بالانىڭ كىتاپ وقۋعا قۇمارلىعىن وياتۋدىڭ 10 ءادىسى
ويتكەنى ول ەڭ الدىمەن ويىن بالاسى ەكەنى بەكەر ەمەس. ءبىراق ءبىر ۋاق ويناپ كەلىپ، تەلەديدار كورىپ، اتا- انانىڭ اقىلىن تىڭداعان دا جاقسى. قازىرگى بالا ءبىراق اقىلىڭدى دا تىڭداي بەرمەيدى.
دەسەك تە، ءبىز بالانىڭ دۇنيەتانىمىن ارتتىرۋ ءۇشىن نە ىستەۋىمىز كەرەك؟ كىتاپ وقىتقان دۇرىس. قولى بوس ۋاقىتتا ءبىر ءسات قولىنا تانىمدىق دۇنيەلەردى قولىنا الىپ، باسىن تىنىقتىرعان بالانىڭ دا وي- ءورىسى كەڭەيەدى. ءبىراق جاس بالانى كىتاپ وقۋعا قالاي ۇيرەتكەنىمىز دۇرىس؟ ءسابي كەزىنەن باۋلۋ كەرەك دەسەك تە، كەيدە ءبىز كوپ نارسەنى ەسكەرە بەرمەيمىز. اسىرەسە، مەكتەپكە ءالى بارا قويماعان بالانىڭ كىتاپقا قۇلشىنىسىن قالاي وياتامىز؟ ونىمەن قالاي اڭگىمەلەسۋ كەرەك؟
ابايدىڭ 7-قاراسوزىندە «جاس بالا انادان تۋعاندا ەكى ءتۇرلى مىنەزبەن تۋادى: بىرەۋى - ىشسەم، جەسەم، ۇيقتاسام دەپ تۇرادى. بۇلار - ءتاننىڭ قۇمارى، بۇلار بولماسا، ءتان جانعا ءقوناقۇي بولا المايدى. ءھام ءوزى وسپەيدى، قۋات تاپپايدى. بىرەۋى - بىلسەم ەكەن دەمەكلىك. نە كورسە سوعان تالپىنىپ، جالتىر- جۇلتىر ەتكەن بولسا، وعان قىزىعىپ، اۋزىنا سالىپ، ءدامىن تاتىپ قاراپ، تاماعىنا، بەتىنە باسىپ قاراپ، سىرناي- كەرنەي بولسا، داۋىسىنا ۇمتىلىپ، ونان ەرجەتىڭكىرەگەندە يت ۇرسە دە، مال شۋلاسا دا، بىرەۋ كۇلسە دە، بىرەۋ جىلاسا دا تۇرا جۇگىرىپ، «ول نەمەنە؟»، «بۇل نەمەنە؟»، «ول نەگە ۇيتەدى؟»، «بۇل نەگە بۇيتەدى؟» دەپ كوزى كورگەن، قۇلاعى ەستىگەننىڭ ءبارىن سۇراپ، تىنىشتىق كورمەيدى. مۇنىڭ ءبارى - جانقۇمارى، بىلسەم ەكەن، كورسەم ەكەن، ۇيرەنسەم ەكەن دەگەن». دۇنيەنىڭ كورىنگەن ءھام كورىنبەگەن سىرىن تۇگەلدەپ، ەڭ بولماسا دەنەلەپ بىلمەسە، ادامدىقپەن ورنى بولمايدى» دەگەندى ايتادى.
دەمەك، ءبىز بالانى قالاي ۇيرەتىپ، نەنى وقىتامىز؟ جالپى، ءالى ءارىپ تاني قويماعان بالامىزعا ءوزىمىز كىتاپ وقىپ بەرە الامىز با؟ مۇنداي جاعدايدا نەنى قاپەرگە الۋ كەرەك؟ وقىپ كورىڭىز...
بالاڭىزعا ەرتەگى كىتاپ وقىپ بەرەتىن بولساڭىز، الاڭداماس ءۇشىن ەڭ الدىمەن ۇيدەگى تەلەديدار مەن كومپيۋتەردى ءوشىرىپ قويىڭىز. سونداي- اق ماڭايداعى ويىنشىقتاردى جيناپ، كوزگە كورىنبەيتىن جەرگە قويۋ كەرەك.
