قازاقپارات كذنتئزبةسئ. 1- ءساؤئر: اتاؤلئ كذندةر، وقيعالار، ةسئمدةر

 استانا. 1- ءساؤئر. قازاقپارات - قازاقپارات وقئرماندارئنا 2012- جئلعئ 1- ساؤئرگة ارنالعان كذنتئزبةسئن ذسئنادئ. 
None
None

 1- ءساؤئر، جةكسةنبئ

  كذلكئ كذنئ. كذلكئ كذنئن تويلاؤ فرانسيادا باستاؤ العان دةسةدئ. ةجةلگئ ريمدئكتةر دة 17- اقپاندا «اقئماقتار مةرةكةسئن» اتاپ وتكةن. شئعئس ءذندئستاندا 31- ناؤردا «قالجئثداؤ سالتئ» ةجةلدةن ةتةك العان ةكةن. بئردة تاثةرتةث، پةتةربور تذرعئندارئ ادةتتة ءورت شئققاندا ذرئلاتئن قاتتئ دابئلدان وياندئ.

ازئلكةشتةردئث بذل ارةكةتئ 1- ساؤئرگة تاپ كةلدئ. سول كةزدةن باستاپ، بذل ويئن حالئق قولداؤئنا ية بولدئ. ءازئل-قالجئثعا ءبئر يئعئن بةرئپ تذراتئن قازاقتا دا بذل كذنگة بايلانئستئ نةشة ءتذرلئ قئزئق اثگئمةلةر بار. ةرتة كوكتةمنئث الا قذيئن مئنةزئن  قالجئثمةن جؤئپ-شايعئسئ كةلگةن حالئق بذل كذنئ جاقئندارئن الداؤعا بارئن سالادئ. 

 حالئقارالئق قذستار كذنئ. 102 جئل بذرئن (1906) قذستاردئ قورعاؤ جونئندةگئ حالئقارالئق كونأةنسياعا قول قويئلدئ. قذستاردئث بارلئق ءتذرئن جذمئرتقا سالؤ جانة جئلئ جاققا قايتؤ مةزگئلدةرئندة قامقورلئققا الؤ، جوعالئپ كةتؤ قاؤپئ بار قذس تذرلةرئن قورعاؤ، قذستاردئ اؤلاؤدئث كةيبئر تذرلةرئنة تئيئم سالؤ، قذس ءوسئرؤ جانة ادامداردئ تابيعاتتئ ساقتاؤعا ساؤاتتاندئرؤ ءذشئن قورئقتار اشؤ وسئ كونأةنسيانئث نةگئزگئ قاعيدالارئنا جاتادئ. بذگئنگئ تاثدا قذس تذماؤئ أيرؤسئ الةمدةگئ ةث قاؤئپتئ اؤرؤ ءتذرئ بولئپ وتئر.  «قذس تذماؤئ» دةگةن اتپةن بةلگئلئ - قذستاردئث ينفةكسيالئق اؤرؤئ ادامعا جذعاتئن كادئمگئ تذماؤدئث «ا» أيرؤسئ شتامدارئنئث بئرئنةن تؤئندايتئن كورئنةدئ. عالئمداردئث ءمالئم ةتؤئنشة، بذل ينفةكسياعا قذستاردئث بارلئق ءتذرئ بةيئم.

يران رةسپؤبليكاسئنئث ذلتتئق مةيرامئ - رةسپؤبليكا كذنئ. 29 جئل بذرئن (1979) بذكئل حالئقتئق رةفةرةندؤمنئث ناتيجةسئ بويئنشا اياتوللا حومةيني يراندئ يسلام رةسپؤبليكاسئ دةپ جاريالادئ. ازيانئث وثتذستئك-باتئس بولئگئندة ورنالاسقان مةملةكةت. سولتذستئگئندة رةسةيمةن، باتئسئندا تذركيا، يراكپةن، شئعئسئندا اؤعانستان جانة پاكئستانمةن  شةكتةسةدئ. سولتذستئگئندة - كاسپي تةثئزئ، وثتذستئگئندة - پارسئ جانة ومان شئعاناقتارئ. استاناسئ - تةهران قالاسئ. رةسمي ءتئلئ - پارسئ ءتئلئ. مةملةكةتتئك ءدئنئ - يسلام ءدئنئنئث شييت تارماعئ. اقشا بئرلئگئ - ريال.

