25-ماۋسىم. قازاقپارات كۇنتىزبەسى
اتاۋلى كۇندەر
تەڭىزشى كۇنى (تەڭىزدە جۇزۋشىلەر كۇنى)
بۇل كۇندى اتاپ ءوتۋ تۋرالى شەشىمدى 2010 -جىلى مانيلاداعى (فيليپپين) كونفەرەنتسيادا حالىقارالىق تەڭىز ۇيىمىنا مۇشە- ەلدەر قابىلدادى.
ەستە قالار وقيعالار
1916 -جىلى رەسەي پاتشاسىنىڭ مايدانداعى قارا جۇمىسقا «بۇراتانا» حالىقتار وكىلدەرىن، قازاق جانە تۇركىستان ولكەلەرىنىڭ جانە ءىشىنارا ءسىبىردىڭ 19 بەن 43 جاس ارالىعىنداعى ازاماتتارىن شاقىرۋ جونىندەگى جارلىعى («يۋن جارلىعى») شىقتى. بۇل جارلىق قازاق جەرىندەگى ۇلت- ازاتتىق كوتەرىلىستىڭ تۇتانۋىنا تۇرتكى بولدى. جالپى مايدان تىلىنداعى قارا جۇمىسقا قازاقستان مەن ورتا ازيادان 400 مىڭ ادام شاقىرىلعان. كوتەرىلىستىڭ اسا ءىرى وشاقتارى جەتىسۋ مەن تورعاي دالاسىندا بولدى.
1934 -جىلى اكادەميك احمەت جۇبانوۆتىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن قۇرمانعازى اتىنداعى قازاق مەملەكەتتىك وركەسترى قۇرىلدى. احمەت جۇبانوۆتان كەيىن ۇجىمدى قىرىق جىلعا جۋىق ك س ر و حالىق ءارتىسى، قازاقستان مەملەكەتتىك سىيلىعىنىڭ، «پاراسات» وردەنىنىڭ يەگەرى، پروفەسسور قاجىعالييەۆ شامعون ساعيتدين ۇلى باسقاردى. وركەستر كوپتەگەن حالىقارالىق، رەسپۋبليكالىق فورۋمدارعا، فەستيۆالدەر مەن كونكۋرستارعا قاتىسقان. وعان 1967 -جىلى «رەسپۋبليكانىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ۇجىمى»، 1978 -جىلى «اكادەميالىق وركەستر» قۇرمەتتى اتاقتارى بەرىلسە، 1984 -جىلى 29 -قاراشادا حالىقتار دوستىعى وردەنىمەن ماراپاتتالعان. وركەستر كوپتەگەن شەت ەلدەردە: پولشا، رۋمىنيا، ۆەنگريا، گەرمانيا، فرانتسيا، شۆەتسيا، پورتۋگاليا، دانيا، ءۇندىستان، قىتايدا ونەر كورسەتكەن.
1991 -جىلى قازاق ك س ر- ءنىڭ «قازاق ك س ر مينيسترلەر كابينەتى تۋرالى» زاڭى قابىلداندى. زاڭعا سايكەس، مينيسترلەر كابينەتىنىڭ مارتەبەسى، قۇرىلۋى مەن قۇرامى، سونداي- اق نەگىزگى مىندەتتەرى مەن وكىلەتتىلىگى انىقتالدى.
1995 -جىلى 30-تامىزدا جۇرگىزىلگەن رەفەرەندۋمنىڭ ناتيجەسىندە بۇرىنعى مەملەكەتتىك قۇرىلىستىڭ كەمشىلىكتەرىن جويعان قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جاڭا كونستيتۋتسياسى قابىلدانىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى بەكىتىلدى.
1993 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسى مەن ارگەنتينا رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قارىم- قاتىناستى ورناتۋ تۋرالى حاتتاماعا قول قويىلدى.
2005 -جىلى فين شىعاناعى جاعالاۋىنداعى ۆىبورگ پورتىندا قازاقستاندىق «الماتى» ەكىنشى تانكەرىن سالتاناتتى قابىلداپ الۋ ءراسىمى ءوتتى. كەمەنىڭ قۇرىلىسى 13 ايعا سوزىلدى.
2005 -جىلى مامىر ايىنىڭ سوڭىندا كەمە بالتىق تەڭىزىندە سىناقتان ءوتىپ، تاپسىرىس بەرۋشى «قازتەڭىزتاسىمالفلوتى» ۇلتتىق كومپانياسىنا تابىس ەتىلدى. تانكەردىڭ ۇزىندىعى - 50 مەتر، ەنى - 17,3 مەتر، وتىرۋى - 7 مەتر، بورت بيىكتىگى - 10,1 مەتر، جىلدامدىعى 10 ۋزەل دەپ بەكىتىلدى.
