ون مىڭ اسىق 150 مىڭ دوللارعا ساتىلدى

استانا. قازاقپارات - قولونەرمەن اينالىسۋدى ەشقايدا وقىتپايدى.

ول بىزگە قانمەن كەلەتىن ونەر.

ەسىمى ەلگە ەندى تانىلىپ كەلە جاتقان قولونەرشى، شەبەر قۋانىش ماتەنوۆ تە بۇل ويىمىزدى نىقتاي ءتۇستى.

ءوزى ءبىر ءۇيدىڭ ۇلدان دا، قىزدان دا جالعىز بالاسى. اكەسى اعاشتان ءتۇيىن تۇيگەن، شەبەر ادام بولعان.

قۋانىشتى كوبىنە جۇرت: «ەتىكشىنىڭ بالاسى» دەيتىن. ەندەشە، ەتىكشىنىڭ بالاسىمەن سۇحباتىمىزعا نازار اۋدارىڭىز.

- اسىقتان جىلقىنىڭ ءمۇسىنىن جاساعانىڭىزدى بىرەۋ بىلەدى، بىرەۋ بىلمەيدى. ماقتانىپ ايتساڭىز دا بولادى، بيىكتىگى جىلقىنىڭ ءداپ وزىندەي سول ءمۇسىن الماتىنىڭ اتاقتى ساۋدا-ساتتىق ورتالىقتارىندا تۇردى. بالالار دا، باسقالار دا قىزىقتاپ، اينالشىقتاپ جۇرگەنىن ءوزىمىز دە كوردىك. بۇل تۋىندى قالاي جاسالدى؟

- اسىقتاردى حابارلاندىرۋ ارقىلى جينادىق. العاشىندا 15 تەڭگە، كەيىننەن 20-25 تەڭگەگە ءوسىپ-ءوسىپ، سوڭعى باعاسى 50 تەڭگەگە باردى. «ءار اسىقتى 50 تەڭگەدەن الامىز» دەگەن جارناما تاراتىلىپ ەدى، قوردايدان ءبىر جىگىت 2000 اسىعىن الىپ كەلدى.

بىرەۋ 800 اسىق الىپ كەلسە، ەندى بىرەۋ 30 اسىق اكەلىپ وتكىزدى. كەشە عانا سويىلعان قويدىڭ اسىعى كەلدى دەگەندەي...  ول جەردە 20-25  جىل بولعان اسىقتار دا بار. قىسقاسىن ايتقاندا، اتتىڭ مۇسىنىندە وسىدان 25  جىل بۇرىن وينالعان اسىقتار بار.

سوڭىنا تامان اسىقتار كىشىرەيدى. كەزىندە قويدى بەس جىل قاتارىنان بورداقىلايتىن. مالدى نەعۇرلىم ۇزاق ۇستاعان سايىن سوعۇرلىم سۇيەكتەرى دە جۋانداپ، اسىقتارى دا ىرىلەنەتىن. ول كەزدەگى قوشقارلاردىڭ اسىعى ساقا بولاتىن. قازىر ۇلكەن-ۇلكەن قويلاردىڭ اسىعى بولعانىمەن، قاراپ وتىرساڭىز، تولىق جەتىلمەگەن، بۇرىنعىعا قاراعاندا اناعۇرلىم كىشى ەكەنىن بايقايسىز.

- ءبىر اقپاراتتا جىلقى 8500 اسىقتان جاسالعان دەپ ءجۇر، ەندى ءبىر جەردە باسقاشا جازىلىپ ءجۇر. ءوزىڭىز ايتىڭىزشى، قانشا اسىق كەتتى؟

- نەگىزى 9 مىڭ 860 اسىق كەتتى. 10 مىڭ اسىققا 140 اسىق جەتپەي تۇر. «8500 اسىق كەتتى» دەگەن اقپارات ءبىر جۋرناليستىڭ قاتە جازىپ جىبەرگەنى. اسىقتار كوبىنە نارىنقول، كەگەن جاقتان، الماتىنىڭ سىرتىنداعى اۋىلداردان جينالدى. ءسويتىپ-ءسويتىپ حالىق ءبىر-بىرىنەن قۇلاعدار بولدى. بىرەۋلەر اۋىلدان 15-20 تەڭگەدەن جيناۋى مۇمكىن، ونى بىزگە 50 تەڭگەدەن ساتادى. ءسويتىپ، «اسىق بيزنەسىن» جۇرگىزدىك.

