بالدىڭ 26 ءتۇرلى ەمدىك قاسيەتى
Мaqsat.kz سايتىنىڭ جازۋىنشا، ارا بالىنىڭ باستى ەم بولاتىن اۋرۋلارى مەن ونى ەمگە قولدانۋ تاسىلدەرى مىنانداي:
1. قول-اياق جانسىزدانعاندا، سارى ارا ۇياسىنىڭ ۇلكەنىنەن ءبىر دانا، كىشىلەۋىنەن 3-4 داناسىن، جالقى وسكەن ۋسارىمساقپەن قوسىپ، جانشىپ اۋرۋ جەرگە تاڭادى.
2. تەرى قىشىماسىنا: ارا ۇياسىن(وڭدەلگەن) سپيرتكە 7 كۇنشىلاپ، 8 كۇننەن باستاپ قىشىماعا بىرنەشە رەت جاعادى.
3. ەمشەك بەزى ىسىنگەندە ارا ۇياسىن وتقا ورتەپ 6 گرامىن سۋعا قايناتىپ، ساماسىن تۇندىرىپ، سۋىنان كۇنىنە 2-3 رەت ىشەدى.
4. ىستىق، سۋىقتان ءتىس قاقساعاندا: وڭدەلگەن ارا ۇياسىن، سۋعا بۇقتىرىپ، سۋىمەن اۋىزدى شايقايدى. وڭدەلگەن ارا ۇياسىنان كىشكەنە مولشەردە الىپ، قاقساعان تىسكە باسادى.
5. ارا ۇياسىنان ءبىر دانا، قىرىقاياقتان 2 دانا، اشۋتاستان ءتيىستى مولشەردە الىپ تالقانداعاننان كەيىن ارا ۇياسىنىڭ ىشىنە سالىپ ارتىنان وتقا ءبىراز قىزدىرىپ، كەندىر مايىنا ارالاستىرىپ تەز ارادا جاراعا جاعادى.
6. بالالار كىندىگى سىرتقا شىعىپ كەتكەندە ارا ۇياسىن ورتەپ، كۇلىن كىندىككە تاڭادى.
7. ديزەنتەرياعا: ارا ۇياسىن كەپتىرىپ ۇنتاقتاعان سوڭ 0,3 گرامنان كۇنىنە 2-3 رەت ىشەدى. جاسالۋ جانە ءىشۋ مولشەرى 2-4 گرام. قۇرامىندا بالاۋىز، اعاش مايى تەكتەس زات جانە ۇشقىش مايى بار.
8. ۇيرەنشىكتى ءىش قاتۋعا بالدان 60 گرام قارا كۇنجۇت دانىنەن 15 گرام. بالدى جىلىتىپ، ارالاستىرىپ، قايناعان سۋمەن ەكىگە ءبولىپ كۇنىنە 2 رەت ىشەدى.
9. اسقازاننىڭ ون ەكى ەلى ىشەك جاراسىنا بالدان 60 گرام شيكى قىزىل ميا تامىرىنان 9 گرام ماندارين قابىعىنان 6 گرامدى سۋعا لايىقتى مولشەردە جوعارىداعى دارىلەردى قوسىپ، قايناتىپ ساماسىن ءسۇزىپ، ءبىر كۇندە ءۇش رەت ىشەدى.
10. ۋلى جاندىكتەر شاققاندا، شيقان، سىزداۋىق شىققاندا، بالدان، ۇزىن سارىمساقتان ءتيىستى مولشەردە الىپ، جانشىپ، بالعا ارالاستىرىپ جاراعا تاڭسا، جارانىڭ اۋزىن شىعارادى. سىزداپ اۋىرعاندى باسادى، قابىنۋىن قايتارادى.
11. اۋىزعا اۋىزدىق، قوتىر شىققاندا، قاس بوياۋ جاپىراعى، بال ەكەۋىن قوسىپ جانشىپ، ازىرلەگەن ءدارىنى اۋىزعا سالىپ سورادى. سونىمەن بىرگە قوتىرعا جاعادى.
