ۇكىمەت اپتالىعى: جاڭا تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى بويىنشا قۇرىلىس جۇمىستارى 2015 - جىلدىڭ قاڭتارىندا باستالادى
«قازىرگى ۋاقىتتا ءبىز تۇرعىن ءۇي سالۋدىڭ جاڭا مەحانيزمدەرىن ازىرلەۋدەمىز. باعدارلاماعا سايكەسىنشە وزگەرتۋلەر جەلتوقسان ايىندا ەنگىزىلەدى. ال 2015 - جىلدىڭ 1 - قاڭتارىنان ەلىمىزدىڭ بارلىق وڭىرىندە جاڭا تۇرعىن ءۇي باعدارلاماسى بويىنشا ۇيلەردىڭ قۇرىلىسى باستالادى» ، - دەدى ول.
ب. ساعىنتايەۆتىڭ اتاپ وتۋىنشە، جالدامالى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى جۇرگىزىلەتىن اۋداندارعا ينجەنەرلىك جەلىلەر تارتۋ جانە قۇرىلىستى جوبالاۋعا 35 ميلليارد تەڭگە بولىنەدى. سونىمەن قاتار جالدامالى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى ءۇشىن «بايتەرەك» حولدينگىنە 0,1 پايىزدىق ستاۆكامەن 30 جىلعا 145 ميلليارد تەڭگە ءبولۋ جوسپارلانىپ وتىر.
«جالدامالى تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى باعدارلاماسىنىڭ وپەراتورى «قازاقستاننىڭ يپوتەكالىق كومپانياسى» ا ق بولادى. قوسىمشا 1 ميلليون شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي سالىنادى» ، - دەدى ۇكىمەت باسشىسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى.
ونىڭ ايتۋىنشا، تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا ۇلتتىق قوردان بولىنەتىن 145 ميلليارد تەڭگەدەن بولەك تە قارجى قاراستىرىلادى. اتاپ ايتقاندا، 2013-2014 - جىلدارعا ارنالعان «قولجەتىمدى باسپانا - 2020» باعدارلاماسىنا 29 ميلليارد تەڭگەدەن استام قارجى بولىنگەن بولسا، قازاقستاننىڭ يپوتەكالىق كومپانياسى قور نارىعىندا 2017-2019 - جىلدارعا ارنالعان 50 ميلليارد تەڭگە سوماسىنداعى وبليگاتسيالاردى ورنالاستىرادى. بۇدان بولەك، باسقا دا قارجى كوزدەرىنەن باسپانا قۇرىلىسىنا 25,8 ميلليارد تەڭگە تارتىلادى.
«ناتيجەسىندە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسىنا سالىناتىن قارجىنىڭ جالپى كولەمى 250 ميلليارد تەڭگەنى قۇرايدى» ، - دەدى ب. ساعىنتايەۆ.
سونداي- اق، ب. ساعىنتايەۆتىڭ ايتۋىنشا، دايىن ۇيلەر جاڭا تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى باعدارلاماسى ارقىلى بەرىلۋى مۇمكىن. «قازىرگى ۋاقىتتا بارلىعىن دا ەڭ ءبىرىنشى كەزەكتە تۇرعىن ءۇي قۇرىلىسى ماسەلەسى الاڭداتۋدا. پاتەرلەر قالاي بولىنەدى، قانداي مەرزىمگە، ساتىپ الساڭ قانشا، جالعا الساڭ قانشا بولادى، قالالار بويىنشا قانشا قارجى بولىنەدى دەگەن ماسەلەلەردى بىلگىلەرى كەلەدى. قازىردىڭ وزىندە كۇن سايىن اكىمدەر حابارلاسىپ، ءاربىر وبلىستىڭ قانشا قارجى الاتىندىعىن سۇراۋدا» ، - دەدى وتىرىس بارىسىندا ءبىرىنشى ۆيتسە- پرەمەر.