 ةلدئ پرةزيدةنت باسقارادئ جانة ول ءتورت جئلعا سايلانئپ، مينيسترلةر كابينةتئن دة باسقارادئ. جوعارعئ زاث شئعارؤشئ ورگانئ - ءبئر پالاتالئ پارلامةنت. يران 1960- جئلدان باستاپ باتئس ذلگئسئندة دامي باستادئ. ةلدة شةت ةل كاپيتالئنئث ذستةمدئك الؤئ، ذلتتئق قذندئلئقتاردئث اياققا باسئلؤئ 1978-1979- جئلدارئ حالئقتئث ذكئمةتئنة قارسئ جاپپاي باس كوتةرؤئنة الئپ كةلدئ. ونئ ةلدةگئ شييت ءدئنباسئلارئ باسقاردئ. 1979- جئلعئ اقپاننئث 11 ئندة بولعان رةأوليؤسيا ناتيجةسئندة شاه ذكئمةتئ قذلاپ، ءساؤئردئث 1 نةن باستاپ يران يسلام رةسپؤبليكاسئ جاريالاندئ.

قازاقستان رةسپؤبليكاسئ مةن يران يسلام رةسپؤبليكاسئ اراسئنداعئ ديپلوماتيالئق قارئم-قاتئناس 1992- جئلعئ قاثتاردئث 29 ئندا ورناتئلدئ.

ةستة قالار وقيعالار

 89 جئل بذرئن (1923) «ةرئك» دةگةن اتاؤمةن قازئرگئ «اتئراؤ» گازةتئنئث العاشقئ سانئ جارئق كوردئ. العاشئندا تارالئمئ 500 دانا بولعان. قازئرگئ اتئمةن 1990- جئلدان باستاپ شئعادئ.

 15 جئل بذرئن (1997) قازاقستان رةسپؤبليكاسئ ذكئمةتئنئث قاؤلئسئمةن ادئلةت مينيسترلئگئ تؤرالئ ةرةجة بةكئتئلدئ.

  8 جئل بذرئن (2004) استانادا «استانا-دؤمان» ساتيرا جانة يؤمور ورتالئعئنئث تذساؤكةسةر ءراسئمئ ءوتتئ.

  7 جئل بذرئن (2005)  قازاقستان رةسپؤبليكاسئ ذكئمةتئنئث قاؤلئسئمةن رةسةيدئث ومبئ قالاسئندا قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث كونسؤلدئعئ اشئلدئ.

 6 جئل بذرئن (2006) «قازاق مئس» كورپوراسياسئنئث جاثا تاؤ-كةن كاسئپورنئ قذسمذرئن كةنئشئندة كةن ءوندئرؤدئ باستادئ. اؤئر رؤدانئث العاشقئ جذزدةگةن تونناسئ قاراعايلئ بايئتؤ فابريكاسئنا جةتكئزئلدئ. قذسمذرئن كةنئشئنئث وندئرئستئك قؤاتئ جئلئنا 1 ميلليون توننا كةن وندئرؤگة مذمكئندئك بةرةدئ.

  6 جئل بذرئن (2006) ماسكةؤدة شئعئس اثئزدارئنئث كةيئپكةرئ قوجاناسئرعا ةسكةرتكئش ورناتئلدئ.

 234 جئل بذرئن (1778) يرلانديالئق وليأةر پولوك امةريكاندئق أاليؤتانئث قازئرگئ بةلگئسئ $ ةث ءبئرئنشئ ذسئندئ.  8 جئل وتكةننةن كةيئن دوللار امةريكا قذراما شتاتتارئنئث ذلتتئق أاليؤتاسئ بولئپ جاريالاندئ.

