ادام ءوز ميىنىڭ تەك 10 پايىزىن عانا پايدالاناتىنى راس پا؟
بۇل تۋرالى امەريكالىق نەيروبيولوگ ريچارد سايتوۆيچ TED كونفەرەنتسياسىندا مالىمدەگەن بولاتىن. ونىڭ ايتۋىنشا، ءبىزدىڭ ميىمىز ەنەرگيانى دۇرىس پايدالانا الاتىن وتە ءتيىمدى ەسەپتەۋ ماشيناسى.
وسى كۇنگە دەيىن عىلىمعا اسا قاتتى جاقىن ەمەس ءارتۇرلى دۇمشە ادامدار ءوز كىتاپتارىندا نيەۆرولوگيا ارقىلى ادام ميىنىڭ بارلىق مۇمكىندىكتەرىن اشا الاتىندىقتارىن جازىپ ءجۇردى، ءالى دە جازۋدا. ءىس جۇزىندە بۇل - الداۋ.
ادامزاتتىڭ ۇشتەن ەكى بولىگى جانە وقىتۋشىلاردىڭ جارتىسىنان استامى وسى اڭىزعا سەنەدى. امەريكا پسيحولوگياسىنىڭ اتاسى سانالاتىن ۋيليام دجەيمس 1980-جىلدارى: «كوپشىلىگىمىز ءوزىمىزدىڭ اقىل-وي مۇمكىندىكتەرىمىزدى تولىق پايدالانبايمىز» - دەگەن بولاتىن.
ول بۇل ءسوز ارقىلى ءبىزدىڭ قابىلەتتەرىمىزدى دامىتۋ قاجەتتىلىگىن مەڭزەدى، ونىڭ ايتپاعى ميىمىزدىڭ شەكتەۋلىگى ەمەس ەدى. الايدا جالپاق جۇرت ونىڭ سوزدەرىن دۇرىس تۇسىنبەي، ميىمىزدىڭ شەكتەۋلىگى تۋرالى وي تانىمال بولىپ كەتتى.
بۇل پىكىر ودان كەيىن دە كوپتەگەن عالىمدارمەن قۋاتتالا بەردى، سەبەبى ولار باستاعى ميدىڭ كەي بولىكتەرىنىڭ ءمان-ماعىناسىن تۇسىنە المادى. ولاردىڭ بۇزىلۋى ادام قوزعالىسى مەن سەزىمىنە اسەر ەتە قويمادى، سول سەبەپتى ميدىڭ بۇل بولىگى ەشقانداي قىزمەت اتقارمايدى دەگەن تۇسىنىك پايدا بولدى.
ونداعان جىلدار بويى بۇل بولىكتەر «تىنىش ايماق» دەپ اتالىپ كەلدى. ءبىزدىڭ قازىرگى بىلەتىنىمىز: ول بولىكتەر راتسيونالدى ويلاۋ، جوسپارلاۋ، شەشىم قابىلداۋ جانە بەيىمدەلۋ سەكىلدى قىزمەتتەرگە جاۋاپتى.
«ەگەر نەيرونداردىڭ باسىم كوپشىلىگى پايدالانىلماسا، ەۆوليۋتسيا ميدىڭ قاجەتسىز بولىگىنەن الدەقاشان ارىلار ەدى»
ميدىڭ 90 پايىزى پايدالانىلمايدى دەگەن ويدىڭ شىندىققا جاناسپايتىنىن ءتۇسىنۋ ءۇشىن ونىڭ قانشالىقتى ەنەرگيا تۇتىناتىنىنا نازار اۋدارۋ قاجەت. ماسەلەن، كەمىرگىشتەر مەن سۇتقورەكتىلەر ميدىڭ جۇمىسىنا دەنەدەگى ەنەرگيانىڭ 5 پايىزىن عانا جۇمساسا، مايمىل - 10 پايىزىن، ەرەسەك ادام - 20 پايىزىن جۇمسايدى. سويتە تۇرا، مي ادام دەنەسىنىڭ تەك 2 پايىز كولەمىن الاتىنىن ەستەن شىعارماعان ءجون. بۇل كورسەتكىش كىشكەنتاي بالالارعا كەلگەندە ءتىپتى ءوسىپ كەتەدى.
بالا مي جۇمىسىنا دەنە ەنەرگياسىنىڭ 50 پايىزىن پايدالانسا، جاڭا تۋعان ءسابي 60 پايىزىن پايدالانادى. ادامنىڭ ميىنىڭ سالماعى - 1,5 كەلى، ءپىل ميىنىڭ سالماعى - 5 كەلى، كيتتىكى - 9 كەلى. ءبىز نەيروندىق بايلانىستار بويىنشا كەز كەلگەن جانۋاردى باسىپ وزامىز. بۇل ءۇشىن بىزگە وتە كوپ مولشەردە ەنەرگيا قاجەت جانە ءبىز ونى دايىندالعان تاعامنىڭ ارقاسىندا ۇلكەن كولەمدە الا الامىز.
تاعام ءبىزدىڭ اسقازانىمىزعا قورىتىلۋعا دايىن كۇيىندە تۇسەدى، سەبەبى ءبىز 86 ميلليارد نەيرونى بار ميىمىزدى قامتاماسىز ەتە الامىز. ميىمىزداعى نەيرون سانى مايمىلدىكىنەن 40 پايىز كوپ.
ەگەر بارلىق نەيرون بىردەي جۇمىس ىستەسە، جالپى سالماق اعزامىز كوتەرە المايتىن دەڭگەيگە جەتەر ەدى. وسى سەبەپتى ءبىر مەزەتتە ميىمىزدىڭ ساناۋلى بولىكتەرى عانا بەلسەندىلىك تانىتادى. بۇل بىزگە مەيلىنشە از ەنەرگيا جۇمساپ، بارىنشا كوپ اقپاراتتى قورىتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. ءبىر ۋاقىتتا ادام ميىنداعى نەيرونداردىڭ 1 پايىزدان 16 پايىزعا دەيىنگى بولىگى بەلسەندىلىك تانىتادى.
ادام بىردەن كوپ تاپسىرمانى ورىنداۋعا وسى سەبەپتى قينالادى - بىزگە ءبارىن قاداعالاپ، باسقارىپ وتىرۋعا ەنەرگيا جەتىسپەيدى، ناتيجەسىندە ءبىز ءار تاپسىرمانى تومەن دەڭگەيدە ورىندايمىز.
داۋرەن وماروۆ
el.kz
