تالعات مۇسابايەۆتىڭ اشىق عارىشقا شىققانىنا 20 جىل
«بايقوڭىر» عارىش ايلاعىنان «سويۋز ت م - 19» عارىش كەمەسى مەن «مير» وربيتالىق كەشەنىندە تالعات مۇسابايەۆ ەكيپاجدىڭ بورتينجەنەرى رەتىندە العاشقى عارىشتىق ساپارىنا اتتانادى.
ول اشىق عارىشقا ەكى رەت شىعىپ، جالپى العاندا 11 ساعات 07 مينۋت وتكىزەدى. ال عارىشتا جالپى 126 تاۋلىك بولادى.
ءار عارىشكەر ءۇشىن عارىشقا ۇشقان جانە جەرگە قايتىپ ورالعان كۇن - ەرەكشە كۇندەر. وسى ارالىقتى جەكە عارىشتىق ءومىر دەپ اتاۋعا دا بولادى. تالعات مۇسابايەۆ ءبىر جىلدى قۇرايتىن ءۇش عارىشتىق ءومىر سۇرگەن ادام.
قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن باتىر عارىشكەرى الماتى وبلىسى، جامبىل اۋدانىنىڭ قارعالى اۋىلىندا ءتىلشى اكەسى مەن دارىگەر اناسىنىڭ وتباسىندا دۇنيەگە كەلگەن. ساليحا اناسى سوعىس جىلدارى ستالينگرادتان بەرلينگە دەيىن دارىگەر رەتىندە قىزمەت ەتكەن.
تۇڭعىش ۇلى تالعات دۇنيەگە كەلگەندە تالعات بيگەلدينوۆ اعاسىنداي باتىر بولسىن دەپ، اتىن ىرىمداپ قويعان ەكەن. بالا تالعات تا اعاسى سياقتى باتىر، ودان كەيىن يۋري گاگارين سياقتى عارىشكەر بولۋدى ارمانداپ وسەدى. ءتىپتى مەكتەپتە «عارىشتا - مۇسابايەۆ تالعات!»، - دەپ ايعايلاعانى دا بار. ءبىر جاعىنان ءوز ارمانىنا، وزىنە دەگەن سەنىمى بولدى ما ەكەن، عارىشكەر بولاتىنىنا ەش كۇمانى بولماپتى جانە سول ارمانىنا 43 جاسىندا قول جەتكىزەدى. «تالاي قيىندىقتار كوردىم، مەنى وڭاي جولمەن ەشكىم دە عارىشقا ۇشىرعان جوق. قازاق بالاسى بارلىق جەتىستىككە ۇلكەن قيىندىقپەن جەتەدى»، - دەگەن ەكەن عارىشكەر ءبىر سوزىندە.
جاس عارىشكەردىڭ زور ۇمىتىنە قانات ءبىتىرىپ، عارىشكەرلەردىڭ كەڭەستىك وتريادىنا قوسۋ تۋرالى ءوتىنىشىن ىقىلاسپەن ەڭ العاش دىنمۇحاممەد قونايەۆ ماقۇلدايدى. ءبىراق عارىشكەردىڭ جۇمىسقا كىرىسۋ ۋاقىتى سۇراپىل 1986 - جىلعا تۇسكەندىكتەن، جەلتوقسان وقيعاسى جاس ۇشقىشتىڭ باسىنا دا قارا بۇلت بولىپ ۇيرىلەدى. جاس عارىشكەر ءتىپتى شەنىنەن تومەندەتىلىپ، تۋ-134 اۋەلاينەرىنىڭ شتۋرۆالىن ا ن-2 «كۋكۋرۋزنيگىنە» اۋىستىرۋعا ءماجبۇر بولادى.
تالعات مۇسابايەۆتىڭ عارىشقا ۇشۋ ارمانى كەيىن، قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىك العانىنان كەيىن جۇزەگە اسادى. بۇل تۇرعىدا ەلباسىنىڭ قوسقان ۇلەسى زور. وسىلايشا، 1994 - جىلى قازاق بالاسى تۇڭعىش رەت قازاقستاننىڭ اتىنان اشىق عارىشقا شىعۋ مارتەبەسىنە يە بولادى. بۇل سول جىلدارى جاس مەملەكەتتىڭ العاشقى جەتىستىكتەرىنىڭ ءبىرى ەدى.
