شەتەلدەگى قازاق ءتىلدى ب ا ق- قا شولۋ: 2500 جىل بۇرىنعى مۋميا بايان- ولگەي مۋزەيىنە قويىلۋى كەرەك
«قازاقپارات» ح ا ا شەتەلدەگى قازاق تىلىندە تارايتىن اقپارات كوزدەرىنە اپتالىق شولۋىندا وسى جانە وزگە دە تاقىرىپتاردى وقىرمان نازارىنا ۇسىنادى.
تۇركىستان - ت م د ەلدەرىنىڭ تاريحي قالالارىنىڭ اراسىنداعى ءبىرىنشى قالا - «فارس» اقپارات اگەنتتىگى
ت م د ەلدەرى بويىنشا وزبەكستان مەن قازاقستان تاريحي ماڭىزدى قالالارعا باي ەلدەر بولىپ سانالادى، دەپ جازادى parstoday اقپارات اگەنتتىگى.
« Еurasia.expert-ءتىڭ مالىمەتى بويىنشا، قازاقستاننىڭ تۇركىستان قالاسى تاريحي ون قالانىڭ اراسىندا ءبىرىنشى ورىنعا يە بولدى. قازاقستاننىڭ تۇركىستان، وزبەكستاننىڭ سامارقاند جانە بۇحارا قالالارى ت م د ەلدەرى اراسىندا 1-3- ورىنداردى يەمدەندى. سونداي- اق، ت م د ەلدەرىنىڭ تاريحي قالالارىنىڭ تىزىمىنە قازاقستاننىڭ تاراز، ازەربايجاننىڭ گاندجە، بەلارۋستىڭ ۆيتەبسك، وزبەكستاننىڭ حيۆا، ارمەنيانىڭ گيۋمري، تاجىكستاننىڭ حودجاند پەن تۇرىكمەنستاننىڭ ماري قالالارى تىركەلدى. وسى زەرتتەۋلەر بويىنشا، جىل سايىن تۇركىستانعا 1 ميلليون تۋريست كەلەدى»، دەپ جازادى يران ەلىنىڭ اقپارات تاراتۋشى كوزدەرىنىڭ ءبىرى parstoday.com سايتى.
قىتايدا كيىز ءۇي پىشىنىندە كونسەرت زالى اشىلدى - «التاي اقپارات» سايتى
ق ح ر التاي ايماعىنىڭ بۋىرشىن اۋدانىندا قازاق ءۇي فورماسىنداعى ەڭ ۇلكەن كونسەرت زالى بوي كوتەردى، دەپ حابارلايدى altxw.com سايتى.
قىتايلىق سايتتىڭ جازۋىنشا، شىنجاڭداعى كيىز ءۇي تۇرىندەگى ەڭ ۇلكەن كونسەرتتىك زالدىڭ قۇرىلىسى 13 - ماۋسىم كۇنى اياقتالدى. بىرەگەي نىسان «التاي مارال پاتشاسى» اتىنداعى مادەنيەت ساياباعىندا اشىلدى. قۇرىلىستىڭ جالپى اۋماعى 800 شارشى مەتردەن استام، وندا 600 ادام مادەني شارالاردى ەركىن وتىرىپ تاماشالاي الادى. بۇل، ەركەشە مادەني نىسانعا باس سۇققان تۋريستەردىڭ قازاق مادەنيەتىن تانىپ- بىلۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى ارتا تۇسەتىنى ءسوزسىز.
موڭعوليا ەلشىسى ل. باتتۋلگا: قازاقستاننىڭ كوپتەگەن ارتىقشىلىقتارىن ۇيرەنۋ كەرەك - Кaznews
موڭعوليالىق Кaznews اقپارات سايتى موڭعوليانىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى ل. باتتۋلگانىڭ مونتسامە اقپاراتتىق اگەنتتىگىنە بەرگەن سۇحباتىن جاريالادى.