- يدەيا اۆتورىن ايتپادىڭىز عوي...

- يدەيا ءۇش ادامدىكى. بىزگە دەمەۋشى بولعان نۇرلان ءادىلحان ۇلى دەگەن كىسى بار، «بانك سەنتركرەديتتە» ىستەيدى. قارجى ماسەلەسىن سول كىسى شەشىپ وتىردى. ال نەگىزى اسىق اتتى نۇرلان دەگەن جىگىت ەكەۋمىز جاساپ شىقتىق. ول بايقاماي كوزىنەن جاراقات الىپ، 3 ايداي ەم-دومىن الىپ جاتتى. سول ارالىقتا بار سالماق ماعان ءتۇستى.

- اسىق ات العاشىندا «مەگا» ويىن-ساۋىق ورتالىعىندا تۇردى. ودان كەيىن «پرايم پلازا» ساۋدا جانە ويىن-ساۋىق ورتالىعىنا قويىلدى. جالپى، ءوزى «كوشىپ» جۇرە مە؟

- جوق، العاشىندا «مەگا» ورتالىققا اپارىپ قويعانىمىز راس. تاڭعى ساعات التى جارىمدا، حالىق جينالماي تۇرعان كەزدە «گازەلگە» جاتقىزىپ باسىپ اپارىپ، تۇعىرىنا قويدىق. ول جەردە ءبىر جارىم اي تۇرۋى كەرەك بولاتىن، ءبىراق ءۇش ايداي ۋاقىت تۇردى. «مەگا» ورتالىق بىزگە، ءبىز ولارعا اقشا تولەگەن جوقپىز. سەبەبى، بىزگە دە، «مەگاعا» دا جارناما بولدى. سول اتتى كورۋ ءۇشىن قانشاما ادام كەلدى.

«ايتىلعان ۋاقىتتان اسىپ كەتتى» دەگەننەن كەيىن، «پرايممەن» كەلىسۋگە تۋرا كەلدى. ول جەردە ەكى جارىم اي تۇرادى دەگەن ەدى، كەرىسىنشە توعىز ايعا جۋىق تۇردى. ول جەر دە اقشا تولەگەن جوق. سول جەرگە كەلىپ قانشاما ادام سۋرەتكە ءتۇسىپ، قىزىقتادى.

- قازىر اسىق ات قايدا؟

- ونى ءبىر كىسى 150 مىڭ دوللارعا ساتىپ الدى.

- ول قارجىنى ءبولىپ الدىڭىزدار ما؟

- مەن ىستەگەن ەڭبەگىمنىڭ اقىسىن عانا الدىم.

- ول كىسى اۆتورلىعىمەن قوسا ساتىپ العان شىعار؟

- ول جاعىن بىلمەدىم... ول نەگىزى پاتەنتتەلگەن. ەكىنشى بىرەۋ قايتالاپ جاسايتىن بولسا، ماسەلە سوتپەن شەشىلەدى. ارنايى كوميسسيا كەلىپ، اتتىڭ ءتۇرىن، بويىن، قۇلاعىنىڭ قالىڭدىعىن، كوزىنىڭ ديامەترىن، تۇياعىنىڭ قالىڭدىعىن، ءبارىن ەسەپتەگەن. جىلقى - اراب اقالتەكەسى. جاسى التى جاسار اتقا جەتپەيدى، دونەن دەپ جاسادىق. وسىنىڭ ءبارى ەسەپكە الىنىپ، پاتەنتتەلگەن.