ونىڭ اتاپ وتۋىنشە، بۇل ماسەلەلەرگە وراي ۇكىمەت قازاقستاننىڭ قۇرىلىسشىلارى قاۋىمداستىعىمەن بىرلەسىپ جۇمىس ىستەۋدە.
«ءبىز ولارعا دايىن ۇيلەرى بار بولسا، وندا وسى باعدارلاما بويىنشا ساتۋدى ۇسىنامىز. ارينە، باعاسى سايكەس كەلەتىن بولسا. ءبىز الماتى مەن استاناعا شارشى مەترىنە 185 مىڭ تەڭگە، ال وبلىستارعا شامامەن شارشى مەترىنە 150 مىڭ تەڭگە بولاتىن باعا ۇسىنىپ وتىرمىز. بۇعان قوسا، ءبىز ينفراقۇرىلىمىن اياقتايمىز عوي. ەگەر، بۇل ۇسىنىس ولاردىڭ كوڭىلىنەن شىعاتىن بولسا، وندا ءبىز دايىن ۇيلەردى ساتىپ الۋعا كەلىسەمىز. مۇنداي جاعدايدا كەلەر جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن كۇتپەي، كەلەسى جىلدىڭ باسىنان بۇل پاتەرلەردى تاراتا باستايمىز» ، - دەدى ب. ساعىنتايەۆ.
ەۋروپا ەلدەرىنىڭ نارىعىنا قازاقستاندىق ءبيدايدى شىعارۋ ءتيىمسىز - ا. مامىتبەكوۆ
ال اپتا باسىندا ماجىلىستە وتكەن ۇكىمەت ساعاتىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى اسىلجان مامىتبەكوۆ اعىمداعى جىلى جالپى بيداي كولەمى تازارتىلعاننان كەيىن شامامەن 17,6 ميلليون توننا بولاتىنىن ايتتى. بۇل ءبيدايعا ەكسپورتتىق الەۋەتتى جەتى ميلليون تونناعا جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. «باستىرىلعان ءبيداي شامامەن بۋنكەرلىك سالماقتا 18,3 ميلليون توننانى قۇرادى، ءار گەكتاردان ەگىن ءتۇسىمى 12,6 سەنتنەردى قۇراپ وتىر. ال مايلى داقىلدار ەگىستىك القابىنىڭ 64 پايىزىنان جينالدى، جينالعان باقشا ونىمدەرى مەن كارتوپ 99,6 پايىزدى قۇرادى. بۇل رەتتە كوكونىس داقىلدارى بىلتىرعى دەڭگەيدەن گەكتارىنا 12 تسەنتنەرگە ارتىق، ال كارتوپ گەكتارىنا 15,9 سەنتنەرگە ارتىق» ، - دەدى ا. مامىتبەكوۆ.
سونداي- اق، ونىڭ ايتۋىنشا، ەۋروپا ەلدەرىنىڭ نارىعىنا قازاقستاندىق ءبيدايدى شىعارۋ ەكونوميكالىق جاعىنان ءتيىمسىز. «قازاقستاننىڭ گەوگرافيالىق جاعدايى دا، ونىڭ تەرەڭكونتينەنتالدى ورنالاسۋ ورنى دا استىق تاسىمالىنىڭ، ونىڭ باعاسىنىڭ باسەكەسىنە اسەر ەتپەي قويمايدى. ماسەلەن، قازاقستاننان ءبىر توننا ءبيدايدى قارا تەڭىز بەن بالتىق تەڭىز جاعالاۋىنا دەيىن تاسىمالداۋداعى كولىكتىك شىعىن ءجۇز دوللاردان اسادى. سوندىقتان دا، جوعارى پروتەيندى، ورگانيكالىق استىقتى قوسپاعاندا، قارا تەڭىز بەن بالتىق تەڭىزى پورتتارى ارقىلى ەۋروپالىق ەلدەردىڭ نارىعىنا، سولتۇستىك افريكا، تاياۋ شىعىس ەلدەرىنە قازاقستاندىق استىقتى ەكسپورتتاۋ ەكونوميكالىق تۇرعىدان ەش ءتيىمسىز» ، - دەدى اسىلجان مامىتبەكوۆ.