اتالعان سۇحباتتا ەلشى موڭعوليا مەن قازاقستان رەسپۋبليكاسى اراسىنداعى ءتۇرلى دەڭگەيدەگى ديپلوماتيالىق قارىم- قاتىناستارعا توقتالا وتىرىپ، ەكى ەل اراسىندا ديپلوماتيالىق قاتىناستاردىڭ ورناعانىنا 25 جىل تولعاندىعىن، بۇل ۋاقىتتاردا 50-گە جۋىق قۇجاتتارعا قول قويىلىپ، جۇزەگە اسىپ كەلە جاتقانىن ايتادى.
«ەۋرازيادا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ماڭىزدى ءرول اتقارىپ وتىر. ءبىزدىڭ ەڭ جاقىن سەرىكتەسىمىز سانالاتىن قازاقستاننىڭ قازبا بايلىعى مول. ۋران ءوندىرۋ بويىنشا الەمدە كوشباسىندا، ۆولفروم، مىرىش قورى بويىنشا الەمدە ءتورتىنشى ورىندا، كومىر جانە مۇناي قورلارى كوپ. بۇل باعىتتاردا ءبىز قازاقستان رەسپۋبليكاسىمەن ىنتىماقتاستىقتا جۇمىس ىستەۋگە نيەتتىمىز. مۇندا كەن يگەرۋدە جوعارعى تەحنولوگيالاردى پايدالانۋدا. ەكى ەلدىڭ ساۋدا اينالىمى بۇگىنگى تاڭدا 30 ميلليون ا ق ش دوللارىن قۇراپ وتىر. بىزگە سىرتقى ساۋداعا ترانسپورت- لوگيستيكا ماسەلەسى كەرى اسەرىن تيگىزىپ وتىر. ءبىراق بۇل ماسەلەلەر بولاشاقتا شەشىمىن تاباتىن ماسەلە عوي. سوندىقتان سىرتقى ساۋدا اينالىمىن ارتتىرۋ ماسەلەلەرىن قازىردەن زەرتتەۋىمىز كەرەك. كاسىپورىندارمەن بايلانىستى نىعايتۋىمىز كەرەك»، دەيدى موڭعوليانىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى توتەنشە جانە وكىلەتتى ەلشىسى ل. باتتۋلگا. سونداي- اق، ەلشى سۇحباتتا قازاق ەلىنىڭ قازىرگى جۇرگىزىپ وتىرعان ساياسي- ەكونوميكالىق رەفورمالارىنىڭ ناتيجەلى بولعانىن تىلگە تيەك ەتىپ، قازاقستاننىڭ وسىنداي ارتىقشىلىقتارىن موڭعوليا ۇلگى ەتۋى كەرەك ەكەنىن ايتادى.
«... شىنىن ايتساق بىزدە سىرتقى ساياسات بولسىن، سىرتقى ساۋدا بولسىن 4 اق جىلدىق باعىت ۇستانىپ كەلەمىز. ءبىر ۇكىمەت قۇرىلىپ، 4 جىلدىق ماڭىزى بار باعدارلاما ايتادى. ءبىز ءۇشىن بۇل تۇرعىدا قازاقستاننان ۇلگى الۋىمىز كەرەك. كەيبىر مەملەكەتتەر سىرتقى ساۋدا- ەكونوميكالىق بايلانىسىن 25 جىل، ءتىپتى 50 جىلمەن جوسپارلاپ قويعان. ءبىز ەندى وسىنداي جۇيەگە كوشۋىمىز كەرەك... قازىرگى جاعدايدا ەكى ەل اراسىنداعى ترانسپورت ماسەلەسى قيىنداۋ ەكەنى شىندىق. الايدا، مەگا جوبالار جۇزەگە اسىپ جاتىر عوي. مىسالعا، ق ح ر- دىڭ «جىبەك جولى»، «ءبىر بەلدەۋ، ءبىر جول» باعدارلامالارىنىڭ كوبى قازاقستانمەن بايلانىسىپ وتىر. ال، ءبىز بۇل جولدارعا قانداي ءبىر جولمەن توعىسامىز. بۇل جوبالار ارقىلى ترانسپورت سالاسى دامىپ، سىرتقى ساۋدا كەڭەيەدى،» دەيدى ەلشى.