  24 جئل بذرئن (1988) ك و ك پ و ك-نئث، ك س ر و جوعارعئ كةثةسئ ءتورالقاسئنئث جانة ك س ر و مينيسترلةر كةثةسئنئث الماتئداعئ ل.برةجنةأ اتئنداعئ الاثنئث اتاؤئن جاثا الاث دةپ وزگةرتؤ تؤرالئ قاؤلئسئ جارئق كوردئ.

  17 جئل بذرئن (1995) قازاقستان رةسپؤبليكاسئ پرةزيدةنتئنئث جارلئعئمةن مينيسترلةر كابينةتئ جانئنداعئ كةدةن كوميتةتئ قذرئلدئ.

 13 جئل بذرئن (1999) پاريجدة قازاق اقئنئ مذحتار شاحانوأتئث «وركةنيةتتئث اداسؤئ»  اتتئ ةپيكالئق پوةماسئنئث تذساؤكةسةرئ ءوتتئ.

 97 جئل بذرئن (1915) پاألودار قالاسئنان ةكئباستذزعا دةيئن 150 شاقئرئمعا سوزئلعان تةلةفون جةلئسئن ورناتؤ اياقتالدئ.

  7 جئل بذرئن (2005) الماتئدا «سولتذستئك قازاقستان وبلئسئ» ةنسيكلوپةدياسئ باسئلئپ شئقتئ. بذدان بذرئن سولتذستئك قازاقستان ءوثئرئنئث تاريحئ مةن قازئرگئ دامؤئ تؤرالئ ءارتذرلئ باسئلئمدار بولعانئمةن، مذنداي ئرگةلئ ةثبةك العاش رةت شئعارئلئپ وتئر. كئتاپتا قازاقستاننئث ماثئزدئ اؤئل شارؤاشئلئعئ جانة وندئرئستئك ايماعئ بولئپ تابئلاتئن سولتذستئك قازاقستان وبلئسئ تؤرالئ كوپتةگةن مالئمةتتةر جذيةلةنئپ، وبلئستئث گةوگرافيالئق ورنالاسؤئ، اكئمشئلئك-اؤماقتئق ءبولئنئسئ، حالقئنئث قذرامئ، تابيعي بايلئقتارئ، ةكونوميكاسئ، ءبئلئم بةرؤ، دةنساؤلئق ساقتاؤ ءئسئ، مادةنيةتئ تؤرالئ مول ماعلذماتتار بةرئلگةن.

 ةنسيكلوپةديادا وبلئس اؤماعئندا وتكةن تاريحي وقيعالار قامتئلئپ، بةلگئلئ مةملةكةت جانة قوعام قايراتكةرلةرئنئث، سوعئس پةن ةثبةك ارداگةرلةرئنئث، مادةنيةت پةن ونةر وكئلدةرئنئث عذمئرنامالئق مالئمةتتةرئ كةلتئرئلگةن.  «سولتذستئك قازاقستان وبلئسئ» ةنسيكلوپةدياسئ 11 مئث دانا تارالئممةن شئقتئ.

 5 جئل بذرئن (2007) ةل اؤماعئندا قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث «ويئن كاسئپكةرلئگئ تؤرالئ» زاثئ كذشئنة ةنئپ، سوعان سايكةس بذرئن بةرئلگةن ليسةنزيالاردئث مةرزئمئ اياقتالئپ، ويئن مةكةمةلةرئ ةندئ تةك عانا قاپشاعاي مةن بؤرابايدا اشئلاتئن بولدئ.

 3 جئل بذرئن (2009) ةكئنشئ قازاقستاندئق اؤماق بولئپ تابئلاتئن جايئق وزةنئنئث ساعاسئ جانة كاسپيي تةثئزئمةن ئرگةلةس جاعالاؤلار حالئقارالئق ماثئزداعئ سؤ-باتپاقتئ الاپتارئ رامسار تئزئمئنة ةندئ.  قازاقستان رامسار كونأةنسياسئنا 2007 - جئلعئ مامئردا قوسئلدئ، سول ارقئلئ ءوز اؤماعئنداعئ سؤ الاپتارئن ادامزات ءذشئن ساقتاپ قالؤ مئندةتئن وزئنة الدئ. بذعان دةيئن رامسار تئزئمئنة جايئق الابئنان باسقا تةثئز-قورعالجئث كولدةر جذيةلةرئ دة ةنگئزئلگةن بولاتئن.

