تاۋەلسىزدىك تۋرالى 100 اڭگىمە: تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ باس قالاسى وسىندا ورنالاسادى
قازاق، ورىس جانە اعىلشىن تىلىندەگى ەلەكتروندى كىتاپ - 1991 -جىلدان باستاپ بۇگىنگى كۇنگە دەيىنگى سوڭعى ءۇش ونجىلدىقتاعى قازاقستان تاۋەلسىزدىگىنىڭ جەتىستىكتەرىمەن تىكەلەي نەمەسە جاناما بايلانىستى بىرەگەي وقيعالار الماناعى.
سپيكەرلەردىڭ كوپشىلىگى تاريحي وقيعانىڭ كۋاگەرى بولا وتىرىپ، وزدەرىنىڭ جەكە ەستەلىكتەرى مەن ەموتسيالارىمەن بولىسەدى، ەل دامۋىنىڭ ءاربىر ناقتى كەزەڭىنىڭ بۇرىن بەلگىسىز بولعان بولشەكتەرىن ەسكە الادى.
سونىمەن قاتار، بۇل كىتاپتا سوڭعى 30 جىل ىشىندەگى ەكونوميكالىق، قوعامدىق- ساياسي جانە مادەني پروتسەستەردى تالدايتىن سالالىق ساراپشىلاردىڭ پىكىرلەرى كەلتىرىلگەن. اڭگىمەلەردە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ تۇڭعىش پرەزيدەنتى- ەلباسى نۇرسۇلتان ءابىش ۇلى نازاربايەۆتىڭ ساياساتتاعى بەينەسى ەرەكشە ورىن الادى.
«قازاقپارات» ح ا ا وقىرماندار نازارىنا وسى كىتاپتان ۇزىندىلەر جاريالايدى.
ايتا كەتەرلىگى، 1997 -جىلى اقمولا قالاسى (قازىرگى نۇر-سۇلتان) قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ استاناسى بولىپ جاريالانعان ەدى. وسىعان وراي، بۇگىنگى اڭگىمە دە استاناعا ارنالادى.
«ەلدىڭ باس قالاسى وسى جەردە بولادى»
سارا مۇستافينا جۋرناليست
ەل باسشىلىعىنا ەلوردانى الماتىدان سول كەزدەگى اقمولاعا كوشىرۋ تۋرالى شەشىمدى قابىلداۋ وڭاي بولعان جوق. بۇل شەشىمگە قارسىلاردىڭ قاراسى دا از ەمەس ەدى. وسى تاقىرىپتا قانشاما اڭگىمەلەر ايتىلدى، سۇحباتتار جاريالاندى. ال مەن ءۇشىن استانا دەگەندە ەسىمە بىردەن تۇسەتىن ەرەكشە كۇن - 1994 -جىلدىڭ 14-جەلتوقسانى. پرەزيدەنت اكىمشىلىگى مەن سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى سول كۇنى قازاقستاننىڭ جاڭا استاناسى قايدا ورنالاساتىنىن شەتەلدىك ديپلوماتتار توبىنا كورسەتكىسى كەلگەن ەدى. وسى توپتىڭ قۇرامىنا قازتاگ فوتوحرونيكاسىنىڭ باس رەداكتورى ا. ۋستينەنكو ەكەۋمىز دە ەندىك. مىنە، استانامەن العاش تانىساتىن سول كۇن - قازىرگىدەي ەسىمدە. ول كەزدەگى اقمولا وبلىسىنىڭ باسشىسى گەورگي براۋن قار باسقان قامىس قوپالى دالانى قولىمەن نۇسقاپ: «تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ باس قالاسى، مىنە، وسى جەردە ورنالاسادى»، - دەدى.