ءتىلشىنىڭ «قازاقستان تاراپىنان بايان- ولگي ايماعىنا كونسۋلدىق اشۋ تۋرالى ۇسىنىس جاسالدى، ءسىز بۇعان قانداي پىكىر ايتاسىز؟» دەگەن ساۋالىنا وراي ەلشى: «بۇل ماسەلەنى ءبىز زەرتتەپ جاتىرمىز. ءوزارا كەلىسىپ شەشىم شىعارۋىمىز كەرەك. الماتى قالاسىندا ءبىزدىڭ كونسۋلدىق قىزمەت بار. سوندىقتان بۇل ماسەلە دە كوپ ۇزاماي شەشىمىن تابادى دەپ ويلايمىن»، - دەپ جاۋاپ بەرگەن.
الماتىدا «شىنجاڭ كينو اپتالىعى» ءوتىپ جاتىر - «جەنمين جيباو» (People Daily)
قىتايلىق kazakh.people.com سايتى الماتى قالاسىندا «قازاقستانداعى قىتاي كينو فەستيۆالى - شىنجاڭ كينو اپتالىعى» ءوتىپ جاتقانى تۋرالى حابارلايدى.
دەرەككوزدىڭ جازۋىنشا، اتالمىش مادەني شارا ق ح ر باسپاءسوز، باسپا، راديو، كينو جانە تەلەۆيزيا ءىسى جونىندەگى مەملەكەتتىك باسقارماسى، قازاقستانداعى ق ح ر ەلشىلىگى، ق ر مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگىنىڭ قولداۋىمەن وتكەن. 10 - ماۋسىم كۇنى باستالعان شارا 25 - ماۋسىمعا دەيىن ءوز جالعاسىن تاپپاق.
«ەكى اپتاعا جالعاساتىن «شىنجاڭ كينو اپتالىعى» شەڭبەرىندە الماتى قالاسىنىڭ «كينوپارك»، «ارمان» ءتارىزدى 5 كينوتەاترىندا ءار الۋان تاقىرىپتاعى جانە قويۋ ۇلتتىق ەرەكشەلىككە يە كينو تۋىندىلار كورسەتىلەدى. ولاردىڭ قاتارىندا وقيعالارى شىنايى ومىردەن الىنىپ، شەكسىز ماحابباتتى جىرلايتىن «شىنايى ماحاببات» فيلمى، اقىندىقتى اسقاق مۇرات تۇتقان قازاق قىزىنىڭ ايتىس ونەرىن ورگە سۇيرەر سۇلۋ جان- دۇنيەسى سۋرەتتەلگەن «گۇلبيكە» فيلمى، شىنجاڭ جاسوسپىرىمدەرىنىڭ جاستىق رۋحىن جىگەرلەندىرۋگە باعىتتالعان «ارمان اسۋى» فيلمى جانە اقشا، ادامي قاسيەت، وتباسى، ماحاببات جانە دوستىق تاقىرىبىنداعى «اقشانىڭ الەگى» اتتى كومەديالىق فيلم سەكىلدى تىڭ تۋىندىلار بار»، - دەپ حابارلايدى قىتايلىق ب ا ق.
ويۋ- ورنەك سالۋعا شەبەر 100 جاستاعى اجەنىڭ ولەڭى - قىتايدىڭ «ورتالىق حالىق راديوسى» (CNK)
ق ح ر التاي ايماعىنىڭ بۋىرشىن اۋدانىندا تۇراتىن ماحۋزا امىرە قىزى بيىل عاسىرمەن قۇرداس جاسقا جەتتى. اجەمىز ءجۇز جاسقا كەلسە دە بۇگىنگە دەيىن ءوزىنىڭ جاس كۇنىنەن سۇيىكتى ءىسى بولعان ويۋ- ورنەك سالاتىن ونەرىن جالعاستىرىپ كەلەدى، دەپ جازادى www.kazakcnr.com سايتى.
