بالالارىمنىڭ ەلىنە كەلىپ، قازاق مادەنيەتىن سەزىنە الاتىنىنا وتە قۋانىشتىمىن. ا ق ش-تىڭ الماتىداعى كونسۋلى ميشەل ەركىن
جۋىردا ا ق ش-تىڭ الماتىداعى جاڭا باس كونسۋلى تاعايىندالدى. ال ەكى اپتا بۇرىن ول رەسمي تۇردە قىزمەتىن راستايتىن "ەكزەكۆاتۋراسىن" الدى.
قازاق قوعامى جاڭادان تاعايىندالعان باس كونسۋلدى جىلى قابىلدادى، سەبەبى ول 20 جىل بۇرىن الماتىدا قىزمەت ەكەن. ال كۇيەۋى - قازاق. Massaget.kz ءتىلشىسى ميشەل ەركىنمەن ءومىرى، ەڭبەك جولى مەن 20 جىل بۇرىنعى قازاقستان مەن ەستەلىكتەرى تۋرالى سۇحباتتاستى.
العاشقى ديپلوماتيالىق ميسسياسى الماتىدان باستالعان
ميشەل ەركىننىڭ 20 جىل بۇرىن شەتەلدەگى العاشقى ديپلوماتيالىق ميسسياسى الماتىدان باستالعان.
ديپلوماتيالىق قىزمەتتە 20 جىل بويى ول الەمنىڭ ءتۇرلى ەلدەرىن ارالاپ ۇلگەرگەن. بۇعان دەيىن باس كونسۋل رەيكياۆيكتەگى (يسلانديا) ا ق ش ەلشىلىگىندە ميسسيا باسشىسىنىڭ ورىنباسارى جانە ۋاقىتشا سەنىمدى وكىل قىزمەتتەرىن اتقاردى. بۇدان باسقا، پاناما، قىرعىزستان، سالۆادور جانە رەسەيدە قىزمەت اتقارعان.
"الماتىعا كەلگەنىمە 1 اي بولدى، ءبىراق مەن بۇعان دەيىن 2003-2005 -جىلدار ارالىعىندا مۇندا جۇمىس ىستەدىم. كەلە سالىسىمەن جاعىمدى وزگەرىستەر بايقادىم. مىسالى، تەرەنكۋر، اربات، بۋتاكوۆكا. ينفراقۇرىلىم سالىنعان، تابيعي جەردىڭ سۇلۋلىعى ساقتالعان. كەي جەردى تىپتەن تانىماي قالاسىڭ"، - دەدى ول.
"ءۇي تاپسىرماسىن قاعازعا جازىپ، پوشتا ارقىلى جىبەرەتىنبىز"
سولتۇستىك ميننەسوتانىڭ اۋىل شارۋاشىلىعىمەن اينالىسقان ورتاسىنان شىققان ميشەل ەركىن - اق جەر ودجيبۆە (چيپپيەۆا) تايپاسىنىڭ ۇرپاعى. ميشەل ەركىننىڭ ايتۋىنشا، ⅩⅩ عاسىردىڭ اياعىنداعى ك س ر و-داعى وزگەرىستەر ونىڭ بولاشاعىنا اسەر ەتكەن.
"مەن ميننەسوتا شتاتىندا تۋىپ ءوستىم. بۇل جەر - اۋىل شارۋاشىلىعىنا نەگىزدەلگەن، اۋىلدىق جەر. وندا بالالارعا ارنالعان مۇمكىندىك كوپ ەمەس. ال مەنى سول كەزدە ك س ر و-دا بولعان وزگەرىستەر قىزىقتىردى: قايتا قۇرۋ كەزەڭى، گورباچەۆتىڭ بيلىككە كەلۋى. ءسويتىپ مەن ورىس ءتىلىن وقيمىن دەپ شەشتىم. الايدا ءبىزدىڭ كەزدە ينتەرنەت بولعان جوق، سوندىقتان ورىس تىلىنەن ءۇي تاپسىرماسىن قاعازعا جازىپ، پوشتا ارقىلى جىبەرەتىنبىز. ونىڭ جاۋابى (ءۇي تاپسىرماسىنىڭ - ەسك.) ەكى اپتادان كەيىن عانا كەلەدى. مىنە، ورىس ءتىلىن سولاي ۇيرەنە باستادىم. كەيىن بالالارعا ارنالعان لاگەرگە قاتىسىپ، ورىس ءتىلىن ودان ءارى وقىدىم"، - دەدى باس كونسۋل.
