ۇ ب ت-2020: تالاپتار مەن مۇمكىندىكتەر

نۇر-سۇلتان. قازاقپارات - بيىل كوروناۆيرۋس ينفەكسياسىنىڭ سالدارى الەم ەلدەرى ەكونوميكاسىنا تۇساۋ سالعانى بەلگىلى.

اسىرەسە، قىزمەت كورسەتۋ باعىتى ايتارلىقتاي زارداپ شەكتى. سونىمەن قاتار، پاندەميانىڭ تەرىس اسەرى ءبىلىم بەرۋ سالاسىن دا اينالىپ وتپەدى، وقۋشىلار مەن ستۋدەنتتەر قاشىقتان وقۋعا ءماجبۇر بولدى.

وقۋ جىلىنىڭ ءتورتىنشى توقسانى اياقتالۋعا جاقىنداعان سايىن قازاقستان جۇرتشىلىعىن تۇلەكتەر تاپسىراتىن ءداستۇرلى قورىتىندى تەستىلەۋدى وتكىزۋ جاعدايى مازالادى.

سەبەبى، ءبىزدىڭ كورشىلەس ەلدەردىڭ ەمتيحاندارى مامىر ايىندا بولسا، ولار سىناقتى ماۋسىمنىڭ باسىنا اۋىستىردى. دەگەنمەن، ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋ ۋاقىتى بۇرىن بەكىتىلگەن مەرزىمدە وتەتىنىن جەتكىزدى. ناقتىراق ايتساق، ەلىمىزدە ۇ ب ت مامىر ايىندا ەمەس، ماۋسىمنىڭ ايىنىڭ اياعىندا ۇيىمداستىرىلاتىنى ءمالىم. ەندى، وسى اپتانىڭ سوڭىنا قاراي ەل اۋماعىندا تۇلەكتەر ۇ ب ت-نى تاپسىرۋعا كىرىسەدى.

ۇ ب ت-2020

بيىل ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋ 20-ماۋسىم مەن 5-شىلدە ارالىعىندا وتەدى. وسى جىلعى تەستىلەۋگە قاتىسۋعا رەكوردتىق كولەمدە وتىنىشتەر قابىلدانعان ەكەن. جالپى، ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋدى وتكىزۋ ءتارتىبى بۇرىنعى فورماتتا قالدى.

«بيىل ماۋسىم ايىنداعى ۇ ب ت-عا قاتىسۋعا رەكوردتىق كولەمدە وتىنىشتەر قابىلداندى. جالپى، ولاردىڭ سانى 131755 كە جەتىپ، ونىڭ ىشىندە بيىلعى تۇلەكتەردەن كەلىپ تۇسكەن وتىنىشتەردىڭ سانى 82 پايىزدى قۇرادى. ياعني، بۇل كورسەتكىشتى وتكەن جىلمەن سالىستىرساق ءوستى»، -دەدى ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنىڭ ديرەكتورى ديدار سماعۇلوۆ.

بيىل ۇ ب ت-عا ءتورتىنشى توقسان باعدارلاماسىنىڭ سۇراقتارى ەنگىزىلگەن جوق.

نەگىزى، 11-سىنىپ وقۋشىلارى ءتورتىنشى توقساندا وتكەن ماتەريالداردى قايتالادى. ياعني، بۇدان بۇرىنعى تاقىرىپتاردى تاعى ءبىر شولىپ شىقتى.

ايتا كەتەيىك، بيىل ۇ ب ت-عا قاتىستى اتا-انالاردىڭ وتىنىشتەرى ەسكەرىلدى.

«ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنە اتا-انالاردىڭ اتىنان ءتيىستى وتىنىشتەر كەلىپ تۇسكەن بولاتىن. سونى زەرتتەۋ بارىسىندا بىزگە تاپسىرما بەرىلگەن ەدى. وسى ورايدا ەسەپتەۋىش قۇرالدارعا (كالكۋلياتور) رۇقسات بەرۋ ماسەلەسىن قارادىق. تەست تاپسىرۋشىلار وزىمەن بىرگە ەسەپتەۋىش قۇرالداردى اكەلە المايدى. ءبىراق، ءبىز اۋديتوريالاردا ءار ورىنعا كالكۋلياتوردى ورنالاستىرامىز»، -دەدى د. سماعۇلوۆ.