12. وتقا، قايناعان سۋعا كۇيگەن جەڭىل كۇيىككە، جارانىڭ بەتىن فيزيولوگيالىق تۇزدى سۋمەن تازالاپ جۋىپ، ارتىنان جاراعا بال جاعادى.
13. ءتىستىڭ ءتۇبىن بەكەمدەپ، ءتىستى اعارتۋعا بال مەن ۋكسۋستى قوسىپ ءتىستى 3-4 رەت جۋسا، ءتىستىڭ ءتۇبى بەكەمدەلەدى، ءتىس اپپاق بولادى.
14. قۇلاق اۋرۋلارىنا: سيىر سۇتىنە، ومىراۋ سۇتىنە، ەشكى سۇتىنە، بۇلار بولماعاندا جۇمىرتقانىڭ اعىنا بالدى ارالاستىرىپ جىلىتىپ، قۇلاققا تامىزسا، ءارتۇرلى قۇلاق اۋرۋلارىن جازادى.
15. قۇتىرعان ءيت قاپقاندا، ۋلى جاندىكتەر شاققاندا، اپيىننان ۋلانعاندا، ءزىرانى قايناتىپ، قايناتپاسىنا بال قوسىپ ىشكىزسە، ۋىتتى قايتارادى، اۋىرعاندى باسادى.
16. قان قىسىمى ورلەگەندە زىعىردان 50 گرام بالدان 60 گرامدى 220 گرام قايناعان سۋعا قوسىپ كۇنىنە ەكى رەت ىشسە قان قىسىمىن تومەندەتەدى.
17. ءمايىتتى ءبىر مەزگىل ساقتاۋعا تۋرا كەلسە ءبۇتىن دەنەسىن بالمەنەن تەگىس سىلاپ قويسا ءمايىت ءتيىستى ۋاقىتقا دەيىن بۇزىلمايدى.
شيپالىق ەمگە قاجەت مولشەرى 10-20 گرامنان اسپاۋى كەرەك. بالدىڭ قۇرامىندا گليۋكوزا، فرۋكتوزا، ساحاروزا، وسىمدىك جەلىمدەرى، بەلوك، فەرمەنت، بالاۋىز، بوياۋ زاتى، حوش ءيىستى زاتتار، مينەرالدى تۇزدار جانە ا، د، ە ۆيتاميندەرى بار.
18. ۇيقىسىزدىقتان قۇتىلۋ ءۇشىن جاسالاتىن ءار ءتۇرلى ەم بار. سولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ ءتيىمدىسى - بال جەۋ. جاتار الدىندا 1 شاي قاسىق بالدى 1 ستاقان جىلى سۋعا ارالاستىرىپ ىشسە، جۇيكەگە جايلى اسەر ەتىپ، تەز ۇيىقتاۋعا كومەكتەسەدى. مونشادا ەمەن جاپىراقتارىمەن شابىنۋ دا جاقسى ۇيىقتاۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى. تازا اۋادا كوبىرەك ءجۇرۋ، كۇندەلىكتى ءبىر ۋاقىتتا داعدىلانۋ دا ءوز كەزەگىندە ۇيقىنىڭ تۇراقتىلىعىنا ىقپال ەتەدى.
ۇيقىسىزدىق ءارتۇرلى جاعدايلارعا بايلانىستى بولادى.
قان ازدىقتان بولاتىن ۇيقىسىزدىققا ىستىق سۋ قۇيعان جىلىتقىشتى اياققا باسۋ كەرەك.
ءبىر جاعدايلارعا مازاسىزدانعاننان ۇيقىڭىز قاشسا، جاتار الدىندا جىلى ءسۇت ىشۋگە بولادى.
ال قان قىسىمى جوعارى ادامدارعا ۇيقىسىزدىق پەن باس اۋرۋلارىنان ارىلۋ ءۇشىن ارناۋلى جاستىقتار بار.