"وتباسىم قازاقستاننان كەلگەن وقۋشىنى قابىلدادى"
ميشەل ەركىن يەل ۋنيۆەرسيتەتىن "رەسەي جانە شىعىس ەۋروپالىق زەرتتەۋلەر" ماماندىعى بويىنشا ۇزدىك بىتىرگەن. سودان كەيىن ول ميننەسوتا ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زاڭ مەكتەبىنىڭ يۋريسپرۋدەنتسيا دوكتورى دارەجەسىن الدى. ميشەل حانىم جوعارى وقۋ ورنىندا وقىپ جاتقاندا ونىڭ اتا-اناسى ورتا ءبىلىم الماسۋ باعدارلاماسى بويىنشا قازاقستاندىق وقۋشىنى قابىلداعان. بۇل ونىڭ قازاقستانمەن بايلانىسىنىڭ العى شارتى ىسپەتتى.
"يەل ۋنيۆەرسيتەتىن كەيىن زاڭ مەكتەبىن اياقتادىم. سول كەزدە ءبىر تانىسىم ماعان "مۇمكىن ديپلوماتياعا بارارسىڭ" دەپ جول سىلتەدى. بۇل سالا بويىنشا مانسابىمدى باستاماس بۇرىن 1993 -جىلى ورتا ءبىلىم الماسۋ پروگراممالارىمەن ا ق ش-قا قازاقستاننان وقۋشىلار كەلىپ جاتتى. بۇل باعدارلاما قازىر FLEX-كە اينالدى. 1994 -جىلى مەنىڭ وتباسىم باعدارلاما اياسىندا قازاقستاننان كەلگەن وقۋشىنى قابىلدادى. ميننەسوتادا وقۋشىلارعا ارنالعان قىزىق نارسە كوپ ەمەس. ول مەنىڭ ىنىممەن، وتباسىممەن اڭ اۋلايتىن (قازىر وندا اڭ اۋلاۋعا بولمايدى - ەسك. ). مەن بۇل ۋاقىتتا ۋنيۆەرسيتەتتە وقىپ ءجۇردىم، ول مەنىڭ اتا-اناممەن، ىنىممەن بىرگە تۇردى. قاراپايىم امەريكالىق جاستاردىڭ ىستەيتىن زاتتارىمەن اينالىستى. كوبىنە اڭ اۋلاپ، فۋتبول وينايتىن"، - دەدى ول.
ميشەل حانىم زاڭ جوعارى مەكتەبىندە وقىپ جۇرگەندە دە قازاق دوسىنىڭ كوپ بولعانىن، بارلىعى ءبىر جاتاقحانادا تۇرعانىن ءبولىستى.
ديپلوماتيالىق قىزمەتكە ورنالاسقاننان كەيىن ميشەل حانىمنىڭ ورىس ءتىلىن جەتىك مەڭگەرگەنى ەسكەرىلىپ، العاشقى ديپلوماتيالىق ميسسياسىنا الماتىعا جىبەرىلگەن.
"بۇل - مەن ءۇشىن زور قۇرمەت"
"بۇل مەنىڭ العاشقى شەتەلدىك ميسسيام بولعان. ديپلومات رەتىندە العاش رەت 2003 -جىلى الماتىعا كەلدىم. جاڭادان كەلگەن ديپلوماتتار كونسۋلدىق باسقارمادا ۆيزاعا قاتىستى جۇمىستارمەن اينالىسادى. مەن دە سونداي قىزمەت ەتتىم. وعان قوسا، اكىمشىلىك بولىمدە دە جۇمىس ىستەدىم. 2005 -جىلى امەريكانىڭ ەلشىلىگىن استاناعا كوشىرەمىز دەگەن حابار جەتتى. بىرنەشە جىلدان كەيىن الماتىدا باس كونسۋلدىق بولادى، كەيىن الماتىعا باس كونسۋل بولىپ تاعايىندالىپ كەلەمىن دەگەن وي مۇلدە بولمادى. بۇل - مەن ءۇشىن زور قۇرمەت"، - دەدى ميشەل ەركىن.
