سايلاۋ-2015: كانديدات ءا. قۇسايىنوۆ اقتوبە وبلىسىنىڭ جۇرتشىلىعىمەن كەزدەستى
كەزدەسۋ بارىسىندا ءابىلعازى قۇسايىنوۆ جيىن قاتىسۋشىلارىن ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى ايقىنداپ، شەشۋگە نەگىزدەلگەن ءوز سايلاۋالدى باعدارلاماسىنىڭ باستى باعىتتارىمەن تانىستىردى.
«الدىمەن، باستى مىندەتتەرىمىزدى ايقىنداپ الايىق. ەكولوگيالىق پروبلەما - تابيعاتتىڭ قۇرىلىمى مەن قىزمەتىن بۇزاتىن قورشاعان ورتاداعى تەرىس قۇبىلىستار. بۇل دەگەنىڭىز، ادامزات تۇرمىسىنان تۋىنداعان انتروپوگەندىك تۇرلەنۋ.
ەكولوگيالىق تۇيتكىلدەر ادامزاتتىڭ كۇرت وسكەن ونەركاسىپتىك ارەكەتىنىڭ اينالاعا اسەرىنەن تۋىنداپ وتىر.
قازىردىڭ وزىندە ادامدار كۇن سايىن ەسەلەنىپ كەلەتىن ەكولوگيالىق داعدارىس جاعدايىندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقانى جاسىرىن ەمەس. ول بارشا وركەنيەتتىڭ داعدارىسىنا اينالىپ بارادى»، - دەدى قر پرەزيدەنتتىگىنە كانديدات.
ءا. قۇسايىنوۆتىڭ ايتۋىنشا، ەكولوگيالىق جۇيە قىزمەتى مەن ادام قوعامىنىڭ تابيعاتپەن قارىم- قاتىناسى اراسىندا تەپە- تەڭدىك جوق.
ودان ءارى كانديدات جينالعان جۇرتتى ادامزات قوعامى الدىندا تۇرعان ماڭىزدى جاھاندىق ەكولوگيالىق پروبلەمالارمەن تانىستىردى، اتاپ ايتقاندا: قورشاعان ورتانىڭ لاستانۋى، پارنيكتىك گازداردىڭ زيانى، عالامشاردىڭ «وزون قاباتىنىڭ» سوگىلۋى جانە ت. ب.
ادامنىڭ ءىس- ارەكەتىنەن قورشاعان ورتانىڭ لاستانۋى بارلىق جەر قىرتىستارىن: اتموسفەرا، گيدروسفەرا مەن ليتوسفەرانى قامتىپ، وتكىر ماسەلەگە اينالىپ بارادى.
ونىڭ ىشىندە ءبىرىنشى ءارى ماڭىزدىسى - جاھاندىق كليماتتىڭ وزگەرۋى. ادامنىڭ ونەركاسىپتىك تۇرمىس- تىرشىلىگىنەن تۇزىلگەن پارنيكتىك گازداردان كليمات انتروپوگەندىك وزگەرىسكە ۇشىرادى.
ⅩⅨ عاسىردا تەمپەراتۋرا 0,1 گرادۋسقا ءوستى. ⅩⅩ عاسىردا بۇل ءوسىم ءار جىل سايىن 0,3 گرادۋسقا جەتتى. ال ХХІ عاسىردىڭ 15 جىلىندا ورتاشا جىلدىق تەمپەراتۋرا 0,8 گرادۋسقا جىلىپ وتىر.
عالامشاردىڭ جاھاندىق جىلىنۋى مۇزدىقتاردى ەرىتىپ قويماي، توپىراقتىڭ بەتكى قاباتىن قۋراتىپ وتىر. بۇل ۇلكەن ءقاۋىپ توندىرۋدە.
كليمات وزگەرىسىنىڭ زاردابىن، ەڭ الدىمەن، اۋىل شارۋاشىلىعى جايىلىمدارى تارتۋدا، شارۋاشىلىق ماقساتتاعى جەرلەردىڭ %63 ى ەروزياعا ۇشىراعان. جىل سايىن ءشول دالانىڭ جالپى اۋماعى 27 ميلليون گەكتارعا كەڭىپ كەلەدى. سونداي-اق، جاھاندىق جىلىنۋدان جاڭا اۋرۋلار تۋىنداپ، قاۋىپتى ميكرواعزالار پايدا بولادى.