سونىمەن قاتار تەستىلەۋ ۋاقىتى دا ءبىرشاما ۇزارتىلدى. اتا-انالار مەن تۇلەكتەردىڭ سۇراۋى بويىنشا تەستىلەۋ ۋاقىتى تاعى 10 مينۋتقا ۇزارتىلدى، ۇ ب ت -4 ساعات وتەتىن بولدى. كارانتين شارالارىنا بايلانىستى تاعى ءبىر ەسكەرەر جايت، اتا-انالارعا جانە تۇلەكتەردى الىپ ءجۇرۋشى باسقا ادامدارعا بالالاردى ۇ ب ت وتكىزۋ پۋنكتتەرىندە كۇتۋگە تىيىم سالىنادى.

اتا-انالار ۇ ب ت ءوتۋ بارىسىن ۇيىندە وتىرىپ، ونلاين كورە الادى. بۇل ءۇشىن ءاربىر اۋديتوريادان ترانسلياتسيا قامتاماسىز ەتىلەدى. تەست تاپسىرۋ وتەتىن عيمارات اۋماعىن قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى كۇزەتەدى.

وسى ورايدا تاياۋدا ونلاين كورسەتىلىم سىلتەمەلەرى مەن رەسۋرستار ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنىڭ سايتىندا ءارى الەۋمەتتىك جەلىلەردە جاريالانادى. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، ۇ ب ت-دان كەيىن ءبىلىم گرانتىن تاعايىنداۋ كونكۋرسىنا قاتىسۋ ءۇشىن نەمەسە اقىلى نەگىزدە ءبىلىم الۋ باعىتىندا ۇلتتىق جوعارى وقۋ ورىندارىنا كەمىندە 65 بالل، ال باسقا جوعارى نەمەسە جوعارى وقۋ ورنىنان كەيىنگى ءبىلىم ۇيىمدارىنا كەمىندە 50 بالل جيناۋ كەرەك. مۇنىمەن قوسا، «اۋىل شارۋاشىلىعى جانە بيورەسۋرستار»، «ۆەتەريناريا» ءبىلىم سالالارى بويىنشا كەمىندە 60 بالل، «پەداگوگيكا عىلىمدارى» سالاسى بويىنشا كەمىندە 70 بالل بولۋى ءتيىس.

ال «دەنساۋلىق ساقتاۋ جانە الەۋمەتتىك قامتاماسىز ەتۋ (مەديتسينا)» سالاسىنا كەم دەگەندە 65 بالل قاجەت.

كارانتين مەن ساقتىق شارالارى

ىندەتتىڭ تارالماۋىنا توسقاۋىل قويۋعا بايلانىستى ەلدىڭ بارلىق وڭىرىندەگى ۇ ب ت وتكىزۋ ورىندارىندا كۇشەيتىلگەن مەديتسينالىق-سانيتارلىق شارالار ەنگىزىلەدى. عيماراتقا كىرگىزۋ كەزىندە تەست تاپسىرۋشىلاردىڭ اراسىندا ەكى مەترلىك اراقاشىقتىق قاتاڭ ساقتالادى جانە ماسكا تالاپ ەتىلەدى.

«ءار تەست تاپسىرۋشى 5 باقىلاۋ كەزەڭىنەن وتەتىن بولادى. ونىڭ ىشىندە سىرتقى كيىمدى دەزينفەكتسيالىق ەرىتىندىلەرمەن زالالسىزداندىراتىن ارنايى ءدالىز ارقىلى ءوتۋ ەسكەرىلگەن»، -دەپ ءتۇسىندىردى ديدار سماعۇلوۆ.