- جينالعان اسىقتاردى قالاي تازارتتىڭىزدار؟

- جالعىز ءوزىمىز عانا تازالاعان جوقپىز، 2-3 مىڭ اسىقتى نۇرلان بىرەۋلەرگە جۋعىزدى، اقشاسىن تولەپ. قالعان اسىقتاردى ۇيگە اپارىپ تازالادىم. كەشكە جۇمىستان كەلگەننەن كەيىن، ۆانناعا كىرەم دە، راديونى قوسىپ قويىپ، اسىقتاردى تۇنگى ەكىگە دەيىن جۋامىن. ونى بالكونعا الىپ شىعىپ، جايىپ قويامىن دا، ورنىنا باسقا اسىقتاردى دايىنداپ كەتىپ ءجۇردىم.

- شىنىدان جاسالعان بارىستىڭ مۇسىنىندە ءسىزدىڭ دە قولتاڭباڭىز قالعان ەكەن...

- ءيا، قولتاڭبام بار. باستاپقىداعى تەمىردەن جاسالعان ءمۇسىنى مەنىڭ قولىمنان شىققان. ءبارى بويالعان، دانەكەرلەنگەن. بويالماسا ەرتەڭ ءشىرىپ كەتۋى مۇمكىن.

- قازىر دە سونداي مۇسىندەر جاساپ جاتقان شىعارسىز؟

- ول قۇپيا. بىرەۋلەردىڭ بىلگەنىن قالامايمىن. ءبىر ەمەس، ەكى تۋىندىم بار. قۇداي اماندىعىن بەرسە، ەستي جاتارسىزدار.

- وسى ۋاقىتقا دەيىن جاساعان ءىرى تۋىندىلارىڭىز وسى عانا ما؟ الدە بۇدان بۇرىنعى جاساعان دۇنيەلەرىڭىزدى قۇنتتامادىڭىز با؟

- كوپشىلىككە ارنالىپ جاسالعانى جوققا ءتان، جەكەلەگەن ادامداردىڭ تاپسىرىسىن ورىنداعانىم بار. مىسالى، اعاشتان بەسىك جاسادىم. بەسىك جەر شارى تارىزدەس، دومالاق پىشىندە جاسالعان. بالانىڭ پەرىشتەسى شوشىماسىن دەگەندەي ىرىمداپ، اعاشقا ويىلىپ جازىلعان جازۋلارى بولدى. بەسىكتىڭ ەكى اياعى قۇس سياقتى. بەسىكتى تەربەتكەن كەزدە قۇس جەردەن ءدان شوقىپ الىپ جاتقان سياقتى بولىپ كورىنەدى. ال جالپى بەسىكتىڭ باس جاعى مەن اياق جاعى ورىستاردىڭ ارفا دەگەن اسپابىنا ۇقسايدى. دۇرىستاپ، انىقتاپ قاراعان كەزدە ەكى اققۋ بەينەلەنگەن. الىستان ءبىر قاراعاندا ارفا سياقتى كورىنەدى، ال زەر سالىپ قاراسا، ءبىر- بىرىنە جابىسىپ تۇرعان ەكى اققۋدى، ولاردىڭ ورتاسىنداعى جەر شارى كورىنەدى.

- ول بەسىكتى قانشا اقشاعا ساتتىڭىز؟ ساتقان بۇيىمدارىڭىزدىڭ باعالارىن ايتىپ بەرە الاسىز با؟

 

- مىسالى، بەسىكتى 500 دوللارعا ساتتىم. قارا بازاردا قازىر جاساپ ساتىپ جاتقان اعاشتاردىڭ «داۋرەنى» ءجۇرىپ تۇر. قىزىل، سارى، جاسىلعا بوياپ تاستاپ، ساتا بەرەدى. ال مەن جاساعان بەسىك «پوليۋرەتانوۆىي لاكپەن» بويالعانى بولماسا، تابيعي تۇرىمەن تۇر. قىزىل اعاشتان جاسالعان. ۇيلەنۋ تويلاردان تاپسىرىستار ءتۇستى. ەڭ ءبىرىنشى رەت جاساعان اققۋىم 90 سانتيمەتردەي. بيىكتىگى 35 سانتيمەتر. كەيىننەن ول اققۋ 3-4 تويعا باردى. بىردە ءوزىمنىڭ باقاي دەگەن جولداسىم ۇيلەندى دە، سونىڭ تويىنا سىيلىق بولسىن دەپ، شىن نيەتىممەن جاساپ بەردىم. كەيىننەن جانە ءبىر دوسىم شىن اققۋعا ۇقساسا دەپ تاپسىرىس بەردى. بويى 1,22 سانتيمەتر اققۋ جاساپ بەردىم. ىشكى كونسترۋكسياسى تەمىردەن، سىرتى كادىمگى ماقتادان بولدى. قاسىنا كەلىپ، قانشاما ادام تاماشالادى.