ادام ءوز ءىس- ارەكەتىنەن تۋىنداعان ەكولوگيالىق اۋىتقۋدىڭ قۇربانىنا اينالىپ وتىر: كەيبىر مالىمەتتەرگە سەنسەك، سۋ رەسۋرستارىنىڭ، اتموسفەرالىق اۋا مەن جەر قىرتىسىنىڭ لاستانۋىنان تۋىنداعان اۋرۋلاردان الەم بويىنشا ادامداردىڭ %40 ى ومىردەن ءوتىپ جاتىر.
ءا. قۇسايىنوۆتىڭ ايتۋىنشا، فوتوحيميالىق ءتۇتىن، قىشقىل جاڭبىر، توپىراقتىڭ قۇنارسىزدانۋى، ورمانداردىڭ قۇرتىلۋى، قۇرعاقشىلىق، اۋاداعى قاۋىپتى قالدىقتار، بيوسفەرا گەنوفونىنىڭ ازايۋى سىندى قاۋىپتى ەكولوگيالىق قۇبىلىستار، بىزدەر، ادامدار ءۇشىن قالىپتى جاعدايعا اينالدى.
وسى ورايدا قۋات كوزى مەن تابيعات رەسۋرستارىن ۇنەمدەۋ ماسەلەسىن دە نازاردان تىس قالدىرماۋ كەرەك.
ءبىز - ادامدار، جاڭارتىلمايتىن رەسۋرستاردى جويىپ، فلورا مەن فاۋنانى تالقانداپ، تابيعات تسيكلىن بۇزدىق - ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ءبىزدى جاراتقان تابيعاتقا ءوزىمىز زيان كەلتىرىپ وتىرمىز»، - دەدى قۇسايىنوۆ.
«اينالامىزدىڭ ءبارى وزگەرىسكە ۇشىرادى - اڭدار قىرىلىپ، سيرەك وسىمدىكتەر جويىلىپ كەتتى، ارالداردى سۋ باسىپ، تابيعي اپاتتار تۇتاس قالالاردى قيراتۋدا.
سوعان قاراماستان، ادامدار تەحنيكالىق باسپالداقتاعى سەرپىلىسىن جالعاستىرىپ، عالامشارعا تۇتىنۋشىلىق قاتىناسىن توقتاتار ەمەس. تابيعاتتىڭ قۇنارىن سوڭعى تامشىسىنا دەيىن سورىپ الۋعا دايىن.
ادامزات قورشاعان ورتانى قۇرتىپ بارا جاتقان ءىس-ارەكەتىن توقتاتپاسا، جاعداي قيىنداۋى مۇمكىن.
سول سەبەپتى، بۇگىندە ەكولوگيا عىلىمىنا بيولوگيانىڭ ءبىر سالاسى دەپ قاراماي، وعان الدەقايدا تەرەڭنەن بويلاۋ قاجەت»، - دەدى كانديداتتىڭ اقتوبە وبلىسىنداعى سايلاۋالدى شتابىنىڭ جەتەكشىسى يگىلىك ساعيەۆ.
«ەكولوگيالىق مادەنيەت قازىرگى قوعامنىڭ ماڭىزدى بولىگىنە اينالۋى كەرەك.
تابيعاتتى قورعاۋ، تابيعات رەسۋرستارىن دۇرىس پايدالانۋ ماسەلەلەرىنە قوعام نازارىن تارتۋ جۇمىستارىن كۇشەيتۋ ماڭىزدى.
كاسىپورىن مەن ۇيىمداردىڭ جەر قويناۋىن، سۋ رەسۋرستارىن، ورمان، قازبا بايلىقتارى مەن وزگە دە تابيعات رەسۋرستارىن دۇرىس پايدالانۋلارىنا مەملەكەتتىك باقىلاۋ ەنگىزۋ قاجەت.
توپىراقتىڭ، جەر بەتى جانە جەر استى سۋلارىنىڭ لاستانۋىنا جول بەرمەۋگە قوعام نازارىن كۇشەيتۋ كەرەك.
سۋلار جانە ورمانداردى قورعاۋ، وسىمدىك جانە جانۋارلار الەمىن قورعاي وتىرىپ، سول ارقىلى اتموسفەرانىڭ لاستانۋىنا توسقاۋىل قويۋ ماڭىزدى.
ونەركاسىپتىك قاۋىپسىزدىك جۇيەسىن ەنگىزۋ قاجەت»، - دەدى ءا. قۇسايىنوۆ.
