنالاستى، قازىرگى كەزدە مۇندا - الماتى مۋزەيى ورىن تەپكەن. اتالمىش عيمارات مەملەكەت قورعاۋىنداعى تاريحي- مادەني ەسكەرتكىش.
قازىرگى ۋاقىتتا مۋزەي قورىندا 40 مىڭنان استام جادىگەر، ونىڭ ىشىندە بەينەلەۋ ونەرىنىڭ تۋىندىلارى، قازاق ەتنوگرافياسىنىڭ ۇزدىك توپتاماسى، ءتۇرلى ءداۋىر مەن مادەنيەتكە جاتاتىن ارحەولوگيالىق جادىگەرلەر، نۋميزماتيكا، جازباشا دەرەكتەر جيىنتىعى جانە باسقا دا مۇرالار بار. مۋزەي قورىنداعى قۇندى جادىگەرلەردىڭ ءبىرى ورتا عاسىرلاردا قولداسنىستا بولعان كۇمىس ديرحەمدەر. «الماتى قالاسى مۋزەيلەر بىرلەستىگى» ك م ق ك ديرەكتورىنىڭ عىلىم جونىندەگى ورىنباسارى سەرجان ساروۆتىڭ ايتۋىنشا، مۇراجايدىڭ 11 زالىندا قالا تاريحىنان سىر شەرتەتىن قۇندى ماتەريالدار مەن جادىگەرلەر ساقتالعان.
«مۋزەي ەكسپوزيتسياسى: قولا ءداۋىرى؛ ەرتە تەمىر ءداۋىرى. الماتى تەرريتورياسى ساقتاردىڭ ءدىني ساياسي ورتالىعى؛ جەتىسۋ مەن الماتى ايماعىنداعى ورتاعاسىرلىق قالالار؛ قازاق مەملەكەتتىگىنىڭ قۇرىلۋىنىڭ قاينار كوزدەرى؛ قازاق حالقىنىڭ ماتەريالدىق مادەنيەتى؛ الماتى تاريحىنىڭ ۆەرنىي كەزەڭى؛ XX عاسىرداعى الماتى؛ كاسىبي ونەردىڭ دامۋى؛ الپينيزم؛ جەلتوقسان وقيعاسى؛ تاۋەلسىزدىك جىلدارىنداعى الماتى؛ قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى تاقىرىپتارىن قامتيتىن 11 زالدان تۇرادى»، - دەيدى ول.
سونىمەن قاتار، مۋزەيدە «الماتى - تاۋەلسىزدىكتىڭ التىن بەسىگى» اتتى جەكە زال بار. وندا اقپاراتتىق كيوسكىلەر ارقىلى ەلىمىزدەگى عىلىم مەن ءبىلىم بەرۋ سالاسى، مادەنيەت جانە سپورت، بيزنەس، يننوۆاتسيالار، الماتى قالاسىندا قابىلدانعان تاريحي شەشىمدەر تۋرالى اقپاراتتار الۋعا بولادى. « بۇل زالدا 3D تۋر ارقىلى مادەني جانە سپورتتىق نىساندارمەن تانىسۋ مۇمكىندىگى بەرىلگەن. سونداي- اق، ەكسپوزيتسيادا قويىلعان «نۇر وتان پارتياسى» مەن 2011 -جىلى الماتىدا وتكەن VII قىسقى ازيا ويىندارىنىڭ ماتەريالدارىمەن تانىسا الاسىزدار.
