مىرزاحانوۆا: قازاقستان مەديتسيناسى ەۋروپادان 30 جىلداي كەيىن قالعان

استانا. قازاقپارات - نورۆەگيانىڭ استاناسى وسلو قالاسىندا جوعارى ساناتتى، قازاق دارىگەرىنىڭ جۇمىس جاسايتىنىن كەزدەيسوق ەستىپ، بىلگەن ەدىك.

جاقىندا استاناعا ءىسساپارلاپ كەلگەن گۇلىم مىرزاحانوۆا، وسلو ۋنيۆەسيتەتتىك اۋرۋحاناسىنىڭ جوعارى ساناتتى دارىگەرى، اكۋشەر-گينەكولوگ «نە حابارعا؟!» ارنايى سۇحبات بەردى.

- نورۆەگيادا تۇرىپ جاتقانىڭىزعا قانشا جىل بولدى؟

- وسلا قالاسىندا جوعارى كاتەگوريالى دارىگەر بولىپ جۇمىس ىستەپ جاتقانىما 12 جىل بولدى.

- قاي ەلدىڭ ازاماتىسىز؟

- قازاقستاننىڭ ازاماتىمىن. قازاقستاننىڭ كوك پاسپورتى مەنى تۋعان ەلىممەن جالعاپ تۇرعان ءبىر ءجىپ سياقتى. مەن سونى ۇزگىم كەلمەيدى. ءوزىڭىز بايقاپ وتىرساڭىز مەن انا تىلىمدە ەركىن سويلەيمىن. ءبىراق، 17 جىلدا ادام ءتىلدى ۇمىتىپ قالۋى دا مۇمكىن. انا ءتىلدى ۇمىتپاس ءۇشىن ادام ۇنەمى پراكتيكا جاساپ وتىرۋى كەرەك. مەن قىزدارىممەن قازاقشا سويلەسەم. اراسىندا قازاقستاندىق تەلەباعدارلامالاردى دا كورىپ تۇرام. سوسىن تۋعان ەلىمە جىلىنا ءبىر رەت كەلىپ قايتام.

- تۋعان ولكەڭىز جايلى ايتاسىز با؟

-  مەن قازىرگى شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ شار اۋدانىندا تۋعانمىن. ءبىراق 2 كلاستان باستاپ اباي اۋدانىنداعى قاسقابۇلاق اۋىلىندا وقىدىم. ول قازاقي اۋىل بولعاندىقتان مەنىڭ ءتىلىم قازاقشا جاقسى قالىپتاستى. مەكتەپتەن كەيىن سەمەيدەگى مەملەكەتتىك مەديتسينالىق اكادەمياعا وقۋعا ءتۇستىم.

- قازاقستانعا قايتا ورالۋ ويىڭىزدا جوق پا؟

-  بار. جوسپارلارىم كوپ. قازىر قىزدارىمدى ءوسىرىپ، ولار بويجەتكەن سوڭ ويلانامىن. ال قىزدارىمدى بۇل جاققا الىپ كەلۋ ويىمدا جوق. ولاردىڭ سول جاقتا ءبىلىم الىپ، ءوسىپ ەرجەتكەنى دۇرىس شىعار. ەرتەڭ ەسەيىپ ازامات بولعاندا قازاقستانعا كەلىپ ەڭبەك ەتە مە، كىم ءبىلسىن؟ ازىرگە ولاردىڭ سول جاقتاعى وزىق ءبىلىم مەن مادەنيەتتى يگەرگەنى دۇرىس. ال ءوزىم قازاقستانعا كەلىپ دەنساۋلىق سالاسىندا قىزمەت اتقارسام دەپ ويلاعام. جوبالارىم دا بار. ءبىراق ول جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن ۋاقىت كەرەك. مەن جۇمىس ىستەيتىن اۋرۋحانا وسلو قالاسىنداعى ەڭ بەدەلدى اۋرۋحانا. ول جەردە وتە تاجىريبەلى دارىگەرلەر، پروفەسسورلار قىزمەت اتقارادى. مەنىڭ دە ولاردان ۇيرەنگەنىم كوپ.

