مۇقاعالي ماقاتايەۆ تۋرالى 10 دەرەك

نۇر- سۇلتان. قازاقپارات - 1. مۇقاعالي ماقاتايەۆتىڭ بالالىق شاعى قازاقتىڭ باسىنا تونگەن قايعى- قاسىرەتتىڭ بىرنەشەۋىمەن تۇسپا- تۇس كەلدى.

1932-33 -جىلدارداعى اشارشىلىق كەزىندە اقىن نەبارى 1-2 جاس شاماسىندا بولسا، 1937 -جىلعى ساياسي قۋعىن- سۇرگىن كەزىندە 6 جاستا بولادى. ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس بارىسىندا مۇقاعالي ماقاتايەۆ 10 جاستاعى بالا ەكەن. سوعىستىڭ سالقىن قاباعى اقىننىڭ شاڭىراعىنا وڭاي سوققان جوق. اكەسى سۇلەيمەن قان مايداندا قازا تاپتى.

2. بولاشاق اقىن ەر مىنەزدى اجەسى تيىننىڭ تاربيەسىن كورىپ، اڭىز- ەرتەگىلەرمەن سۋسىنداپ وسەدى. ول ءوزىنىڭ اناسى ناعيماندى جەڭگەسى سياقتى قابىلداپ، ناقا دەپ اتاپ كەتكەن. مۇقاعاليدىڭ ازات ويلى، اشىق پىكىرلى بولۋىنا اجەسىنىڭ تاربيەسى ىقپال ەتتى.

3. مۇقاعالي ماقاتايەۆ 14-15 جاسىندا اقىن بولۋعا ءبىرجولا بەل بايلاپ، قازاق ادەبيەتىمەن بىرگە الەمنىڭ بارلىق كلاسسيكتەرىن ءبىر دەممەن وقىپ شىعادى. سونىڭ ىشىندە گەينە، گەتە، شەكسپير، دانتە، بالزاك، درايزەر، گيۋگو، بايرون، لوندون سياقتى كلاسسيكتەردى جوعارى باعالايدى.

4. ول ءوزىنىڭ زامانىنداعى بارلىق ادامنىڭ قولى جەتە بەرمەيتىن بىرنەشە وقۋ ورنىنا جەكە ىزدەنىسىنىڭ ارقاسىندا قابىلدانادى. العاشىندا قاز م ۋ- دىڭ فيلولوگيا فاكۋلتەتىنە، سودان كەيىن شەت تىلدەر ينستيتۋتىنا، ارتىنشا قاز م ۋ- دىڭ زاڭ فاكۋلتەتىنە وقۋعا تۇسەدى. جازۋشىلار وداعىنىڭ جولداماسىمەن 1973 -جىلى ماسكەۋدىڭ م. گوركي اتىنداعى ادەبيەت ينستيتۋتىنىڭ ستۋدەنتى اتانادى.

5. ءومىردىڭ قالتارىس-بۇلتارىسىن بالا كۇنىنەن كورىپ وسكەن اقىننىڭ سانا- سەزىمى، اقىل- ويى ەرتە جەتىلەدى. ول ءوزىنىڭ ومىرلىك جارى لاشىنعا 18 جاسىندا ۇيلەنەدى. اقىننىڭ العاشقى ليريكالارى وسى كەزدە جازىلا باستادى.

6. مۇقاعالي ماقاتايەۆ ەڭبەك جولىن اۋىلداعى مەكتەپتە ورىس ءتىلى ءپانىنىڭ مۇعالىمى بولىپ باستادى. ونىڭ ورىس تىلىنە جەتىك بولۋى، الەم ادەبيەتىن وقۋىنا سەپتىك بولدى. كەيىن اۋداندىق گازەتتە ءتىلشى بولىپ قىزمەت ىستەدى. اقىن-جازۋشىنىڭ باسى قوسىلعان رۋحاني استانامىز الماتىعا كەلىپ، ادەبي ورتاعا تاپ بولادى. ۇلكەن شاھاردا پاتەردەن پاتەرگە، قىزمەتتەن قىزمەتكە اۋىسىپ، تۇرمىس تاپشىلىعىمەن بەتپە- بەت كەلەدى. ءبىراق، مۇقاعالي ءوزىنىڭ اقىندىق تالانتىنىڭ پايداسىن كوپ كوردى . جىل سايىن كىتابى شىعىپ، قالاماقىعا قوماقتى قارجى الىپ وتىراتىن ەدى. ونىڭ تالانتتى اقىن ەكەنىن تانىپ، بۇكىل جۇرتقا «قازاق ادەبيەتى» گازەتىندە ءابدىلدا تاجىبايەۆ العاشقى بولىپ جاريا ەتەدى.

7. اقىننىڭ تاعدىرى وڭاي بولماعان. ونىڭ تۇڭعىش قىزى ءلاززات قايتىس بولىپ، كەيىننەن سۇيىكتى قىزى مايگۇل كولىك اپاتىنان قازا تابادى. ونىڭ قىزدارىنا ارناعان ولەڭدەرى قازاق ادەبيەتىنىڭ كلاسسيكالىق تۋىندىلارىنىڭ قاتارىندا تۇر.

8. مۇقاعالي اۋرۋعا شالدىعىپ، ءومىرىنىڭ از بولىگى قالعانىن دارىگەرلەردەن ءبىلىپ الادى. سودان بار مۇمكىندىگىن ولەڭ جازۋعا ارناپ، 12 جىلدىڭ ىشىندە 8 جىر جيناعى جارىق كورەدى. اقىننىڭ بارلىق تاعدىرى ءوزىنىڭ ولەڭدەرىندە شىناي ى كورىنىس بەرەدى. ونىڭ «اسىعۋ كەرەك، اسىعۋ كەرەك قالايدا! ۋاقىت ساعان قاراي ما؟!» دەگەن ولەڭى اۋرۋعا شالدىققان جىلدارى جازىلعان. ومىرگە سونشالىقتى عاشىق بولعان اقىن جارالى تانىمەن قازاققا ۇلكەن مۇرا قالدىردى.

9. ول جارتى عاسىرعا جۋىق عۇمىرىندا 1000 نان استام ولەڭ، «يليچ»، «ماۆر»، «اققۋلار ۇيىقتاعاندا»، «رايىمبەك! رايىمبەك!»، «موتسارت. جان ازاسى» دەگەن پوەمالار جازدى. «قۇلپىتاس»، «مارۋسيانىڭ تاۋى»، «وزگەرمەپتى»، «اجە» اڭگىمەلەرى مەن «قوس قارلىعاش»، «جىل قۇستارى» پوۆەستەرىن، «قوش، ماحاببات» پەساسىن جارىققا شىعاردى. اۋدارما سالىندا دا باق سىناپ، دانتەنىڭ «قۇدىرەتتى كومەدياسىنىڭ» «تامۇق» دەگەن ءبولىمىن، شەكسپيردىڭ «سونەتتەرىن»، ۋولت ۋيتمەننىڭ ولەڭدەرىن اۋداردى.

10. مۇقاعالي ماقاتايەۆتى ءوز ورتاسى مويىنداسا دا، ونىڭ ولەڭدەرى «قازاق ادەبيەتى» گازەتىندە ءجيى سىنالدى. ءبىر كەزدەرى ونىڭ ولەڭدەرىن ادىلەتسىز سىناعاندار دا بولدى. اقىننىڭ ءوزى دە سىن جانرىندا قالام قوزعاپ، بىرنەشە ادەبي شىعارمالارعا تالداۋ جاساعان.

adebiportal.kz