ۇكىمەت ساعاتىندا ءمينيستردىڭ تاعى ءبىر كوتەرگەن ماسەلەسى رەسەي قازاقستانمەن بىرلەسكەن استىق حولدينگىن قۇرۋعا مۇددەلى ەكەندىگى.
«رەسەي تاراپىنان ءتۇرلى ۇسىنىستار بولدى، سونىڭ ىشىندە بىرلەسكەن استىق حولدينگىن قۇرۋ تۋرالى ۇسىنىس تا جاسالدى. ءبىز بۇنى مۇمكىن بولاتىن قادام دەپ ەسەپتەيمىز. ءتىپتى، رەسەيدىڭ كوپتەگەن وڭىرلەرى استىقتى وزدەرىنىڭ سولتۇستىك وڭىرلەرىنەن كراسنودار ولكەسىنەن، ستاۆروپولدان تاسىمالداپ، زور شىعىنعا باتىپ جاتاتىنىن ەسكەرسەك، وندا بۇل باعىتتا ءبىز ءۇشىن بەلگىلى ءبىر پايدالى تۇستار بار دەپ ەسەپتەۋگە بولادى» ، - دەدى اسىلجان مامىتبەكوۆ. بۇل رەتتە مينيستر رەسەيمەن كەلىسە وتىرىپ، سۆوپ- وپەراتسيالاردى جولعا قويۋعا بولاتىنىن دا العا تارتادى. سونىڭ ىشىندە، ماسكەۋ مەن سانكت- پەتەربور نارىقتارىنىڭ ءوزى قازاقستاندىق تۇتىنۋ نارىعىمەن تەڭدەي ەكەنىن ەسكە سالادى مينيستر.
12 جىلدىق مەكتەپتىڭ العاشقى تۇلەكتەرى 2014-2015 - وقۋ جىلى ءبىتىرىپ شىعادى - ب ع م
18 - قاراشا، ياعني سەيسەنبى كۇنى وتكەن ءماجىلىستىڭ الەۋمەتتىك- مادەني دامۋ كوميتەتىنىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسىندا ءبىلىم جانە عىلىم ۆيتسە- ءمينيسترى ەسەنعازى يمانعاليەۆ 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋ بويىنشا مەكتەپتىڭ العاشقى تۇلەكتەرى 2014-2015 - وقۋ جىلىندا ءبىتىرىپ شىعاتىنىن جەتكىزدى. «تۇتاستاي العاندا، ەلىمىزدە 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋگە كوشۋ ماسەلەسى جان- جاقتى زەرتتەپ، تالداندى. حالىقارالىق تاجىريبەلەر كوپتەگەن ەلدەردە ءبىلىم بەرۋ ون ەكى جىلعا جالعاساتىنىن كورسەتىپ وتىر. ال 6 جاستان باستاپ مەكتەپكە قابىلداۋ ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق جانە دامۋ ۇيىمىنىڭ 21 ەلىندە جانە الەم ەلدەرىنىڭ 60 پايىزىندا قولدانىلادى» ، - دەدى ءبىلىم جانە عىلىم ۆيتسە- ءمينيسترى ەسەنعازى يمانعاليەۆ. ونىڭ ايتۋىنشا، ءبىر جىلعا ۇزارتىلعان باستاۋىش مەكتەپتىڭ جاڭا مودەلى بالالاردىڭ دامۋىنداعى وتپەلى داعدارىستىق كەزەڭدەر بويىنشا پسيحولوگيا- فيزيولوگيالىق ەرەكشەلىكتەردى ەسكەرەدى. «2003 - جىلدان بەرى 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋ ۇلگىسى بويىنشا سىناق جۇمىستارى جۇرگىزىلىپ كەلەدى. رەسپۋبليكانىڭ 104 مەكتەبىندە 1 مىڭ 233 وقۋشى وسى وقىتۋ ۇلگىسىمەن قامتىلعان. 