باس كونسۋل ميشەل ەركىننىڭ كونسۋلدىق ايماعىنا الماتى جانە شىمكەنت قالالارى، سونداي-اق، الماتى، قىزىلوردا، تۇركىستان، جامبىل جانە جەتىسۋ وبلىستارى كىرەدى.
"قازاقستاندا 20 جىلدا كوپ نارسە وزگەرگەنى بايقالادى. العاش كەلگەندە شارىن شاتقالىنا، ۇ ا ك-عا باردىق. ول كەزدە جانىمدا 5 جاسار ۇلىم بولعان. كەيىن 2005 -جىلعى اقپاندا ەلشى وردۆەيمەن (دجون وردۆەي - ەسك. ) قازاقستاننىڭ وڭتۇستىك وڭىرىنە، سونىڭ ىشىندە تاراز، شىمكەنت، تۇركىستانعا ساپار ۇيىمداستىردىق. قايتاردا توقتاماستان جاپالاقتاپ قار جاۋدى، سول ءۇشىن پويىزبەن قايتۋىمىزعا تۋرا كەلدى. قازىر بۇل ەسىمە ءتۇسىپ وتىر، سەبەبى جاقىن ارادا ەلشى روزەنبليۋممەن (دەنيەل روزەنبليۋم - ەسك. ) تاعى دا وڭتۇستىك وڭىرگە ساپارعا شىققالى جاتىرمىز"، - دەدى باس كونسۋل.
"قازاق ءتىلىنىڭ ءرولى كۇشەيە تۇسكەنى قۋانتادى"
"ديپلوماتيا - ادامدار اراسىندا بايلانىس ورناتۋ. مۇندا كەلگەلى بىردەن كوزگە تۇسكەن نارسە - قازاق ءتىلىنىڭ ءرولى كۇشەيە تۇسكەنى، پايدالانۋ اياسىنىڭ كەڭەيگەنى. بۇل - قۋانتارلىق جاعداي. سوعان وراي، ءبىز قازىر وتباسىمىزبەن قازاق ءتىلىن تەرەڭىرەك مەڭگەرىپ جاتىرمىز. جاقىندا ارىپتەستەرىمىزبەن بىرگە اباي وپەراسىنا باردىق. قازاق حالقىنىڭ سونداي دارىندى ەكەنىنە قايتا كوزىم جەتتى. قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋىم - قازاق حالقىنا قۇرمەت جانە قازاق حالقىنىڭ ەگەمەندىگى مەن تەرريتوريالىق تۇتاستىعىنا دەگەن قولداۋىم"، - دەيدى باس كونسۋل.
"جۇمىس ىستەيتىن جەردىڭ ءتىلىن ۇيرەنۋ - سول جەردىڭ حالقىن قۇرمەتتەۋ"
ميشەل ەركىن قازاق تىلىنەن باسقا يسپان تىلىندە دە ەركىن سويلەيدى. ال ورىس ءتىلىن يەل ۋنيۆەرسيتەتىندە "رەسەي جانە شىعىس ەۋروپالىق زەرتتەۋلەر" ماماندىعى بويىنشا ءبىلىم العاندا مەڭگەرگەن.
"بالا كەزىمنەن بۇل جەرگە (ورتا ازيا - ەسك. )، مادەنيەتى مەن تىلىنە قىزىقتىم. بۇرىنعى قىزمەتىم يسلانديادا بولعان. يسلاند ءتىلى - وتە قيىن ءتىل. سوعان قاراماستان كۇش سالىپ، بۇل ءتىلدى دە مەڭگەردىم. جۇمىس ىستەيتىن جەردىڭ ءتىلىن ۇيرەنۋ - سول جەردىڭ حالقىن قۇرمەتتەۋ"، - دەيدى ميشەل ەركىن.