سونىمەن قاتار ول تالاپكەر اياق كيىمىن، كەيىن قولىن دەزينفەكتسيالايتىنىن جەتكىزدى. كەلەسى كەزەڭدە تەست تاپسىرۋشىلار تەرموباقىلاۋدان ءوتۋى ءتيىس. ەگەر دەنە قىزۋى انىقتالعان جاعدايدا، وعان كەزەكشى مەديتسينالىق قىزمەتكەرلەر بريگاداسى دەرەۋ كومەك كورسەتەدى. ودان كەيىنگى اركەتتەر تەك مامانداردىڭ بەرىلگەن تالاپتارىنا ساي ورىندالادى. بارلىق مەديتسينالىق-سانيتارلىق كەزەڭدەردەن وتكەننەن كەيىن، تەستىلەۋ كەزىندە رەسپيراتورلىق نەمەسە ءبىر رەت قولدانىلاتىن ماسكالار ۇسىنىلادى.

«ءبىر رەت پايدالانىلاتىن ماسكالاردى تەستىلەۋ بارىسىندا اۋىستىرۋعا مۇمكىندىك قاراستىرىلعان. تۇلەكتەر سايكەستەندىرۋدەن وتەدى، تەكسەرۋشى مەن تەست تاپسىرۋشىلار اراسىنداعى اراقاشىقتىق ساقتالادى. ءار قاباتتاعى دالىزدەردە سانيتايزەرلەر ورناتىلادى. اۋديتوريادا بالالاردى وتىرعىزۋ كەمىندە ەكى مەتر اراقاشىقتى ساقتاۋ ارقىلى جۇزەگە اسىرىلادى. بۇل رەتتە اۋديتوريا ۇنەمى جەلدەتىلەدى»، -دەدى ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعىنىڭ باسشىسى.

ايتا كەتەيىك، ۇ ب ت تاپسىرۋ ءۇشىن تۇلەكتەردەن پ ت ر-تەستىلەۋدەن وتكەنى تۋرالى ەشقانداي انىقتاما تالاپ ەتىلمەيدى. تالاپكەرلەر تەك ماسكا تاعىپ كەلۋى ءتيىس. مۇنىمەن قوسا، ديدار سماعۇلوۆ كوروناۆيرۋس جۇقتىرعان تۇلەكتىڭ ۇ ب ت-نى قالاي تاپسىراتىنىن ءتۇسىندىردى.

«تۇلەكتەر اراسىندا كوروناۆيرۋسقا شالدىققان جاعدايلار بولۋى مۇمكىن. سوندىقتان ۇ ب ت وتكىزەتىن ءار پۋنكتتە كەزەكشى اۋديتوريا بار. وسى ورايدا قاجەت بولعاندا بۇل اۋديتوريالار اشىلادى. بالالاردا ينفەكتسيا بولسا، ولار تەستىنى جالپى اۋديتوريادان بولەك تاپسىرادى»، -دەدى ول.

بۇل تۇرعىدا ورتالىق ديرەكتورى وسى شارالار وكىلەتتى ورگاننىڭ كەلىسىمى مەن نۇسقاۋى بويىنشا ىسكە اسىرىلاتىنىن اتاپ ءوتتى. ياعني، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى ماماندارىنىڭ ۇسىنىسى نازارعا الىنادى. «ەگەر وسىنداي ۇسىنىستار بولسا، ولار ءۇشىن ۇ ب ت-نى بولەك وتكىزۋگە دايىنبىز. ءبىزدىڭ ماماندار ارنايى كيىمدەر كيەدى. اتاپ ايتقاندا، ۇ ب ت-نى بارلىعى تاپسىراتىنداي جاعداي جاساۋعا تىرىسامىز»، -دەدى ول.