   56 جئل بذرئن (1956) گةرمانيانئث فةدةرالدئك بارلاؤ قئزمةتئ قذرئلدئ.

  51 جئل بذرئن (1961) دنةپروپةتروأسك ةلةكتروأوز قذراستئرؤ زاؤئتئ العاشقئ ءونئمئن شئعارا باستادئ.

 46 جئل بذرئن (1966) سةنةگالدا الةمدة ةث العاش رةت افريكا ونةرئ حالئقارالئق فةستيأالئنئث اشئلؤ سالتاناتئ ءوتتئ.

 ةسئمدةر

  73 جئل بذرئن (1939) جازؤشئ، فيلولوگيا عئلئمئنئث كانديداتئ، قازاقستاننئث ةثبةك سئثئرگةن قايراتكةرئ، قازاقستان مةملةكةتتئك سئيلئعئنئث لاؤرةاتئ سالعارا ذلئ قويشئعارا دذنيةگة كةلدئ. قوستاناي وبلئسئنئث جانگةلدين اؤدانئندا تؤعان. قازاق مةملةكةتتئك ؤنيأةرسيتةتئن بئتئرگةن. «اؤئل ءومئرئ» گازةتئنئث رةداكتورئ، قازاق راديوسئنئث قوستاناي وبلئسئنداعئ مةنشئكتئ ءتئلشئسئ، قوستاناي وبلئستئق تةلةراديو كوميتةتئنئث رةداكتورئ، «ةگةمةن قازاقستان» گازةتئنئث ءتئلشئسئ، اعا ءتئلشئسئ، ءبولئم مةثگةرؤشئسئ قئزمةتتةرئن اتقارعان.

ادةبيةت جانة ونةر ينستيتؤتئنئث كئشئ، اعا عئلئمي قئزمةتكةرئ بولعان. 1994-1996- جئلدارئ - قازاقستان رةسپؤبليكاسئ پرةزيدةنتئ جانئنداعئ مةملةكةتتئك ساياسات جونئندةگئ ذلتتئق كةثةستئث حاتشئسئ. 1996-1997- جئلدارئ - قازاقستان رةسپؤبليكاسئ پرةزيدةنتئ اكئمشئلئگئ ئشكئ ساياسات ءبولئمئنئث كونسؤلتانتئ. 2001- جئلدان باستاپ ل.گؤميلةأ اتئنداعئ ةؤرازيا ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئنئث باس عئلئمي قئزمةتكةرئ بولئپ ئستةيدئ.

 ول 1997- جئلئ قازاقستان رةسپؤبليكاسئنئث قئتاي حالئق رةسپؤبليكاسئنداعئ ةلشئلئگئندة مادةنيةت جونئندةگئ كةثةسشئ قئزمةتئن اتقارعان. عالئم قئتايدا بولعان جئلدارئ قازاق حالقئنئث تاريحئنا قاتئستئ قئتاي دةرةكتةرئن اؤدارئپ، «سيؤثنؤ»، «دؤثحؤ. گاؤچئ»، «تذرئكتةر. جئؤجاندار»، «100 قذجات»، «تانئم تارماقتارئ»، «انئقتامالئق» اتتئ كئتاپتار جازعان. 2001- جئلدان بةرئ ل.گؤميلةأ اتئنداعئ ةؤرازيا ذلتتئق ؤنيأةرسيتةتئنئث اعا عئلئمي قئزمةتكةرئ بولئپ ئستةيدئ. مةدالدارمةن ماراپاتتالعان. 