- قولونەرمەن اينالىسىپ تابىس تابۋعا بولا ما؟

- ءبىزدىڭ ەلدە قولونەرمەن تابىس تاۋىپ، وتباسىن باعۋ قيىن. سەبەبى، ەشكىم قولونەردىڭ جانكۇيەرى ەمەس. ءبارى تەگىن جاساتىپ العىسى كەلەدى. سول ەڭبەگىڭە تاتيتىنداي اقشا تاپپاۋىڭ مۇمكىن. ويىڭداعى، قيالىڭداعى دۇنيەنى شىندىققا اينالدىرۋ ءۇشىن قانشاما تەر توگەسىڭ. وتباسىڭدى دا ۇمىتىپ، كوڭىل بولمەي كەتەسىڭ. كۇندەلىكتى قاجەت اقشاسىن اكەلىپ بەرگەنىڭمەن، نازارىڭنىڭ ءبارى جاساپ جاتقان دۇنيەڭدە تۇرادى. ويىڭداعىداي دارەجەگە جەتكەنگە دەيىن «مىڭ ءولىپ، مىڭ تىرىلەسىڭ».

- بۇل ونەردى قانشا جاسىڭىزدان باستاپ قولعا الىپ ەدىڭىز ءوزى؟ جاسوسكىنگە ۇلگى بولسىن، ايتا وتىرىڭىز.

- ەس بىلگەلى بەرى وسى ونەرمەن اينالىسىپ كەلەمىن. «بىلاي ىستە» دەپ ۇيرەتەتىن ۇستازىم بولعان ەمەس. تەلەديدار كورىپ، كىتاپ، گازەت-جۋرنال وقىعاندا نەمەسە بىرەۋلەردىڭ اڭگىمەسىن تىڭداعاندا وي-ءورىسىڭ كەڭەيەدى.

«وسىنداي جاساسام» دەگەن وي پايدا بولادى. ءۇشىنشى سىنىپتا وقىپ جۇرگەندە مەنىڭ ەڭ جاقسى كورەتىن ويىنشىقتارىمنىڭ ءبىرى ەرمەكساز بولاتىن. سەبەبى، باسقا ويىنشىقتارعا قولىمىز جەتە بەرمەيتىن، «الىپ بەر» دەۋگە ۇيالاتىنبىز. قالاعان ويىنشىعىمدى ەرمەكسازبەن جاساپ الىپ، ويناي بەرەتىنمىن. ءبىز 5-6 سىنىپتا وقىپ جۇرگەندە «كينگ كونگ جيۆ» دەگەن كينو بولدى. سەگىز قوراپ ەرمەكسازدان قولىنا قىزدى ۇستاپ تۇرعان كينگ كونگتى جاساعان بولاتىنمىن سوندا. قىزدىڭ ءاپپاق كويلەگىنە دەيىن جاسادىم. ول كەزدىڭ ەرمەكسازدارى بەرەكەلى ەدى، قازىرگى ەكى قوراپ ەرمەكساز، سول كەزدىڭ ءبىر قوراپ ەرمەكسازىنداي ەدى. ەرمەكسازداردى ءبىر-بىرىنە قوسا بەرسە، ءوز ءتۇسىن جوعالتادى دا، قوڭىرقاي تۇسكە ەنىپ، كىرلەيدى. سول ءتۇس كينگ كونگتىڭ ءتۇسى بولاتىن.

