يادرولىق زۇلمات سىناق ايماعىندا تۇرعان 1,5 ميلليوننان استام قازاقستاندىقتىڭ تاعدىرىن جارىمجان ەتتى - ن. نازاربايەۆ

قازاقستان ۇسىنعان قاراردىڭ بىرلەسكەن اۆتورلارى 26 مەملەكەت بولدى، ونىڭ ىشىندە ارمەنيا، بەلارۋس، برازيليا، كاتار، قىرعىزستان، موڭعوليا، اراب امىرلىگى، تاجىكستان، تۇرىكمەنستان، جاپونيا جانە باسقا ەلدەر بار.
2012 -جىلى 29 -تامىز كۇنى «يادرولىق سىناقتارعا تىيىم سالۋدان - يادرولىق قارۋسىز الەمگە» اتتى حالىقارالىق كونفەرەنتسيا بارىسىندا ءسوز سويلەگەن قر پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆ يادرولىق قارۋدان باس تارتۋ قازاقستان ءۇشىن تاۋەلسىزدىككە جاساعان شەشۋشى قادام بولدى دەپ ءمالىم ەتتى.
مەملەكەت باسشىسى ءسوز اراسىندا ءوز اۋماعىنداعى يادرولىق سىناق پوليگونىن ەرىكتى تۇردە جاپقان قازاقستاننىڭ نەگىزگى ءۇش ماسەلەسىنە باسا نازار اۋدارتتى. «بىرىنشىدەن، قازاقستان ءۇشىن بۇل تۇپكىلىكتى ەگەمەندىك پەن تاۋەلسىزدىككە قاراي جاساعان شەشۋشى قادام بولدى. قازاقستان حالقى ءۇشىن يادرولىق قارۋ مەن رادياتسيا سونشالىقتى تۇسىنىكسىز تەوريا ەمەس ەدى. بۇل قىرىق جىلدان استام ۋاقىت بويى ءبىزدىڭ جەر انامىزدى تىتىركەنتكەن قاتال دا قايتالانباس زۇلمات بولاتىن. ءبىزدىڭ ەلىمىزدىڭ اۋماعىندا 500 گە تارتا اتموسفەرالىق، جەرۇستى جانە جەراستى «بەيبىت» دەپ اتالىپ كەلگەن اسكەري سىناقتار جاسالدى. بۇل يادرولىق قارۋ پايدا بولعالى بەرگى الەمدە جاسالعان سىناقتاردىڭ تەڭ جارىمىنا تەڭ»، - دەدى پرەزيدەنت.
سونىمەن قاتار، مەملەكەت باسشىسى يادرولىق رادياتسيانىڭ دالانى، وزەن- كولدەردى ۋلاعانىن ايتىپ، اينالاسىنداعى بارشا تىرشىلىكتى بىرتىندەپ جويعانىنا توقتالدى. «يادرولىق زۇلمات سىناق ايماعىندا تۇرعان 1,5 ملن. -نان استام قازاقستاندىقتاردىڭ تاعدىرىن جارىمجان ەتىپ، دەنساۋلىقتارىنا زيانىن تيگىزدى. ونىڭ زاردابى ءالى كۇنگە سەزىلىپ كەلەدى»، - دەدى ن. نازاربايەۆ.
بۇگىن سەمەي يادرولىق پوليگونىنىڭ جابىلعان كۇنى.
ق ر پرەزيدەنتىنىڭ 1991 -جىلعى 29 -تامىزداعى جارلىعىمەن سەمەي يادرولىق پوليگونى جابىلدى.
1991 -جىلى قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى نۇرسۇلتان نازاربايەۆتىڭ «سەمەي يادرولىق سىناق پوليگونىن جابۋ تۋرالى» №409 جارلىعىمەن قازاق دالاسىن تالقانداپ، تالايدىڭ جانىنا جازىلماس جارا سالىپ كەلگەن سەمەي يادرولىق پوليگونى جابىلدى. حالىققا قانشاما قاسىرەت اكەلگەن يادرولىق سىناق الاڭىن جابۋ ارقىلى قازاق ەلى الەم نازارىن وزىنە اۋداردى. ءسويتىپ يادرولىق قارۋسىزدانۋدى قولداعان قازاقستان بەيبىتشىلىك جولىن تاڭداۋىمەن جاھانعا تانىلا باستادى. 1993 -جىلى قازاقستان يادرولىق قارۋدى تاراتپاۋ جونىندەگى كەلىسىمشارتقا قول قويدى.
ەلباسى «الىپ اۋقىمدى الەم جانە الەمدىك قاۋىپسىزدىك» اتتى ماقالاسىندا: «سەمەي پوليگونىندا 40 جىلدا 450 سىناق جاسالسا، ودان 1,5 ميلليون ادام زارداپ شەكتى. سوندىقتان مەن 1991 -جىلدىڭ 29 -تامىزىندا ەش قوبالجىماستان سەمەي يادرولىق پوليگونىن جابۋ تۋرالى جارلىق شىعاردىم. ارادا ۋاقىت وتە كەلە ءدال وسى كۇننىڭ قازاقستان باستاماسىمەن يادرولىق سىناقتارعا قارسى ءىس- قيمىلدىڭ حالىقارالىق كۇنى بولىپ جاريالانۋىندا تەرەڭ نىشاندىق ءمان بار. قازاقستان بەيبىتشىلىك سۇيگىش سىرتقى ساياسي باعىت ۇستانا وتىرىپ، ماگاتە- مەن، يادرولىق ماتەريالدارمەن قامتاماسىز ەتۋ توبىمەن، كراكوۆ باستاماسىمەن، تسانگەر كوميتەتىمەن جانە يادرولىق تەرروريزم اكتىلەرىمەن كۇرەس جونىندەگى جاھاندىق باستاماشىلارمەن تابىستى ىنتىماقتاسىپ كەلەدى. قازاقستان يادرولىق ماتەريالداردىڭ ىقتيمال سىرتقا شىعۋىن تولىق بولدىرماۋ ماقساتىندا ومۋ- دى تاراتپاۋ جونىندەگى ۇلتتىق كوميسسيا قۇردى. ونىڭ قۇزىرەتىنە يادرولىق تسيكلگە قاتىستى بارلىق ماسەلەلەر كىرەدى» دەپ اتاپ كورسەتتى.