كەمە قۇمكول توبى، تەڭىز جانە بوزاشى كەنىشتەرىنىڭ مۇنايىن تاسۋ ءۇشىن «اقتاۋ - ماحاچكالا»، «اقتاۋ - باكۋ» باعىتتارى بويىنشا پايدالانىلادى. ايىنا ورتا ەسەپپەن 7-8 رەيس جاسايتىن تانكەر جىلىنا 1 ميلليون توننادان استام مۇناي تاسىمالدايدى.
2009 -جىلى الماتى قالالىق پوشتامپتتىڭ فيلاتەليستيالىق سالونىندا «عارىش جانە استرونوميا» توپتاماسىنىڭ ەكى كوركەم پوشتالىق ماركالارىنىڭ تۇساۋ كەسەر ءراسىمى ءوتتى. جاڭا ماركالاردا ماقسۇتوۆ تەلەسكوبى جانە استرونوميالىق وبسەرۆاتوريا بەينەلەنگەن. ءاربىر ماركانىڭ تيراجى - 50000 دانا، قالپى - 37 *37 م م. ماركالار پەكين پوشتا جانە تەلەكوممۋنيكاتسيا مينيسترلىگىنىڭ پوشتالىق تولەم تاڭبالارى فابريكاسىندا باسىپ شىعارىلعان. نيكولاي سوكولوۆ رەسىمدەگەن. بۇل قازاقستاننىڭ پوشتالىق ماركا توپتاماسىنىڭ 666- جانە 667- ماركاسى.
2010 -جىلى الماتىدا «ۇلى جىبەك جولى - 1000 -جىل وتكەن سوڭ» جوباسى باستالدى.
2011 -جىلى تۇركىستاندا بەلگىسىز ءدىننىڭ عيباداتحاناسى انىقتالدى. ونى تۇركىستان ەكسپەديتسياسى كەزىندە وتاندىق ارحەولوگتار تاپقان. ءا. مارعۇلان اتىنداعى ارحەولوگيا ينستيتۋتىنىڭ باس عىلىمي قىزمەتكەرى ەربولات سماعۇلوۆتىڭ ايتۋىنشا، عيباداتحانانىڭ قوجا احمەت ياساۋي كەسەنەسىنە جاقىن جەردەن تابىلۋى ونىڭ ماڭىزدىلىعىن ارتتىرا تۇسەدى.
2015 -جىلى تاراز قالاسىنىڭ ماڭىندا ورنالاسقان قازپوسەلوك اۋىلىنان كەلگەن حۋسەينوگلى وتباسى باقشاسىنان تابىلعان كونە قۇمىرالاردى مۇراجايعا وتكىزگەنى ءۇشىن جامبىل وبلىستىق تاريحي- ولكەتانۋ مۇراجايىنىڭ سىيلىعىنا يە بولدى. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، 20 ليترلىك قۇمىرالار شامامەن XVI- XVII عاسىرلارعا تيەسىلى.
2018 -جىلى ماعجان جۇمابايەۆتىڭ تۋعانىنا 125 -جىل تولۋىنا ارنالعان پوشتا ماركاسى شىعارىلدى. پوشتا ماركاسىندا م. جۇمابايەۆ بەينەلەنگەن. تيراجى - 10 مىڭ دانا. وفسەتتى باسپادا جاسالعان ماركالاردىڭ بوياۋى 4 ءتۇرلى ءتۇستى. ماركا ولشەمى – 40*28 م م.
2019 -جىلى پاريجدە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتى مەن ءبىلىم، عىلىم جانە مادەنيەت ماسەلەلەرى جونىندەگى بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى (يۋنەسكو) اراسىنداعى يۋنەسكو اياسىندا مادەنيەتتەردى جاقىنداستىرۋ حالىقارالىق ورتالىعىن قۇرۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىلدى.
ورتالىقتىڭ ماقساتى - ورتالىق ازيادا جانە باسقا دا وڭىرلەردە مادەنياتارالىق ىقپالداستىقتىڭ تاريحى مەن تاجىريبەسى بويىنشا عىلىمي زەرتتەۋلەر جۇرگىزۋ، باسىلىمدار دايىنداۋ، كونفەرەنتسيالار ۇيىمداستىرۋ جانە اعارتۋ جۇمىستارىن اتقارۋ.