- قازاقستان مەن نورۆەگياداعى جۇمىس بارىسى جونىندە سالىستىرۋعا بولا ما؟

-  مەن ول جاققا بارىپ العاش جۇمىس ىستەي باستاعانىمدا ەرتەگىدە جۇرگەندەي بولدىم. ول بارلىق جاعىمەن الىپ قاراعاندا سونداي. بۇل جونىنەن سالىستىرۋعا كەلمەيتىن ماسەلە وتە كوپ. باسشىلىق پەن قىزمەتكەرلەردىڭ اراسىنداعى قارىم- قاتىناس، ناۋقاس پەن دارىگەردىڭ ارا قاتىناسى دەگەننىڭ ءبارى باسقاشا. ول جاقتا ەشكىم باسشى بولعىسى كەلمەيدى. ويتكەنى جۇمىس كوپ، جاۋاپكەرشىلىگى جوعارى. ال ءبىزدىڭ قازاقستاندا ءبارى باستىق بولعىسى كەلەدى جانە باستىق بولعاندا دا نە ءۇشىن كەلگەنى بارشامىزعا بەلگىلى. سوسىن ناۋقاستاردى قابىلداۋدا دا وزگەشەلىك كوپ. ول جاقتا مينيستر بولسا دا، قاراپايىم جۇمىسشى بولسا دا بارلىعى بىردەي كەزەك كۇتىپ، دارىگەرگە قارالادى. مەن كەز-كەلگەن ناۋقاستى ءوز كەزەگىمەن قابىلدايمىن. بىزگە تەلەفون شالىپ، نەمەسە تانىس ىزدەپ دەگەندەي تىرلىكتەر بولمايدى. ەۋروپالىق قوعامنىڭ دارىگەرگە دەگەن كوزقاراسى ەرەكشە ءىلتيپاتتى.

قازاقستان مەن ەۋروپالىق مەديتسينانى سالىستىرۋعا كەلمەيدى. ولار ءبىزدىڭ ت م د ەلدەرىنەن 30  جىل العا كەتىپ قالعان. سونىمەن قاتار قازاقستاندا جاقسى دارىگەرلەر جوق ەمەس، بار. دارىگەر بولۋ ءۇشىن ادام سول سالانى جۇرەگىمەن قالاپ تۇرۋى قاجەت. ال دارىگەر ۇنەمى مەديتسينالىق جاڭالىقتار مەن عىلىمنىڭ دامۋىنان حاباردار بولىپ وتىرۋى قاجەت. ال ءبىزدىڭ قازاقستانداعى كوپتەگەن دارىگەرلەر اعىلشىنشا بىلمەيدى عوي. نەگىزىنەن ەڭ جاقسى، ەڭ سوڭعى جاڭالىقتار مەن ەڭبەكتەر اعىلشىن تىلىندە. سونىمەن قاتار بىزدەر ينتەرنەت جۇيەسىندەگى اقىلى رەسۋرستارعا تەگىن كىرىپ، ءبىلىم الۋىمىزعا جاعداي جاسالعان. ونىڭ قۇنىن الدىن الا جۇمىس ورىنىمىز تولەپ، ءبىزدىڭ ءبىلىمىمىزدى جەتىلدىرىپ وتىرۋعا مۇمكىندىك جاسايدى.