- اكەڭىزدىڭ بەلگىلى ەتىكشى بولعانىن بىلەمىز. ونداي كاسىپتەن دە حاباردار شىعارسىز؟

- مەنىڭ قانىمدا بار نارسە عوي. مەنىڭ اكەمنىڭ كىشى اكەسى قامىراقىن دەگەن كىسى مىقتى، شەبەر ەتىكشى بولعان. ودان كەيىن مەنىڭ اكەم ەتىكشى بولدى. بالا كەزىمدە ەتىك تىكسەم، اكەم: «بولمايدى، وداندا ساباعىڭدى وقى»، - دەيتىن. كۇندەلىكتى ءوزى ىستەيتىن تىرلىك بولعاننان كەيىن بە، مەنىڭ ەتىك تىككەنىمدى جاقتىرمايتىن. كەيىن ءوزى مويىندادى. سەبەبى، ءوزى ومىرىندە تىكپەگەن ەتىكتى مەن تىكتىم. تىماق تا، جينسىدان كويلەك تە تىككەم. وسىنىڭ ءبارى اللا تاعالانىڭ بەرگەن قابىلەتى.

- قولىڭىز شەبەر ەكەن. ەكى ادامنىڭ ءبىرى ىستەي المايتىن ونەرمەن اينالىسىپ ءجۇرسىز. ءبىراق، وسى ۋاقىتقا دەيىن نەگە اتىڭىز شىقپاعان؟ مۇنداي ونەرىڭىزبەن ەندىگە دەيىن ءبىراز جەرگە بارىپ قالار ەدىڭىز عوي...

 

- كىم بىلەدى، ءومىر سونداي شىعار. تالاي دۇنيە جاسادىم، ونىڭ قايسى ءبىرىن ايتايىن؟ بىرەۋى ەسىڭدە قالادى، بىرەۋىن ۇمىتىپ كەتەسىڭ. «ماعان وسىنداي جاساپ بەرىپ ەدىڭ عوي» دەپ ايتىپ وتىرسا عانا ەسىمە تۇسەدى كەيدە. جاساعان دۇنيەلەرىم تالاي جەردە قالىپ قويدى.

- قۇنتتاماعانسىز عوي...

- قۇنتتاماعان ەمەس، زاماننىڭ ىڭعايى سونداي بولدى.

- ءسىز تۋرالى ءبىز كوپ ەستيتىنبىز. ونىڭ قايسىسى شىندىققا سايكەس كەلەدى، ونى بىلمەيمىن. ءبىراق كەزىندە ءسىز اقشا جاساپ، ءىستى بولىپ كەتكەن دەپ ەستىدىك.

- ول - قاۋەسەت. ونداي قابىلەتىم جوق. قازىرگى زاماندا اقشا جاساۋ مۇمكىن ەمەس. مەن تۋرالى ونداي اڭگىمە كوپ. ءبىر كۇنى كەگەنگە بارسام، كوشەدەن كورگەن كىسىلەر، جىلاپ، قۇشاقتاپ كورىسىپ جاتىر. «نەگە جىلايسىز؟» دەسەم، «سەنى قايتىس بولىپ كەتتى دەپ ەستىگەنىمىزگە ءۇش جىلدان اسىپ كەتتى» دەيدى. «مىرزەكەڭنىڭ ءبىر تال بالاسىنىڭ دا كەتىپ قالعانىن قاراشى» دەپ وكىنىپ جۇرسەك، سەن ءتىرى ەكەنسىڭ عوي»، - دەيدى.

- بولاشاقتا نە ىستەمەكسىز؟ وسى ونەرىڭىزدى بيزنەسكە اينالدىراسىز با، الدە حوببيىڭىز بولىپ قالا بەرە مە؟

- تۇراقتى تۇردە اينالىسۋعا بولادى. ءبىراق ونىڭ ءبارى جوسپارلى تۇردە ءجۇرۋى كەرەك. ۇكىمەتكە تولەيتىن سالىق قانشا بولادى، قانشا ادامدى جۇمىسپەن قامتي الامىن، وسىدان قانشالىقتى ءوزىم پايدا كورەمىن دەگەن سۇراقتاردىڭ باسى اشىق بولۋى قاجەت. ءوزىڭ تۇك تاپپايسىڭ، جالعا العان جەرىڭنىڭ قۇنىن تولەپ قانا تۇرۋ ماعان پايدا اكەلمەيدى. قول جايىپ، بىرەۋلەرگە «دەمەۋشىم بولشى» دەپ ايتقىم كەلمەيدى.