«اپامىز جاس كۇنىنەن قولى ونەرلى، شەبەر بولىپ وسكەن. سول ونەرىنەن قازىر دە جاڭىلماي، سىرماقتىڭ ويۋلارىن سالعاندا قولى قالتىراماي، ءساندى ورنەكتەرمەن كومكەرىپ تاستايدى. كوزى دە جاقسى. تەليەۆيزور كورىپ، ەكرانداعى جازۋلاردى وقىپ وتىرادى. ەرمەك ءۇشىن ويۋ- ورنەك سالىپ، تالاي تۇپتەمە داپتەردى تولتىردى. مىنالاردىڭ ءبارىن وسى كىسى سالعان»، - دەيدى كەلىنى جاينا ماحۋزا اجەنىڭ سىزبالارىن كورسەتىپ. تەك قازاقى ويۋ عانا ەمەس، گۇلدەردى دە ادەمىلەپ سىزاتىن اپامىز رەڭدەردى دە ءار ءتۇستى بوياۋلارمەن ايشىقتاپ وتىرۋدى نازاردان قاعىس قالدىرمايدى ەكەن. ماحۋزا اجە -10 بالانىڭ اناسى. نەمەرە، شوبەرەلەرى كوز الدىندا ەرجەتكەن كەيۋانانىڭ ەندىگى ارمانى شوپشەك ءسۇيۋ ەكەن. ول ارمانى دا ورىندالاتىن كۇن الىس ەمەس سەكىلدى.
«التايدىڭ ۇرعىزبايدى بودەنەسى،
بارقىتتىڭ جىرتىلمايدى كەنەرەسى.
زاۋىقسىپ جاس بالادان جۇرگەنىمدە،
كورسەم- اۋ بالالاردىڭ شوبەرەسىن»، - دەپ ولەڭدەتىپ وتىر»، دەپ جازادى اتالعان سايت.
«ياساۋي» ونەر توبى مانيسادا كونسەرت بەردى - ت ر ت اگەنتتىگى
قوجا احمەت ياساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق- تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتى جانىنداعى «ياساۋي» ونەر توبى تۇركيانىڭ مانيسا قالاسىندا كونسەرت بەردى. بۇل تۋرالى تۇركيا راديو- تەلەديدار اگەنتتىگى حابارلايدى.
اتالعان اقپارات كوزىنىڭ جازۋىنشا، مانيسانىڭ يۋنۋس ەمرە مۋنيتسيپاليتەتىنىڭ رامازان ايى شارالارى اياسىندا ياساۋي ونەر توبى تۇركى الەمىنىڭ اۋەندەرىن اسقاقتاتقان. تۇركيادا ءبىلىم الاتىن تۇركىتىلدەس ەلدەردەن كەلگەن ستۋدەنتتەردەن تۇراتىن «ياساۋي» توبى تۇركى الەمىنىڭ باي مادەني قۇندىلىقتارىن تانىستىرىپ، باۋىرلاس ەلدەر اراسىنداعى كوپىردىڭ نىعايۋى ءۇشىن اتسالىسىپ كەلەدى.
