جاركەنت وڭىرىندە 105 جىل بۇرىنعى ەر تابىلدى
باسقۇنشى - ەلىمىزدىڭ ەڭ وڭتۇستىك-شىعىسىنداعى شەكارالىق شەپكە، ايگىلى قورعاس وزەنىنىڭ باتىس جاعالاۋىن بويلاي قونىس تەپكەن ەلدى مەكەن. اتالمىش اۋىلدىڭ ورنالاسقان جەرى - ەجەلگى ءبىر قالانىڭ ورنى بولۋى مۇمكىن ەكەندىگى تۋرالى كوپ ايتىلادى.
«كونە ءۇيسىن مەملەكەتىنىڭ شاھارى بولۋ كەرەك» دەپ بولجايتىندار دا بار. «تۇرعىندارى ەگىنشىلىكپەن شۇعىلدانعان ءتارىزدى» دەيدى كەيبىرى. ونىسى ورىندى دا. ويتكەنى، ولار وسى وڭىردەگى وزدەرىنە تيەسىلى جەر تەلىمدەرىن وڭدەپ ءجۇرىپ الۋان ءتۇرلى جادىگەرلەر تاۋىپ العان.
كوبى - ديقانشىلىققا قاجەتتى تاس قۇرالدار. اراسىندا ۇزىندىعى 45-46، ەنى 8-9 سانتيمەرلىك ءدان ۇگىتكىش، سونداي-اق، كەلساپ تا، بالعا دا بار. قىشتان، قايراق تاستان جاسالعان شىلاپشىنعا ۇقسايتىن بۇيىم دا (كەيدە «ەجىرە» دەپ تە اتايدى ەكەن) كەزدەسەدى. كەن ۇگىتەتىن استاۋدىڭ تۇعىرى تەكتەس مۇلىك تە تابىلعان. ۇزىندىعى 60-70 سانتيمەتردەي ساداق جەبەلەرى دە جولىققان. جۇزدەگەن جىلدار بويى توپىراق استىندا شىرىمەي جاتقاندىعىنا قاراعاندا قولادان جاسالعان بولۋى كەرەك دەيدى ماماندار. ويتكەنى كۇڭگىرتتەنگەن ۇشىن ىسقىلاپ تازالاپ جىبەرگەندە جارقىراپ شىعا كەلگەن.
ال اۋىلدىڭ قارت تۇرعىندارىنىڭ ءبىرى - ۇيسىنتايەۆ توقتاسىن اقساقال بۇدان ءبىراز ۋاقىت بۇرىن ءوز باقشاسىن قازىپ جاتقاندا قۇراندى ەر تاۋىپ الىپتى. شاعىن عانا ەردىڭ ەكى قاپتالى، الدىڭعى قاسى، ارقى قاسى (كوتتىگى) بولەك شابىلىپ، جاسالعان. قاتتىلىعىنا قاراعاندا وسى وڭىردە كوپ وسەتىن جيدە اعاشى پايدالانىلعان. الدىڭعى قاسىنا تۇگەلدەي قالاقشا تەمىردەن قاپسىرما جۇرگىزىلگەن. ونى ەكى قاپتالىمەن جالعاستىرا وتىرىپ قۇيىسقاندىققا دەيىن شەگەندەگەن. ال، قۇيىسقاندى بەكىتەتىن جەرگە اينالسوق جاساپ، ايىلباس ورناتقان. ونى تەمىردەن سوققان.
وسى جاڭالىقتى ەستىگەن «جاركەنت ايناسى» گازەتىنىڭ باس رەداكتورى مولوت سولتانايەۆ وقيعا ورنىنا جەدەل جەتىپ، توسىننان تابىلعان كونە مۇلىكتى ىجداھاتتىلىقپەن قاراپ شىققان.
«نەگىزى، بۇل ەر قىز بالاعا ارناپ جاسالعان بولۋى كەرەك. ويتكەنى قاس بەتى مەن ەكى جاقتاۋىنا جىلتىراق تاستان كوز سالعان. ەڭ قىزىعى، ەردىڭ الدىڭعى قاسىنىڭ باسىنان ارابشا جازۋدى بايقاپ قالدىق. ابدەن ءسۇرتىپ-تازالاپ قاراساق: «1913-جىلى جاسالعان» دەگەن جازۋ بولىپ شىقتى»، - دەيدى ول.