   73 جئل بذرئن (1939) «قازاق» گازةتئنئث باس رةداكتورئ جانة قذرئلتايشئسئ، جازؤشئ، قازاقستاننئث ةثبةك سئثئرگةن قايراتكةرئ، حالئقارالئق «الاش» ادةبي سئيلئعئنئث لاؤرةاتئ، قوستاناي، تورعاي قالالارئنئث قذرمةتتئ ازاماتئ سارسةكةيةأ قوعاباي  دذنيةگة كةلدئ.

قوستاناي وبلئسئنئث امانگةلدئ اؤدانئندا تؤعان. قازاق مةملةكةتتئك ؤنيأةرسيتةتئن بئتئرگةن. «ذلان»، «ةگةمةن قازاقستان» گازةتتةرئنئث ادةبي قئزمةتكةرئ، «قازاق ادةبيةتئ» گازةتئنئث ءبولئم مةثگةرؤشئسئ، جاؤاپتئ حاتشئسئ، «كئتاپ جارشئسئ»  گازةتئنئث رةداكتورئ بولعان. 1986- جئلدان «جالئن» باسپاسئنئث باس رةداكتورئ، رةسپؤبليكالئق «قازاق كئتاپ» بئرلةستئگئنئث باس رةداكتورئ، رةسپؤبليكالئق كئتاپ تاراتؤشئلار قاؤئمداستئعئنئث پرةزيدةنتئ، «ساق» اكسيونةرلئك قوعامئنئث پرةزيدةنتئ قئزمةتتةرئن اتقارعان. قازئرگئ قئزمةتئندة 2006- جئلدان باستاپ ئستةيدئ.

 قالامگةردئث «كئلت»، «قاراشا قازدار» اتتئ پوأةستةر مةن اثگئمةلةر جيناعئ، «قئزئل الاؤ»، «زامان اقئر» روماندارئ جارئق كورگةن. «قول مةرگةن»، «ئبئراي التئنسارين»، «مذثلئق-زارلئق»، «فاتيما»، «ساربازدار»، ت.ب. پةسالارئ رةسپؤبليكالئق تةاترلاردا قويئلعان. 1999 - جئلئ «جول ذستئندةگئ ءاثگئمة»، «ذلئ ذستاز نةمةسة الاشتئث احمةتئ - احمةت بايتذرسئنوأ جايلئ وي ءتذيئن»، «پورترةتتةر» دةپ اتالاتئن اثگئمة-ةسسةلةرئ مةن ةكئ تومدئق تاثدامالئ جيناعئ باسئلعان.

 203 جئل بذرئن (1809-1852) ذلئ ورئس جازؤشئسئ، دراماتؤگ، سئنشئ گوگول نيكولاي أاسيلةأيچ دذنيةگة كةلدئ. رةسةيدئث پولتاأا گؤبةرنياسئندا تؤعان. نةجين جوعارئ عئلئمدار گيمنازياسئن بئتئرگةن. 1834-1836 - جئلدارئ سانكت-پةتةربور ؤنيأةرسيتةتئنئث  جالپئ تاريح كافةدراسئندا، «سوأرةمةننيك» جؤرنالئندا قئزمةت اتقاردئ. گوگول جاس كةزئنةن-اق  ادةبيةت پةن كةسكئندةمة ونةرئنة ئنتا قويئپ،  اكتةرلئكپةن دة اينالئستئ.  1829- جئلئ أ.الوأ  دةگةن بذركةنشةك اتپةن «گانس كيؤحةلگارتةن» يديللياسئن جاريالادئ. گوگول ةسئمئن  كوپشئلئككة كةثئنةن تانئتقان «ديكانكا ماثئنداعئ حؤتور كةشتةرئ»، «ميرگورود»، «ارابةسكي»، «تاراس بؤلبا» شئعارمالارئ بولدئ.  قوعامداعئ «كئشكةنتاي ادامنئث» قورلئققا تولئ ءومئرئ «شينةل» پوأةسئندة پسيحولوگيالئق تذرعئدان تةرةث اشئلعان.