6 جاسىنان باستاپ قابىلدانعان 12 جىلدىق ءبىلىم بەرۋ بويىنشا العاشقى تۇلەكتەر 2014-2015 - وقۋ جىلىندا ءبىتىرىپ شىعادى. سىناق رەتىندە جۇزەگە اسقان سىنىپتاردىڭ بىتىرۋشىلەرى جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءبىلىمىن جالعاستىرعىسى كەلسە، جالپىلاما نەگىزدە 2015 - جىلى ۇلتتىق ءبىرىڭعاي تەستىلەۋگە قاتىساتىن بولادى» ، - دەدى ۆيتسە- مينيستر. ونىڭ ايتۋىنشا، قازىرگى تاڭدا وسى ساناتتاعىلارعا ارنالعان تەستىلەۋ سۇراقتارى سىناقتىق ءبىلىم بەرۋ ەرەكشەلىكتەرى ەسكەرىلە وتىرىپ ازىرلەنۋدە.
قازاقستان ۇكىمەتى ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ەلدەرىمەن ارىپتەستىك ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسايدى - ك. ءماسىموۆ
19 - قاراشادا پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ جالپى وتىرىسىندا پالاتا دەپۋتاتتارى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق قورىنان 2015-2017 - جىلدارعا ارنالعان كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرت تۋرالى» زاڭ جوباسىن ماقۇلدادى.
وتىرىستا ۇلتتىق ەكونوميكا ءمينيسترى ەربولات دوسايەۆ بايانداما جاسادى. «ۇلتتىق قوردى باسقارۋ كەڭەسىنىڭ قوردىڭ كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرتىن ون بەس پايىزعا ۇلعايتۋ تۋرالى قابىلدانعان شەشىمىنە سايكەس، ونىڭ مولشەرى 2015-2017 - جىلدار ارالىعىندا جىل سايىن 1 تريلليون 702 ميلليارد تەڭگە سوماسىندا ايقىندالدى. وسى كەزەڭ ىشىندە جىل سايىن بولىنەتىن كەپىلدەندىرىلگەن ترانسفەرت كەزىندە ۇلتتىق قورداعى تومەندەمەيتىن قالدىق ىشكى جالپى ونىمگە وتىز پايىزدان تومەن بولمايتىن شەكتەۋ سول قالپىنشا قالادى» ، - دەدى ول.
ءمينيستردىڭ ايتۋىنشا، بولجامعا سايكەس، ۇلتتىق قور قاراجاتىنىڭ جالپى كولەمى 2015 - جىلى 97 ميلليارد دوللاردان 2017 - جىلى 115 ميلليارد 600 ميلليون دوللارعا دەيىن ۇلعايادى.
«زاڭ جوباسىن قابىلداۋ الەۋمەتتىك سالاداعى جاڭا باستامالاردى قوسا العاندا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەت شىعىستارىن تولىق كولەمدە قارجىلاندىرۋعا مۇمكىندىك بەرەدى» ، - دەدى ە. دوسايەۆ.
سونىمەن قاتار، جالپى وتىرىستا دەپۋتاتتار ساۋالىنا جاۋاپ بەرگەن ۇكىمەت باسشىسى كارىم ءماسىموۆ قازاقستان ۇكىمەتى قۇرىلىمدىق رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋ ناتيجەسىندە ەكونوميكالىق ىنتىماقتاستىق ۇيىمىنىڭ ەلدەرىمەن ارىپتەستىك ءۇشىن بارلىق جاعدايدى جاسايتىنىن مالىمدەدى.