19. سۋىق تيگەندە، تۇماۋراتقان كەزدە بالدى ىستىق سۇتكە، نەمەسە ليموننىڭ شىرىنىنا قوسىپ، ناۋقاستان ابدەن ايىققانشا ىشكەن دۇرىس. ول ءۇشىن ءبىر ستاقان ىستىق سۇتكە ءبىر شاي قاسىق قوسىپ ىشەدى. ال، ءسۇت جاقپايتىن ادام ءبۇتىن ءبىر ليموننىڭ شىرىنىنا 100 گرام بال قوسىپ، ابدەن ەزىلگەنشە ارالاستىرىپ، سۇيىلعان سوڭ پايدالانۋىنا بولادى. ونى ىشكەندە ەكى- ءۇش كۇندەي جىلى ۇيدە جاتقانى ءجون.
ويتكەنى، بال ادامدى تەرلەتەدى، ال تەرلەگەن كەزدە تەز سۋىق تيەدى. وندايدا ادام جوتەلە بەرەدى. جوتەلدى باسۋ ءۇشىن پيازدىڭ سولىنە بال، سارى ماي، نە قويدىڭ مايىن قوسىپ ىشكەن دۇرىس.
20. اسقازان، ىشەك ناۋقاسىنا شالدىققان، نە قىشقىلى اسا كوبەيىپ، كەرىسىنشە، وتە ازايىپ كەتكەن ادامداردىڭ دا بالدى ەم رەتىندە پايدالانعانى ءجون. اسىرەسە، اسقازانىندا جاراسى بار ناۋقاس تاماقتىڭ الدىندا ءبىر جارىم، ەكى ساعات بۇرىن، نەمەسە تاماقتان ءۇش ساعات كەيىن ۇزبەي بال جەپ وتىرسا، اۋرۋى باسەڭسىپ، جۇرەك اينۋى مەن اسقازاننىڭ قىجىلداۋى باسىلادى، ءارى بال قاننىڭ قۇرامىنداعى گەموگلوبيندى (قىزىل تۇيىرشىك) كوبەيتەدى.
قىشقىلى از ادامدار ءبىر اس قاسىق بالدى تاماقتى ىشەر الدىندا عانا جەسە، ول اس قورىتاتىن شىرىننىڭ كوبىرەك بولىنۋىنە اسەر ەتەدى. ال، قىشقىلى كوپ ادامدار تاماقتان 1,5-2 ساعات بۇرىن پايدالانسا، اسقازان قىشقىلىن ازايتادى.
21. جوتەلدى باسۋ ءۇشىن پيازدىڭ سولىنە بال، سارى ماي، نە قويدىڭ مايىن قوسىپ ىشكەن دۇرىس. سونداي-اق، 1 ليتر سۋعا ۇنتاقتالعان 500 گرام پياز، 400 گرام قانت جانە 50 گرام بالدى قوسىپ، باياۋ جانعان وتتا ءۇش ساعاتتاي قايناتىپ، سۋىعان سوڭ، شىنى ىدىسقا قۇيىپ، اۋزىن مىقتاپ بەكىتىپ قويادى. ونى سۋىق ءتيىپ، قاتتى جوتەلگەن ادام اس قاسىقپەن كۇنىنە بەس-التى رەت ءىشۋى كەرەك.
22. بالدى، اسىرەسە، باۋىرى جانە ءوت جولى اۋىراتىن ادامدار كوبىرەك پايدالانادى. ونى بەلگىلى ءبىر مولشەردە اق ىرىمشىككە (تۆوروگ)، سابىزگە، ليمون شىرىنىنا قوسىپ جەگەن دۇرىس. كەيدە تۇرىپتىڭ (رەدكا) ءىشىن ۇڭگىپ، وعان بالدى تولتىرىپ قويىپ، ءۇش - ءتورت ساعاتتان سوڭ دايىن بولعان شىرىندى ءوت جولى اۋىراتىن ەرەسەك ادامعا اس قاسىقپەن، ال بالاعا ءشاي قاسىقپەن كۇنىنە 2 - 3 رەت بەرۋ كەرەك. مۇنداي ءادىس ءوت جولى مەن بۇيرەكتە قۇم، تاس جينالۋدان ساقتايدى.