«ەكەۋىمىز بىرىگىپ ىستەيىك» دەگەندەر كوپ بولدى. «پروديۋسەرىڭ بولىپ، جاساعان دۇنيەلەرىڭنىڭ جارناماسىن جاسايىن» دەگەندەر دە بار. ولارعا سەنبەگەندىكتەن، ۇسىنىستارىن جاۋاپسىز قالدىردىم. ءوزىم بىرىگىپ ىستەيتىن باقاي دەگەن دوسىم بار. «وسىنداي جاسايىق» دەپ ءوزىم ۇسىنىس جاسادىم وعان. تاپقان تابىسىمىزدى تەڭدەي بولەمىز.

- وسىنشا ونەرىڭىز بار ەكەن. ەندى تۇراقتى تىركەلىپ، جۇمىس ىستەپ ءجۇرسىز بە؟

- «قازترانسگازدا» دانەكەرلەۋشى بولىپ ىستەيمىن. گازعا ارنالعان شكافتار، ۇلكەن ۆاگون جاسالىپ، ونىڭ ىشىنە گازدىڭ قۇرال-جابدىقتارىن ورنالاستىرامىز. تەرمينالدان تەلەفونعا اقشا سالعان سەكىلدى، كارتوچكاڭا اقشا سالاسىڭ دا، ونى گازدىڭ ەسەپتەگىشىنە سالاسىڭ، ەسەپتەگىش سەنىڭ ۇيىڭە گاز جىبەرەدى. كارتوچكاڭداعى بالانسىڭ بىتكەن كۇنى گاز بەرىلۋ اۆتوماتتى تۇردە توقتاتىلادى. ۇكىمەتكە قارىز بولۋ دەگەن اتىمەن جوق. سونداي اپپاراتتاردى جاساپ جاتىرمىز، قىسقاسى. ول ءبىر جاعىنان ءتيىمدى، ءبىر جاعىنان جاعدايى جوق وتباسىلارعا قيىن. قىستىڭگۇنى ءوشىپ قالۋى مۇمكىن.

- اكەڭىزدەن سىزگە دارىعان قاسيەت قوي، سىزدەن ۇلىڭىزعا دارىدى ما؟

- ۇلىم «ماشينا الىپ بەرشى» دەيتىن. الىپ بەرگەن ويىنشىقتى كەشكە بىت-شىتىن شىعارادى. ءتىپتى «مىناۋ تەمىردەن جاسالعان، سىنبايدى» دەپ اكەپ بەرگەن ويىنشىعىڭنىڭ ءوزىن شاشىپ تاستايتىن. قازىر ءتورت جاستان استى، ويىنشىقتارىن شاشپايدى، قايتا قۇراستىرادى. قۇراستىراتىن قابىلەتىن بايقادىق تا، كونسترۋكتور الىپ بەردىك. سودان بەرى كونسترۋكتورمەن وينايدى. كەز كەلگەن نارسەنى جاسايدى. كونسترۋكتوردان ءۇي جاساپ وتىرىپ، تەلەۆيزوردا بىرەۋ ولەڭ ايتىپ جاتسا، سونىڭ گيتاراسىن وپ-وڭاي جاساي قويادى. انگە جاقىندىعى بار. ءوزىم دومبىرامەن كۇي تارتامىن، گيتارادا وينايمىن، ءان ايتامىن. ەنەم ءانشى بولعان كىسى. سوعان قاراعاندا ۇلىم ءانشى بولاتىن سياقتى...

- اڭگىمەڭىزگە راقمەت!

اۆتور: بالجان مۇرات قىزى.

akjelken.kz