كىتاپتى ءبىر سارىنمەن وقۋدىڭ ەش قاجەتى جوق. مانەرلەپ وقىعاننىڭ كوپ پايداسى بار. وندا دا بالانىڭ قىزىعۋشىلىعىن وياتۋ ءۇشىن داۋىسىڭىزدى بىردە جوعارى كوتەرىپ، تومەندەتىپ، كەيدە جىلدام، كەيدە باياۋ كۇيگە تۇسكەنىڭىز دۇرىس. بۇل بالانى جالىقتىرمايدى، قايتا قىزىعۋشىلىعىن وياتادى.
جالپى ءتۇرلى- ءتۇستى سۋرەتى بار ەرتەگى كىتاپپەن جۇمىس ىستەگەن دۇرىس. اراسىندا بالاڭىزدان سۋرەتتە نە بەينەلەنگەنىن ءوزىڭىز دە ءجيى سۇراپ تۇرىڭىز. «و، وتە دۇرىس ايتتىڭ، جارايسىڭ، مەنىڭ بالام وتە اقىلدى عوي» دەپ ماقتاپ، ەموتسياڭىزدى ءجيى ءبىلدىرىپ وتىرىڭىز.
بالانى سويلەتىپ وتىرۋ ونىڭ سوزدىك قورىن ارتتىراتىنىن ەستەن شىعارماڭىز.
بەزەندىرىلگەن، تاقىرىپتىق كىتاپتىڭ بولعانى دۇرىس. بۇل بالانىڭ قورشاعان ورتاعا دەگەن قۇمارلىعىن ارتتىرادى.
مۇنى بەلگىلى ءبىر ۋاقىتتا جاساعان دۇرىس نەمەسە تۇستە، تۇندە ۇيىقتار الدىندا بالاڭىزدى جانىڭىزعا الىپ كىتاپ وقىساڭىز، ءسابي وعان دا ۇيرەنەدى. مۇنى ادەتكە اينالدىرعان ابزال.
ەگەر بالاڭىز كىتاپ وقىپ، سۋرەت سالىپ بەرۋگە ءوتىنىش جاساسا، وعان بولا رەنجۋدىڭ قاجەتى جوق. ەرىنبەڭىز، ايتقانىن ىستەڭىز.
بالاعا كىتاپ وقىپ بەرۋدىڭ ءوزى ونىمەن اشىق اڭگىمەلەسۋ ەكەنىن ۇمىتپاڭىز. اراسىندا ولەڭ جاتتاتىپ نەمەسە ءان ايتقىزىپ تۇرساڭىز، بۇل ونى جالىقتىرمايدى. بالانىڭ جادى مىقتى.
بالاعا كىتاپتاعى كەيبىر سوزدەر مەن تىركەستەر تۇسىنىكسىز بولۋى ىقتيمال. مۇمكىندىگىنشە، ونى ءتۇسىندىرىپ بەرۋگە تىرىسىڭىز. سوندا عانا ونىڭ سوزدىك قورى كوبەيىپ، سويلەۋ مادەنيەتى تەرەڭدەيدى.
ەڭ الدىمەن بالاعا كىتاپتىڭ مازمۇنىن ماجبۇرلەپ تىڭداتۋدىڭ كەرەگى جوق. مۇنداي قادام ونىڭ بىلۋگە، ۇيرەنۋگە دەگەن قۇلشىنىسىن جويادى. سوندىقتان ءوز جاسىنا ساي، سۋرەتتەرى ۇلكەن، مازمۇنى لايىقتى كىتاپ وقىپ بەرگەن دۇرىس. سونىمەن قاتار ءتۇرلى- ءتۇستى قارانداشپەن بويالاتىن ارنايى شاعىن كىتاپشالارمەن دە ءجيى جۇمىس ىستەتكەننىڭ پايداسى ۇلكەن.
بەرىك بەيسەن ۇلى