- ءسىز گينەكولوگ مامانسىز. ءوزىڭىز وسلودا اتقارىپ جۇرگەن قىزمەتپەن قازاقستانداعى سالا بويىنشا نە ايتۋعا بولا ما؟

- قازاقستاندا اكۋشەر، گينەكولوگ، ۋزي قاراۋشى دەگەندەر جەكە-جەكە. ال ەۋروپادا ءسال باسقاشالاۋ. ولار ءبىر جاس دارىگەردى وقۋدان كەيىن جان- جاقتى مامان ەتىپ شىعارۋ ءۇشىن 5 جىل ۋاقىت بەرەدى. سول 5 جىلدىڭ ىشىندە نەشە وتا جاسايدى، نەشە اۋرۋدى قابىلدايدى، نەشە انانى بوساندىرادى جانە تاعى باسقا قىزمەتتىڭ ساتى- ساتىسىمەن ءبولىپ كورسەتەدى. سول جۇمىستاردىڭ ءار ساتىسىن ارنايى قۇرىلعان كوميسسيا باقىلاپ، باعالاپ وتىرادى. ءسىز سول 5 جىلدا بارلىق باقىلاۋدان جاقسى ناتيجەگە جەتسەڭىز، سىزگە مامان دەگەن دارەجە بەرەدى. سول كەزدە ءسىز بەس اسپاپ مامان بولىپ شىعاسىز. قازىر مەن اياعى اۋىر ايەلگە بايلانىستى بارلىق تەكسەرۋ مەن باقىلاۋدى ءوزىم جاساپ، ءارى قاراي جۇمىس جاساي بەرەمىن. مەن ول ناۋقاسقا قاتىستى بارلىق اناليز بەن زەرتتەۋدىڭ ناتيجەسى ءوز قولىمدا بولعاندىقتان، تەز ءارى ءتيىمدى شەشىم قابىلداي الامىن.

قازاقستاندىق انالاردا الەۋمەتتىك ماسەلە كوپ. دۇرىس تاماقتانبايدى، ۆيتامين جەتىسپەيدى دەگەندەي. ال شەتەلدە باسقاشا. ول جاقتاعى انالار سەمىزدىكتەن زارداپ شەگەدى. ودان كەيىنگى ماسەلە جاسى ۇلكەن انالار كوپ. ولاردىڭ ءبىرىنشى بالاسىنا بوساناتىن ورتاشا جاسى 30. ول جاقتا 40 نەمەسە ودان دا ۇلكەن جاستاعى بالا تاباتىن انالار ءجيى كەزدەسەدى. سونىمەن قاتار ەۋروپادا قولدان ۇرىقتاندىرۋ وتە كوپ. ونىڭ دا وزىندىك زاردابى بار. جاس ۇلعايىپ كەتكەن سوڭ كەي جاعدايدا ادام ورگانيزمى دە كەز-كەلگەن جاعدايعا دايار بولا بەرمەيدى.

- ءبىزدىڭ كەيبىر دارىگەرلەر وتە اۋىر جۇكتەمەمەن جۇمىس ىستەيتىن سياقتى كورىنەدى. سىزدەردە ەڭبەك ءبولىنىسى، ناۋقاستاردىڭ قۇقى، دارىگەرلەردىڭ مىندەتى قالاي بولىنەدى؟

-  دارىگەرلەردىڭ قۇقى مەن ەڭبەك ءبولىنىسى جايلى كاسىپوداق باقىلاۋ جاسايدى. ال ناۋقاستاردىڭ قۇقىن ناۋقاستار وداعى قورعايدى. ەگەر دارىگەر بىرنەشە جۇمىستى قاتار اتقاراتىن بولسا وعان ناۋقاستار قۇقىن قورعاۋ وداقتارى قارسى بولۋى مۇمكىن. سەبەبى ول دارىگەر ۋاقىتىمەن جۇمىس جاساپ، ۋاقىتىمەن دەمالماسا ساپاسىز قىزمەت كورسەتەدى دەپ ەسەپتەيدى. وندا دارىگەرلەرگە اپتاسىنا 41 ساعاتتان ارتىق جۇمىس جاساۋعا تيىم سالىنعان. 41 ساعاتتان از ىستەۋگە بولادى، ءبىراق ودان ارتىق ىستەۋگە رۇحسات جوق.