«مانيساداعى كونسەرتتە دە ونەر توبى تۇركى تىلدەرىندەگى اندەرى جانە بيلەرىمەن اۋدان تۇرعىندارىن وزدەرىنە ءتانتى ەتتى. كونسەرتتەن كەيىن يۋنۋس ەمرە مۋنيتسيپاليتەتىنىڭ ءتوراعاسى مەحمەت چەرچي «ياساۋي» ونەر توبىنىڭ جەتەكشىسى ەلميرا شەندۋران حانىمعا العىس ايتىپ، «ونەر توبى تۇركى الەمىنىڭ مادەنيەتىن تانىستىردى. اۋەندەرىن شارىقتاتىپ، بيلەرىن كورسەتتى. وسى ونەر توبىنىڭ قۇرۋشىسى، ءارى جەتەكشىسى ەلميرا شەندۋران دا يۋنۋس ەمرە اۋدانىنا ەكىنشى رەت قوناق بولىپ كەلگەندەرىن ەسكە سالىپ، وزدەرىن ەندى مانيسا قالاسىنىڭ ازاماتى دەپ سانايتىندىعىن ايتتى»، دەپ جازادى ت ر ت اگەنتتىگى.
2500 جىل بۇرىنعى مۋميا بايان- ولگەي مۋزەيىنە قويىلۋى كەرەك - ايشاگۇل ازامات قىزى
جەرگىلىكتى مۋزەي اكىمشىلىگى قازاقتار قونىستانعان بايان- ولگەي ايماعىنان تابىلعان 2500 جىل بۇرىنعى مۋميا مەن XIII عاسىردان سىر شەرتەتىن قۇندى جادىگەرلەردى وزدەرىنە قايتارىپ الۋعا تالپىنىپ وتىر، دەپ جازادى موڭعوليالىق KAZNEWS اقپاراتتىق پورتالى.
«2006 -جىلى قازاقتار قونىستانعان بايان- ولگەي ايماعىنىڭ ۋلاانحۋس سۇمىنىنداعى (اۋىل) قورىمداردىڭ بىرىنەن 2500 جىل بۇرىن ءومىر سۇرگەن «سۋىر ىشىكتى، قۇستى بەينەلەگەن كيىز مالاقاي كيگەن» مۇزداتىلعان مۋميا مەن التانتسوگتس سۇمىنان XIII عاسىردان سىر شەرتەتىن قۇندى جادىگەر تابىلعان. بۇلاردى جەرگىلىكتى مۋزەيگە ورنالاستىرۋ تۋرالى پىكىرىن مۋزەي اكىمشىلىگى ءبىلىم، مادەنيەت جانە عىلىم مينيسترلىگىنە جەتكىزىپ وتىر. بۇل جادىگەرلەر قازىر ەل استاناسى ۇلانباتىر قالاسىنداعى ارحەولوگيالىق ينستيتۋتىندا ساقتالىپ تۇر. ازىرگە مينيسترلىكتەن ەشقانداي شەشىم شىققان جوق»، دەيدى مۋزەي ديرەكتورى ايشاگۇل ازامات قىزى.
اقپارات كوزىنىڭ جازۋىنشا، بايان- ولگەيدەگى مۋزەي 1948 -جىلى ايماقتىق ولكەتانۋ كابينەتى بوپ اشىلىپ، 1962 -جىلى ايماقتىق مۋزەي بولىپ كەڭەيە تۇسكەن. 1988 -جىلى ونىڭ قازىرگى عيماراتى سالىندى. وندا 5100-گە جۋىق جادىگەر ساقتالعان. مۇندا ارحەولوگيالىق جولمەن تابىلعان جادىگەرلەر دە بار. ولار كوبىنەسە ۋلاانحۋس سۇمىنىنان تابىلعان. سونداي- اق، كورمە زالىندا تۇرعان ساگساي سۇمىنىنىڭ دايان ولكەسىنەن تابىلعان ۇلكەن تايقازان، باتىرلاردىڭ ساۋىتى، ەر توقىمنىڭ ەكى قاس اعاشى، قىش قۇمىرا دەگەن سياقتى قۇندى جادىگەرلەردى ەڭ كونە جادىگەرلەرگە جاتقىزۋعا بولادى. سىنتاس پەن قازاندار زەرتتەۋشىلەردىڭ ايتۋىنشا 13-16 - عاسىرلارداعى بۇيىمدار بولىپ تابىلادى.
اۆتور: باقىتجول كاكەش
