دەكرەتكە شىعۋ: 1 ميلليون تەڭگەنى الۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك؟
دەگەنمەن، ودان ەكى، ءتىپتى ءۇش ەسە ارتىق جاردەماقى الۋعا مۇمكىندىك بار. ول ءۇشىن الەۋمەتتىك جارنالاردى اي سايىن اۋدارىپ وتىرعان ءجون، دەپ حابارلايدى قازاقپارات ءتىلشىسى.
ايتا كەتكەن ءجون، بۇگىندە رەسپۋبليكالىق بيۋجەتتەن تولەنەتىن ءبىر رەتتىك بوسانۋ جاردەماقىسى جۇمىس ىستەيتىن جانە جۇمىس ىستەمەيتىن بارلىق ايەلدەرگە بىردەي بەرىلەدى. ونىڭ مولشەرى: ءبىرىنشى، ەكىنشى جانە ءۇشىنشى بالاعا - 91390 تەڭگە، ءتورتىنشى جانە ودان كوپ بالاعا -151515 تەڭگە. بۇدان بولەك، بالا كۇتىمىنە ارنالعان اي سايىنعى جاردەماقى دا بار. ول دا بالا سانىنا قاراي 13853 - 21405 تەڭگەنى قۇرايدى. سوندا بارلىعى شامامەن 175366 - 408375 تەڭگەگە شىعادى. دەگەنمەن، كەز كەلگەن ازامات مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان قوسىمشا جاردەماقى الا الادى. ول ءۇشىن رەسمي تۇردە جۇمىس ىستەپ، اي سايىن الەۋمەتتىك جارنالاردى اۋدارىپ وتىرۋ قاجەت. ال ونداي جارنالار نەعۇرلىم كوپ بولسا، سوعۇرلىم كوپ قارجى الۋعا بولادى.
«مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورى» اق باسقارۋشى ديرەكتورى نۇرسۋلۋ كەمەلدىڭ ايتۋىنشا، قوردان جۇكتىلىك پەن بوسانۋعا قاتىستى ەكى تولەمدى الۋعا بولادى.
«مىسالى، مەنىڭ جالاقىم 100000 تەڭگە دەيىكشى. سونىڭ 10 پروتسەنتى تابىس سالىعىنا، تاعى 10 پروتسەنتى زەينەتاقى قورىنا كەتەدى. ال جۇمىس بەرۋشى مەن ءۇشىن تابىسىمنىڭ 3,5 پروتسەنتىن مەملەكەتتىك الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنا اقشا اۋدارادى. مەن تازا قولعا 80 مىڭ السام دا، جۇمىس بەرۋشى الەۋمەتتىك قورعا 90 مىڭ تەڭگەنىڭ جارناسىن اۋدارىپ وتىرادى. سەبەبى وندايدا زەينەتاقى قورىنا كەتكەن قارجى دا ەسكەرىلەدى. سوندا مەنىڭ ورتاشا جالاقىم 90 مىڭ تەڭگە دەپ بەلگىلەنەدى. وسى قارجىنى كەمىندە 4,2-كە كوبەيتەمىز. سەبەبى ايەل دەكرەتكە شىققاننان باستاپ بوسانۋعا دەيىن 4 ايداي جۇمىسسىز وتىرادى. وسى ۋاقىتتىڭ اقىسى وتەلەدى. ءسويتىپ، مەملەكەتتەن بەرىلەتىن جاردەماقىنىڭ ۇستىنەن تاعى 400 مىڭ تەڭگەدەي الۋعا مۇمكىندىك بار. ال اۋىر بوسانۋ، ءيا بولماسا، ەگىزدەر تۋسا، كوەففيتسەنت 4,2 ەمەس، ودان جوعارى - 4,7 بولادى. سوسىن سەمەي جاقتا، بۇرىنعى يادرولىق پوليگونعا جاقىن جەردە تۇراتىندارعا 5,7-6,2 كوەففيتسەنتى بەرىلەدى. بۇل تەك جۇكتىلىكتىڭ قارجىسى»، - دەدى ن. كەمەل قازاقپارات تىلشىسىنە بەرگەن سۇحباتىندا.