مۋزەي قورىندا ەلىمىزدىڭ تاۋەلسىزدىگىنە بايلانىستى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتىڭىڭ مۇراعاتىنان الىنعان قۇجاتتاردىڭ كوشىرمەلەرى، الماتى قالاسىنىڭ تاۋەلسىزدىك جىلدارىندا وتكەن ايتۋلى وقيعالاردىڭ فوتوسۋرەتتەرى جانە تاۋەلسىزدىك جىلدارى الماتى قالاسىندا وتكەن ءتۇرلى مۋزىكالىق بايقاۋلار، كينوفەستيۆالدار، رەترو- فەستيۆالدار: «ازيا داۋىسى» مۋزىكالىق فەستيۆالى، «الماتى - مەنىڭ العاشقى ماحابباتىم» رەترو- فەستيۆالى، «شاكەن جۇلدىزدارى» كينوفەستيۆالدەرىنىڭ ماتەريالدارى جيناقتالعان»، - دەيدى سپيكەر.
الماتى قالاسى مادەنيەت باسقارماسىنىڭ قولداۋىمەن 2017 -جىلى مۇمكىندىگى شەكتەۋلى جاندارعا ارنالعان «بارشاعا ارنالعان مۋزەي» جوباسى جۇزەگە اسىرىلدى. وسىلايشا، وسى جوبا اياسىندا الماتى مۋزەيى ەرەكشە قاجەتتىلىكتەرى بار ادامدار ءۇشىن تولىعىمەن بەيىمدەلدى. تىرەك- قيمىل اپپاراتى بۇزىلعان كەلۋشىلەر ءۇشىن پاندۋس پەن مۋزەي قىزمەتكەرلەرىن شاقىرۋ باستىرماسى ورناتىلعان. الماتى مۋزەيىندە ەستۋ قابىلەتى تومەن مۇگەدەكتەر ءۇشىن ەكسپوزيتسيا بويىنشا سۋردواۋدارماسى بار بەينەگيد ازىرلەندى.
زاعيپ جانە ناشار كورەتىندەر ءۇشىن الماتى مۋزەيىنىڭ ەكسپوزيتسياسىن قاراۋدىڭ منەموسحەماسى ورناتىلعان، ولاردا بەدەرلى-گرافيكالىق ەلەمەنتتەر مەن برايل قارپىمەن ورىندالعان باعدارلى جازۋلار، سونداي- اق زاعيپ جاندار ءۇشىن تاكتيلدى ەكسپوزيتسيا ۇيىمداستىرىلعان. مۋزەي بويىنشا برايلدىڭ بەدەرلى- نۇكتەلى قارپىمەن جانە ەكسپوناتتاردىڭ بەدەرلى- گرافيكالىق بەينەلەرىمەن رەسىمدەلگەن جولسىلتەمەلەر جاسالعان.
«ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى ساقتاۋدا قانىمىزعا ءسىڭىپ، تۇرمىسىمىزعا اينالعان سالت- ءداستۇردىڭ ماڭىزى جوعارى. رۋحاني قۇندىلىقتاردىڭ ۇرپاقتان ۇرپاققا اۋىسىپ، ساباقتاسۋى ماڭگىلىك ەل بولۋدىڭ نەگىزگى وزەگى. سوندىقتان، ۇلتتىق بىرەگەيلىكتى ساقتاۋ جولىندا ءداستۇر مەن عۇرپىمىزدى، ەلىمىزدىڭ تاريحى مەن مادەني قۇندىلىقتارىن ناسيحاتتاۋدىڭ ماڭىزى زور. اسىرەسە، اقپارات پەن سان ءتۇرلى مادەنيەت توعىسقان جاھاندانۋ زامانىندا رۋحاني مۇرامىزدى تۇگەندەپ، جاڭعىرتىپ، وزىعىن سارالاۋدىڭ وزەكتىلىگى جوعارى. ۇلتتىق ءداستۇر - ۇلتقا رۋح بەرىپ، ونىڭ ىشكى، سىرتقى كەلبەتىن ورنەكتەپ كورسەتىپ تۇراتىن سيپاتتاردىڭ ءبىرى. ءداستۇر - ادامداردىڭ عاسىرلار بويى قالىپتاستىرعان قۇندىلىعى، الەۋمەتتىك- مادەني مۇراسى»، - دەپ اتاپ ءوتتى سەرجان ساروۆ.
اۆتور: الما مۇقانوۆا