سونداي-اق، ءبىر ستاقان ءسال جىلىتىلعان مينەرال سۋىنا ءبىر اس قاسىق بال قوسىپ، ونى اش قارىنعا ءىشىپ، ءبىر جارىم، نە ەكى ساعاتتاي قىرىنان جاتىپ، باۋىرعا اسا ىستىق ەمەس گرەلكا باسقان ءجون. سوندا باۋىردا جينالىپ قالعان ءوتتىڭ اسقازانعا قاراي اعىپ ءوتىپ، باۋىردىڭ جەڭىلدەنۋىنە اسەر ەتەدى.
23. بالىقتىڭ مايىنا قوسىلعان بال اسقىنعان جاراقاتتى وڭاي جازادى. اۋزى ۋىلعان ادام بال جەسە تەز ايىعاتىنى بەلگىلى. بال كۇيگەن جەرگە دە پايدالى. كۇيىككە بالدى كۇنىنە ەكى رەت جاعىپ وتىرۋ كەرەك. جاراعا جاعاتىن ءدارىنى 60 گرام بالعا ءبىر ءشاي قاسىق بالىق مايىن قوسىپ، جاقسىلاپ ارالاستىرىپ جاسايدى.
24. بالدى ۇككىشتەن وتكىزىلگەن سابىزدەن قوسىپ، بانكىگە سالىپ ءبىراز ۋاقىت قويسا، ابدەن ەرىپ، ءسابىزدىڭ شىرىنىنا قوسىلىپ، توساپ سياقتى وتە ءتاتتى تاعام بولادى. ونى، اسىرەسە، باۋىرى، ءوت جولى اۋىراتىندار ەم رەتىندە پايدالانسا، شيپالىق قاسيەتى مول. بال قوسىلعان ءسابىزدىڭ قۇرامىندا كاروتين دەپ اتالاتىن ءدارۋمەندى زات جاقسى ساقتالادى. بالدى ليمونعا قوسىپ ساقتاسا، بۇيرەگى، باۋىرى، ءوت جولى اۋىراتىندارعا وتە پايدالى.
وكپە اۋرۋىنا شالدىققان كىسى كۇنىنە 100-150 گرام بال جەپ وتىرۋى كەرەك. ونى قويدىڭ ءىش مايىنا ەرىتىپ، ىشۋگە بولادى. سونداي-اق، 6 گرام جولجەلكەن جاپىراعىنا 200 گرام سۋ جانە 30 گرام بالدى ارالاستىرىپ، قايناتىپ، ونى كۇنىنە اس قاسىقپەن ءۇش رەت ىشسە، برونحيت، پليەۆريت، وكپە اۋرۋلارىنا شيپالى.
25. بال - جۇرەك اۋرۋى بار ادامعا دا تاپتىرمايتىن ەم. ونى بەلگىلى ءبىر مولشەردە اناردىڭ (گرانات) شىرىنىنا قوسىپ تا ىشەدى. قاتارىنان ءبىر-ەكى اي ۇزبەي ىشكەن اۋرۋ ادامنىڭ جاعدايى اجەپتاۋىر جاقسارادى.
كەۋدەسى ءجيى قىسىلىپ، جۇرەك سوعۋى ناشارلاعان ادامعا دا بال جاقسى كومەكتەسەدى.
قاتارىنان ءبىر-ەكى اي ۇزبەي كۇنىنە 50-140 گرامعا دەيىن بال جەگەن ادامنىڭ جاعدايى ەجەپتاۋىر جاقسارادى.
26. بال مەن شوكولادتىڭ سالماق تاستاۋعا دا وزىندىك پايداسى بار. قوڭىر شوكولادتىڭ كاكاوسىنىڭ قۇرامىندا مايدى ىدىراتاتىن ەلەمەنتتەر بولسا، بال جاعىپ جاسالعان ماسساجدىڭ قان اينالىمىن جاقسارتاتىن قاسيەتى بار. ءار اعزانىڭ قالىپتى قىزمەت اتقارۋىنا ۇلكەن سەپتىگىن تيگىزەدى.