ايتا كەتەيىك، دەپۋتات گۇلميرا يسىمبايەۆا ەلىمىزدە قابىلدانىپ جاتقان شارالارعا قاراماستان دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ جاريالاعان ءداستۇرلى مالىمەتتەرى بويىنشا قازاقستاننىڭ بيزنەستى جۇرگىزۋ دەڭگەيى تومەندەگەنىن اتاپ ءوتتى. «مالىمەتتەر بويىنشا ءبىزدىڭ ەلىمىز 189 مەملەكەتتىڭ اراسىندا 77 ورىن الىپ وتىر. بىلتىر ەلۋىنشى ورىندا تۇرعان ەدىك. بۇل قالاي؟ » - دەپ سۇرادى دەپۋتات گ. يسىمبايەۆا.
ءوز كەزەگىندە پرەمەر كارىم ءماسىموۆ ەلباسى ۇكىمەت الدىنا وتە اۋقىمدى مىندەتتەر جۇكتەگەنىن، بيزنەستى جۇرگىزۋ بويىنشا قازاقستاندا ايتارلىقتاي شارالار اتقارىلا بەرەتىنىن اتاپ ءوتتى. «وسىعان بايلانىستى ءبىزدىڭ ۇكىمەت ىشىندە ارنايى كوميسسيا قۇرىلىپ، ونى ءبىرىنشى ۆيتسە- پرەمەر باقىتجان ساعىنتايەۆ باسقاراتىن بولدى. ءبىز اي سايىن، كەيدە ودان دا جيىرەك ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىمەن بىرلەسە وتىرىپ، پوزيتسيامىزدى جاقسارتۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەكتىگىن اقىلداسىپ وتىرامىز» ، - دەدى ك. ءماسىموۆ.
سونداي- اق، ك. ءماسىموۆتىڭ ايتۋىنشا، جەكەشەلەندىرۋ قۇر اشەيىن جەكەشەلەندىرۋ ءۇشىن ەمەس، ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن جاسالۋى كەرەك. «ۇكىمەت الدىنا ەلباسى جۇكتەگەن ماڭىزدى تاپسىرمالاردىڭ ءبىرى وسى - جەكەشەلەندىرۋدىڭ ەكىنشى تولقىنىن جۇزەگە اسىرۋ. بۇل رەتتە ءبىرقاتار اسا ماڭىزدى اسپەكتىلەر بار. جەكەشەلەندىرۋ اياسى تار ماقسات ەمەس، ويتكەنى، مەملەكەتتىك مەنشىكتە تۇرىپ- اق تابىستى قىزمەت دامىپ جاتقان ەلدەر دە بار، سوسىن تۇگەلدەي جەكەمەنشىككە وتكىزگەن، ءبىراق دامۋى سونشالىقتى ماقتانارلىق ەمەس مەملەكەتتەر دە بار. سوندىقتان دا جەكەشەلەندىرۋ قۇر اشەيىن جەكەشەلەندىرۋ ءۇشىن ەمەس، ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن جاسالۋى كەرەك» ، - دەدى ك. ءماسىموۆ.
سونىمەن قاتار، پرەمەر جەكەشەلەندىرۋ شاراسىنا وتاندىق ينۆەستورلاردىڭ بەلسەندى قاتىسقانى وزەكتى ەكەنىن ايتا كەلە، وزدەرىنىڭ جاڭا تەحنولوگيالارىمەن، جاڭا باسقارۋ تاسىلىمەن شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ كەلگەنى دە ماڭىزدى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. « ءبىز شەتەلدىك ينۆەستورلارمەن بەلسەندى ديالوگقا بارىپ، ولاردى قوسىمشا ينۆەستيتسياسىمەن ەلىمىزگە كەلۋگە شاقىرىپ جاتىرمىز» ، - دەدى ۇكىمەت باسشىسى.
اۆتور: ءابۋ- اسقار مەكەش ۇلى