كۇن وتە سۋىق. دالادا ءبىر نارسەنى تاماشالاماق تۇرماق، جاي عانا تۇرۋ ءتىپتى مۇمكىن ەمەستەي. سونداعى ديپلوماتتاردىڭ سۋىقتان توڭعان كەلبەتى دە ءالى ەسىمدە. سارىارقانىڭ سارى ايازى ەشكىمدى دە ايار ەمەس. ال يران ەلشىسى بۇنداي بولادى دەپ ويلاماسا كەرەك، جەڭىلدەۋ كيىنىپتى. سۋىقتان ءتىسى تىسىنە تيمەي ساقىلداپ توڭىپ تۇرعان ديپلوماتتىڭ قاسىنا تاقاعان براۋن ونىڭ جالاڭ باسىنا قۇندىز بوركىن كيگىزە سالدى. ەلشى دە وعان قارسى ەشتەڭە ايتپادى.
كەيىن، قاس قارايا قايتىپ كەلە جاتقانىمىزدا، يران ەلشىسى باس كيىمدى قايتارعىسى كەلگەن، ءبىراق اكىم: «ءبىز، قازاقتار، بەرگەن سىيلىعىمىزدى كەرى قايتارىپ المايمىز»، - دەپ ادەمى قالجىڭدادى.
ايتپاقشى، ديپلوماتتار دەلەگاتسياسىنىڭ ىشىندە استانامەن تانىسۋعا «ەڭ جاقسى دايىندالعان» كانادالىق ديپلوماتيالىق ميسسيانىڭ باسشىسى بولىپ شىقتى. ول يران ەلشىسى مەن اكىمنىڭ اراسىنداعى وسى اڭگىمەگە ارالاسىپ «بەكەرگە وسىنشا جىلى كيىنگەنىم-اي» دەپ ەلدى دۋ كۇلدىردى.
ق ر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ قاتىسۋىمەن اقمولا وبلىسى اكتيۆىنىڭ وتىرىسى وتكەن 1996 -جىلدىڭ كۇزى دە ەسىمدە. بۇل ءبىر تاعدىرشەشتى جيىن بولدى.
تىكەلەي جانە بۇركەمەلەنگەن قايشىلىقتارعا قاراماستان، مەملەكەت باسشىسى جاڭا استانانىڭ بولۋى كەرەكتىگىنە قازاقستاندىقتاردىڭ كوزدەرىن جەتكىزدى! پرەزيدەنتتىڭ وسى شەشىمىن ءبىرىنشى بولىپ سول كەزدەگى جول قاتىناسى جانە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىكتەرى قولدادى.
وسىلايشا ولاردىڭ قىزمەتكەرلەرى اقمولاعا 1997 -جىلعى جەلتوقساننىڭ باسىندا العاشقى لەك بولىپ كوشتى. كەيىننەن ءبىز، ءبىر توپ جۋرناليستەر، قازاقستان پرەزيدەنتى كەلگەن پوەزدى قارسى الدىق. وسى جيىندا سول كەزدەگى قازاقستان تەمىر جولدارىنىڭ باسشىسى يۋري لاۆرينەنكو الماتى مەن جاڭا ەلوردانىڭ اراسىنداعى جولدى بارىنشا قىسقارتۋعا ۋادە بەردى. مىنە، قازىر تاپ سولاي بولدى: كەشكە پويىزعا وتىراسىڭ، ال تاڭەرتەڭ ەرتەمەن نۇر-سۇلتان قالاسىنا كەلىپ تۇسەسىڭ. 1998 -جىلدىڭ ماۋسىمى - قازاقستاننىڭ جاڭا استاناسىنىڭ قۇرمەتىنە اۋقىمدى مەرەكەلىك ءىس- شارالار ۇيىمداستىرىلعان بولاتىن. مەن وسى تۇستا ءبىر ايعا سوزىلعان مەرەكەلىك ءىس- شارالاردان اقپارات تاراتاتىن شىعارماشىلىق توپتىڭ جەتەكشىسى ەتىپ تاعايىندالعان ەدىم.