قازاقستانداعى وزىممەن بىرگە جۇمىس جاساعان ارىپتەستەرىممەن جاقسى بايلانىستامىن. مەنىمەن بىرگە وقىعان ارىپتەستەرىمنىڭ كوپشىلىگى قازىر جوعارى قىزمەتتە مىقتى، بىلىكتى ماماندار. ءتىپتى، ءبىر تانىسىم بار وتە ءبىلىمدى، ساۋاتتى، دوكتورلىقتى قورعاپ تاستاعان مىقتى مامان ءبىراق مىنەزى اۋىرلاۋ. باستىقتارمەن ءتىل تابىسا المايدى. قاتارداعى دارىگەر بولىپ ءجۇر. نەگىزىندە ونداي مىقتى مامان نورۆەگيالىق دەنساۋلىق سالاسىنداعى باسشىنىڭ قولىنا تۇسسە، باياعىدا ۇلكەن جەتىستىكتەرگە جەتەر ەدى. نورۆەگيادا باسشىلار قول استىنداعى قىزمەتكەرلەرىنە بۇيرىق بەرىپ، تالاپ قويۋ ءۇشىن جۇمىس جاسامايدى. كەرىسىنشە، سول ادامنىڭ دۇرىس ەڭبەك ەتۋىنە قانداي جاعداي جاسالاتىندىعىنا جۇمىس جاسايدى. قازاقستاندا دەنساۋلىق سالاسىندا سىبايلاستىق كەڭ ەتەك العان. كوپ شارۋاڭ باكە- ساكەمەن شەشىلەدى. اسىرەسە، دەنساۋلىق سالاسىندا مۇنداي بولماۋ كەرەك.

- ءسىز قازاقستان ازاماتىسىز؟ ول جاقتا قىزمەت ىستەۋىڭىزگە كەدەرگى جوق پا؟

-  مەن قازاقستان ازاماتىمىن. ول جاقتا تەك تۇراقتى تىركەۋدە تۇرامىن. نورۆەگيانىڭ ازاماتتىعىن العىم كەلگەن. ءبىراق ول ءۇشىن قازاقستاننىڭ ازامتتىعىنان شىعۋىم كەرەك بولدى. مەن بولاشاقتا ءوز ەلىمە قايتىپ كەلۋىم ءۇشىن ازاماتتىعىمنان باس تارتا المادىم. ال قىزىم وقۋعا ءتۇسۋ ءۇشىن سول ەلدىڭ ازاماتتىعىن الۋعا تۇرا كەلدى. مەنىڭشە، قازاقستان ءوز ازاماتتارىنان ايرىلماۋ جاعىن ويلاستىرۋ كەرەك. قازاقستاننىڭ ازاماتتىعىندا، نورۆەگيانىڭ ازاماتتىعىندا دا قالا بەر دەپ، ءوز ازاماتتارىن ۇستاپ قالۋى كەرەك. سەبەبى مەنىڭ قىزىم بولاشاقتا ەلىنە قايتىپ كەلۋى، قازاقستاننىڭ گۇلدەنۋى ءۇشىن ۇلەس قوسۋى ابدەن مۇمكىن عوي. ماسەلەن، ارابيانىڭ كەيبىر ەلدەرىندە قوس ازاماتتىق جولعا قويىلعان. ولاردا دا باسىندا قوس ازاماتتىققا قارسى بولعانىمەن، كەيىننەن ونىڭ دۇرىس ەكەنىنە كوزدەرى جەتتى. سەبەبى مەملەكەت ءۇشىن ءار ادامنىڭ ورنى بولەك، قىمبات، ءارى ەڭ مىقتى ازاماتتارىن جوعالتىپ الماۋى كەرەك ەكەندىگىن ءتۇسىندى. مىنا زاماندا قوس ەلدىڭ ازاماتتىعى ماسەلەسىن جولعا قويۋ كەرەك.

- ۋاقىت بولگەنىڭىزگە راحمەت!

سۇحباتتاسقان بەيبىت توقتارباي،

استانا قالاسى

 nekhabar.kz