«عارىشتا اجالدىڭ اۋزىنان قالعان جاعدايلارىم بولدى. بىرەۋىن عانا ايتايىن. اشىق عارىشقا شىققان كەزىمدە، مەنى كەمەگە بەكىتىپ، ۇستاپ تۇراتىن تەتىك اجىراپ كەتتى. بىرتىندەپ تۇڭعيىققا باتىپ بارا جاتتىم. ايتارى جوق، سۇمدىق ەدى. كوز الدىمنان جالت-جۇلت ويناپ، ءاپ-ساتتە بۇكىل عۇمىرىم وتە شىقتى. ءتىرى قالۋىم مۇمكىن ەمەس-تىن. بۇرىن-سوڭدى ەسكەرىلمەگەن، ەسكەرىلمەك تۇگىل ويعا كەلمەگەن حال. اۋا قورى 8 ساعاتقا جەتەدى. ودان ءارى قاپىسىز، بۇلتارتپايتىن، جالتارتپايتىن اجال. مىنە، وسى ساتتە ادام ايتسا نانعىسىز تاڭعاجايىپ وقيعا بولدى. قايتادان زۋلاپ بارا جاتقان عارىش كەمەسىنىڭ ۇستىنەن ءبىر-اق شىقتىم. دەنەمە ەشتەڭە تيمەي-اق، جۇعىسىپ، يتەرمەي-اق الدەبىر قۇدىرەت قۇردىمنان سۋىرىپ الدى. ەشقانداي قيسىنعا كەلمەيدى، تۇسىنىككە سىيمايدى»، - دەپ ەسكە الادى عارىشتاعى قاتەرلى ساتتەردىڭ ءبىرىن مۇسابايەۆ.
ۇشقىشپەن بىرگە عارىشتا بولعان ارىپتەسى يۋري مالەنچەنكو تالعات مۇسابايەۆپەن اشىق عارىشقا شىققاندا تۋرا قازاقستاننىڭ ۇستىنەن ءوتىپ بارا جاتقاندارىن بايقاپتى. سوندا مۇسابايەۆ: «قازاقستاننىڭ ۇستىنەن ءوتىپ بارا جاتىرمىز. مەنىڭ قازاقستانىم!»، - دەپ ايقاي سالىپتى. عارىشكەرلەر قاتپار-قاتپار الاتاۋ سىلەمدەرى مەن بالقاش كولىنىڭ كورىنىسىن عارىشتان كورىپ ءتانتى بولىپتى.
تالعات مۇسابايەۆ عارىشقا قازاقستاننىڭ تۋىن، توپىراعىن، قۇران كىتاپتى وزىمەن الا بارىپ، ەلگە دەگەن، جەرگە دەگەن قۇرمەتىن بىرنەشە مارتە كورسەتكەن.
قازىرگى تاڭدا تالعات مۇسابايەۆتىڭ اسكەري اتاعى - زاپاستاعى ر ف ا ا ك گەنەرال-مايورى، ق ر اۆياتسيا گەنەرال-لەيتەنانتى. سونىمەن قاتار، ول قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «حالىق قاھارمانى» دەگەن اتاققا يە. اشىق عارىشتا بارلىعى 30 ساعات 08 مينۋت ۇزاقتىقتا بولعان ول گيننەستىڭ ۇزدىك تابىستار كىتابىنا ەنگەن.
وسى جىلى تالعات مۇسابايەۆتىڭ العاش عارىشقا ۇشقانىنا 20 جىل تولىپ وتىر. قازىردە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق عارىش اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى قىزمەتىن اتقارىپ وتىرعان ەكس-عارىشكەر بۇل اتاۋلى داتانى قازعارىشتىڭ جەتىستىكتەرىمەن اتاپ ءوتۋدى ءجون كورىپتى. ونىڭ پىكىرىنشە، ۇلتتىق عارىش قىزمەتى سالاسىنداعى جۇمىستار عارىشتىق جولمەن دامۋدا. ءبىز دە ءوز كەزەگىمىزدە تەك اق جول تىلەيمىز!
massaget.kz