«ەلوردا كىلتىن» تابىستاۋ، وبلىستار شەرۋى، فەستيۆالدار، كونسەرتتەر، قازاقستان باسشىلىعىنىڭ، بەلگىلى تۇلعالاردىڭ قاتىسۋىمەن ءتۇرلى مەكەمەلەردىڭ، الەۋمەتتىك نىسانداردىڭ، ءتىپتى دۇكەندەردىڭ اشىلۋى بىرىنەن كەيىن ءبىرى ءوتىپ جاتتى. ونىڭ ەشقايسىسى دا جۋرناليستەر قالامىنان تىس قالعان ەمەس. ءبىز بۇكىل رەسپۋبليكا جۇرتشىلىعىنىڭ نازارى وزىمىزگە اۋعانىن دا سەزىنەتىن ەدىك. ەڭ ماڭىزدى ءسات - رەسمي مەرەكە وتكەن 9-10-ماۋسىم كۇندەرى ەدى. قازاقستاندىقتاردى قۇتتىقتاۋعا سول كەزدە ءبىرقاتار مەملەكەتتەردىڭ، نەگىزىنەن ت م د- نىڭ باسشىلارى كەلدى.
جۋرناليستەر، جالعىز كولىكپەن - ديرەكتوردىڭ «ۆولگاسىمەن» جۇرۋگە ءماجبۇر بولدىق. جالعىز كولىك بولسا دا، ماڭىزدى جانە ءىرى ءىس- شارالاردىڭ بارلىعىنا ۇلگەردىك. كۇن سايىن كەشكە وتكەن كۇننىڭ قورىتىندىسىن جاساپ، الداعى كۇنگى شارالار جوسپارىن تالقىلايتىن ەدىك. كۇنى بويى تيتىقتاعان جۋرناليستەر شارشاعاننان اياعىن باسا الماي تۇراتىن. وسىنداي قىزۋ جۇمىسىمىزدى تەك ۇكىمەت قانا باعالاپ قويعان جوق. قارجىلىق پروبلەمالارعا قاراماستان، بۇكىل شىعارماشىلىق توپ سىياقى الىپ، «شالا بايىپ» قالعان ەدىك.
كەيىننەن «قازااگ» اقپارات اگەنتتىگى استانالىق تىلشىلەر قوسىنىن اشتى. قاتارىمىزعا جاڭا جۋرناليستەر قوسىلىپ ۇلگەرگەنشە مەن استاناعا «ۆاحتالىق ادىسپەن» ءجيى باراتىن ەدىم. ەسىمدە قالعانى، سول كەزدەرى استاناداعى قىزمەتكەرلەرگە جالاقى اۋدارۋدىڭ ءوزى مۇڭ بولاتىن. سوندىقتان دا، جۋرناليستەردىڭ ايلىقتارىن كادىمگى جول سومكەسىنە سالىپ الىپ، پوەزبەن تاسىپ جۇرۋگە تۋرا كەلگەنى بار. وسىنداي ساتتەردە «الماتىدان ايلىق اكەلەتىن» مەنى ۆوكزالدىڭ پەررونىندا استانالىق تىلشىلەر قوسىنى تۇگەل كەلىپ، گۇلمەن قارسى الاتىن ەدى... بۇل دا - جانعا جىلى ەستەلىكتەر. 2000 -جىلعى ساۋىردە مەملەكەتتىك ۆەدومستۆولار مەن مەكەمەلەر دە تۇگەلگە جۋىق كوشتى.
وسى ۇلى كوشتىڭ ىشىندە ءبىزدىڭ اقپارات اگەنتتىگىمىزدىڭ باس كەڭسەسى استاناعا بارىپ جايعاستى. كەيىننەن، جۇمىس بابىمەن، جەكە شارۋالارىممەن ەلورداعا مەن دە ءجيى-ءجيى بارىپ، استانانىڭ، قازىر «نۇر-سۇلتان» اتانعان باس قالامىزدىڭ جىل سايىن ءوسىپ، كوركەيگەنىنە قاراپ، ەرەكشە قۋانىپ، سۇيسىنەمىن.