 1836- جئلئ سانكت-پةتةربور تةاترئندا قويئلعان گوگولدئث «رةأيزور» كومةدياسئ قوعامدئق ومئردةگئ  ةلةؤلئ  وقيعاعا اينالدئ. ول سونداي-اق «ءولئ جاندار» پوةماسئن، «ذيلةنؤ»، «ويئنشئلار» اتتئ كومةديالارئن، باسقا دا درامالئق شئعارمالار جازدئ. جازؤشئنئث ءدئني-ادامگةرشئلئك ذستانئمئن باياندايتئن «دوستارئمةن جازئسقان حاتتاردئث تاثداؤلئ تذستارئ» دةپ اتالاتئن كئتابئ أ.بةلينسكيدئث سئنئنا  ذشئرادئ. گوگولدئث درامالئق شئعارمالارئ 20 - عاسئردئث باسئندا  قازاق تئلئنة اؤدارئلئپ، ذلتتئق تةاترئمئز ساحناسئندا سان مارتة قويئلدئ. سونداي-اق، جازؤشئنئث قازاق تئلئندة «شئعارمالارئنئث» 6 تومدئعئ، «تاثدامالئلارئنئث» 2 تومدئعئ جارئق كوردئ. 

  87 جئل بذرئن (1925-1998) كومپوزيتور، ديريجةر، داؤلةسكةر دومبئراشئ، ك س ر و حالئق ءارتئسئ، قازاقستاننئث ةثبةك سئثئرگةن ونةر قايراتكةرئ، قازاقستان مةملةكةتتئك سئيلئعئنئث لاؤرةاتئ، حالئق قاهارمانئ تئلةنديةأ نذرعيسا اتاباي ذلئ دذنيةگة كةلدئ.  الماتئ وبلئسئ ئلة اؤدانئندا تؤعان. الماتئ كونسةرأاتورياسئن (قازئرگئ قذرمانعازئ اتئنداعئ قازاق ذلتتئق كونسةرأاتوريا)، ماسكةؤ مةملةكةتتئك كونسةرأاتورياسئن بئتئرگةن.  1952-1961- جئلدارئ - اباي اتئنداعئ قازاق مةملةكةتتئك اكادةميالئق وپةرا جانة بالةت تةاترئنئث ديريجةرئ. 1960-1964 - جئلدارئ - قازاقتئث حالئق اسپاپتار وركةسترئنئث باس ديريجةرئ. 1968-1981- جئلدارئ - «قازاق فيلم» كينوستؤدياسئ مؤزئكا رةداكسياسئنئث باس رةداكتورئ. 1981 - جئلدان «وتئرار سازئ» فولكلورلئق-ةتنوگرافيالئق انسامبلئنئث ذيئمداستئرؤشئسئ ءارئ كوركةمدئك جةتةكشئسئ قئزمةتتةرئن اتقاردئ.

  «التئن تاؤلار» وپةراسئنئث (ق.قوجامياروأپةن بئرگة)، «دوستئق جولئمةن» بالةتئنئث (ل.ستةپانوأپةن بئرگة)، «ورتةكة» بالةت-پوةماسئنئث، «مةنئث قازاقستانئم» كانتاتاسئنئث، وركةسترگة ارنالعان «پوةما»، «اتا تولعاؤئ»، «اقساق قذلان»، «اققؤ»، «ارمان»، «ماحامبةت»، «كوش كةرؤةن» پوةمالارئ مةن «حالئق قؤانئشئ»، «قايرات»، «جةثئس سالتاناتئ» اتتئ كئرئسپةلةردئث، 400 گة تارتا ءان مةن رومانستئث اأتورئ. 50 دةن استام درامالئق قويئلئمعا، 19 كوركةم فيلمگة، 17 مؤلتيپليكاسيالئق فيلمگة، 14 دةرةكتئ-حرونيكالئق فيلمگة مؤزئكا جازدئ.

  ةكئ رةت ةثبةك قئزئل تؤ وردةنئمةن ماراپاتتالعان. استانا، الماتئ قالالارئندا نذرعيسا تئلةنديةأ اتئنداعئ كوشة بار.

سوڭعى جاڭالىقتار