بيىلعى قاتاڭ ءتارتىپ

ۇلتتىق تەستىلەۋ ورتالىعى ءبىرازدان بەرى ۇ ب ت-عا تۇلەكتەردىڭ بارىنشا ءادىل قاتىسۋىن تالاپ ەتىپ كەلەدى. ياعني، بالالار ەشبىر گادجەتتەرسىز تەك بىلىمىنە سەنىپ، تەستىلەۋدەن ءادىل وتكەنىنە نە جەتسىن. جاقىندا ۇكىمەت وتىرىسىندا ق ر ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى اسحات ايماعامبەتوۆ بەينەجازبانى قاراۋ كەزىندە تالاپكەرلەردىڭ تىيىم سالىنعان زاتتاردى پايدالانعانى انىقتالسا، وندا ۇ ب ت ناتيجەسى، سونىمەن قاتار ۇسىنىلعان ءبىلىم گرانتى قايتارىلاتىنىن ەسكەرتكەن ەدى. تەستىلەۋگە كىرگىزۋ بارىسىندا تىيىم سالىنعان زاتپەن ۇستالعان تۇلەك تەستىلەۋگە جىبەرىلمەيدى جانە بيىل ۇ ب ت تاپسىرۋ مۇمكىندىگىنەن ايرىلادى.

مىسالى، بىزدە بۇرىن تىيىم سالىنعان زات اۋديتوريادان تابىلعان جاعدايدا عانا اكت جاسالىپ، وقۋشى تەستىلەۋدەن شىعارىلاتىن بولاتىن. ال بيىلعى ۇ ب ت-نى وتكىزۋ قاعيداتىنا توقتالساق، تەستىلەۋدە عيماراتتاعى مەتالدى ىزدەيتىن قۇرىلعى ايماعىنا دەيىن تەست تاپسىراتىن بالادان تىيىم سالىناتىن زات تابىلعان جاعدايدا، وندا ءتيىستى اكت جاسالىپ، تۇلەك تەستىلەۋگە جىبەرىلمەيدى.

بۇل تۇرعىدا بيىل ۇ ب ت تاپسىرۋ مۇمكىندىگىنەن ايىرىلادى.

سونىمەن قاتار اۋديتوريادا تىيىم سالىنعان زاتپەن ۇستالعان تۇلەكتىڭ دە تەستىلەۋ ناتيجەسى جويىلىپ، وسى جىلى ۇ ب ت تاپسىرا المايتىن بولادى.

«بيىل ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋدى وتكىزۋدىڭ جاڭاشىلدىقتارىنا توقتالساق، باقىلاۋ شارالارى كۇشەيتىلدى. ەگەر عيماراتقا كىرگىزۋ بارىسىندا تىيىم سالىنعان زاتتار، ياعني سمارتفوندار، جازبا قاعازدارى جانە باسقا دا قۇرالدار تابىلسا، وندا تەست تاپسىرۋشى ەمتيحانعا جىبەرىلمەيدى. كەز كەلگەن ادام ۇ ب ت-نىڭ ءوتۋى بارىسىن كورە الادى. كورسەتىلىم سىلتەمەسى ۇ ب ت جاقىنداعاندا جاريالانادى»، -دەدى د. سماعۇلوۆ.

ونىڭ سوزىنە قاراعاندا، ءار اۋديتوريادا بەينەباقىلاۋ ورناتىلادى.

«بارلىق بەينەجازبالارعا 25 تامىزعا دەيىن تالداۋ جۇرگىزىلەدى. ۇ ب ت وتكىزۋ قاعيدالارىنىڭ بۇزىلۋى انىقتالعان جاعدايدا، ياعني كوشىرۋ نەمەسە باسقا دا ارەكەتتەر بايقالسا، تەستىلەۋ ناتيجەلەرى جويىلادى. سونىمەن قاتار، ءبىلىم بەرۋ گرانتىن تاعايىنداۋ كونكۋرسىنىڭ ناتيجەلەرى دە جويىلۋى مۇمكىن»، -دەپ ءتۇسىندىردى ورتالىق باسشىسى.

اۆتور: رۋسلان عابباسوۆ