بۇدان بولەك، قوردا ءبىر جاسقا دەيىنگى بالا كۇتىمىنە بايلانىستى الەۋمەتتىك تولەم دە قاراستىرىلعان. ونىڭ مولشەرى سوڭعى ەكى جىلداعى ورتاشا ايلىق تابىستىڭ 40 پروتسەنتىن قۇرايدى. ماسەلەن، ورتاشا ايلىق 90000 تەڭگە بولسا، ونىڭ 40 پروتسەنتى - 36000 تەڭگە. ونى ون ەكى ايعا كوبەيتكەندە 432000 تەڭگە شىعادى. سوندا تەك الەۋمەتتىك قوردان بەرىلەتىن جاردەماقىنىڭ كولەمى 800000 مىڭ تەڭگەدەن اسىپ كەتەدى.
ماماننىڭ سوزىنە قاراعاندا، بۇگىندە دەكرەتكە شىعاتىن كەيبىر كەلىنشەكتەر اقىنىڭ از تولەنىپ جاتقانىنا شاعىمدانادى. ولار مەملەكەتتىڭ جاردەماقىسىن الادى، ءبىراق الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنىڭ تولەماقىلارىنان تىس قالادى.
«ولار ايتادى، كۇن كورىسكە جەتپەي جاتىر، بالانى اسىراۋ دا وڭاي ەمەس. ال الەۋمەتتىك قوردان جۇكتىلىك پەن بوسانۋعا بايلانىستى جاردەماقىنى الۋ ءۇشىن اي سايىنعى جارنالار بولۋى قاجەت. جاس انالار جۇمىس ىستەدىك دەيدى. الايدا رەسمي تۇردە ەڭبەكاقىدان الەۋمەتتىك جارنالار تولەنبەگەن. ءبىز بازانى قارايمىز. وندا ەش جەردە جۇمىس ىستەمەگەن بولىپ شىعادى. ال رەسمي تۇردە جۇمىس ىستەمەسەڭىز، ءبىز سىزگە ول تولەمدى تاعايىنداي المايمىز. ارينە، مەملەكەتپەن كەپىلدەندىرىلگەن جاردەماقىلار تولەنەدى. الايدا الەۋمەتتىك ساقتاندىرۋ قورىنان قوسىمشا تولەمدى الۋ ءۇشىن رەسمي تۇردە جۇمىس ىستەۋ كەرەك. اي سايىنعى جارنالار بولۋى شارت»، - دەپ اتاپ كورسەتتى ن. كەمەل.
ايتا كەتەيىك، الداعى ۋاقىتتا ءبىرىڭعاي جيىنتىق تولەمىن ەنگىزۋ جوسپارلانىپ وتىر. ول ارقىلى ءوزىن-ءوزى جۇمىسپەن قامتىپ جۇرگەن ازاماتتار بارلىق الەۋمەتتىك تولەمدەردى جاساي الادى. سونىڭ ىشىندە زەينەتاقى جارناسى، تابىس سالىعى، الەۋمەتتىك تولەم جانە مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ قورىنا تۇسەتىن جارنا دا بار. ونىڭ كولەمى ءبىر ايلىق ەسەپتىك كورسەتكىش - 2405 تەڭگەدەن اسپايدى. ال اۋىلدىق جەرلەردە ەكى ەسە تومەن بولادى. سونىڭ ارقاسىندا مەملەكەتتىڭ بارلىق الەۋمەتتىك جاردەماقىلارىن الۋعا مۇمكىندىك بار. ءبىرىڭعاي جيىنتىق تولەمى ەرىكتى تۇردە تولەنەدى دەگەن جوسپار بار.