باس كونسۋلدىڭ ايتۋىنشا، كەي ەلدەردە مەملەكەتتىك ءتىلدى بىلۋگە مىندەتتەمەيدى. ماسەلەن، يسلانديادا ەشكىم ءتىل مەڭگەرۋگە ماجبۇرلەمەگەن. ءبىراق ميشەل حانىم ءتىل مەڭگەرۋگە دەن قويعان. ا ق ش مەملەكەتتىك دەپارتامەنتى قازاقستانعا كەلەتىن ديپلوماتتارعا قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە نازار اۋدارادى. بۇل - جەكە ادامنىڭ قىزىعۋشىلىعى ەمەس، بۇل - ساياسات. باس كونسۋل ارىپتەسى نيك نوۆاكتىڭ (قوعاممەن بايلانىس ءبولىمىنىڭ باسشىسى - ەسك. )، ونىڭ الدىندا بولعان باس كونسۋل كەرولاين سەۆيدجدىڭ دە قازاقشا جاقسى سويلەيتىنىن اتاپ ءوتتى.
"قازاق تىلىندە "ماقتانشاق" دەگەن ءسوز ۇنايدى"
ميشەل ەركىن اعىلشىن، ورىس، يسپان تىلدەرىندە ەركىن سويلەيدى. قازاق ءتىلىن ۇيرەنىپ جۇرگەن باس كونسۋل يسلاند، نەمىس، يتاليان تىلدەرىن دە مەڭگەرگەن.
"قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋ وڭاي دەپ ايتا المايمىن. كەيدە ءسوز اياعىنداعى قوسىمشالاردان شاتاسىپ جاتامىن. كەيدە قازاقشام جەتپەي قالعاندا ورىسشا سوزدەردى ارالاستىرىپ جىبەرەمىن. قازىر اپتاسىنا 4 ساعات قازاق ءتىلىن وقيمىن. مۇعالىمىم ۇسىنعان ءمىرجاقىپ دۋلات ۇلى تۋرالى "ويان، قازاق" دەگەن تۋىندىنىڭ بىرنەشە سەرياسىن كوردىم. ودان باسقا، تەمىرلان مۋكاشەۆتىڭ ساياحات تۋرالى ۆيدەولارى ۇنايدى. كوبىنە سۋبتيترمەن قارايمىن. تابيعات، عيمارات دەگەن سوزدەرىن قايتالاپ وتىرامىن. ماعان قازاق تىلىندە "ماقتانشاق" دەگەن ءسوز ۇنايدى. ءسوزدىڭ دىبىستالۋى سونداي جاعىمدى. "اينالايىن" دەگەن ءسوزدى ەنەم بالالارىما كوپ ايتادى. الايدا ماعان "ماقتانشاق" دەگەن ءسوز قاتتى ۇنايدى"، - دەدى ميشەل ەركىن.
باس كونسۋلدىڭ ايتۋىنشا، ا ق ش ۇكىمەتى ەلىمىزدەگى كەيىنگى كەزدەگى ساياسي رەفورمالاردىڭ جۇزەگە اسۋىن، ءسوز ەركىندىگى مەن ادام قۇقىعىن قولدايدى.
بالالىق شاعى فەرمادا، اۋىلدىق جەردە وتكەن سوڭ ميشەل حانىم تابيعاتقا جاقىن ەكەنىن ايتتى. ول وڭتۇستىك قازاقستاننىڭ تابيعاتىنا تامساناتىنىن جاسىرمادى، 3 جىل ىشىندە ەلدىڭ باسقا وڭىرىنە بارىپ ساياحاتتاي الاتىنىنا ۇمىتتەنەدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ا ق ش-تاعى كولورادو شتاتى قازاقستانعا ۇقسايدى.
"بۇل مۇمكىندىك قايتا تۋعانىنا قۋانىشتىمىن"
سونداي-اق، ول سپورتقا بەيىم ەكەنىن ءبولىستى.
"20 جىل بۇرىن كەلگەندە ات ۇستىندە شاپقان ەدىك، بۇل مۇمكىندىك قايتا تۋعانىنا قۋانىشتىمىن. ءبىز وتباسىمىزبەن سپورتقا جاقىنبىز. قولىمىز بوساسا، فۋتبول، باسكەتبول ويناپ، روليك تەپكەندى ۇناتامىز"، - دەدى ول.
"بالالارىمنىڭ ەلىنە كەلىپ، قازاق مادەنيەتىن سەزىنە الاتىنىنا قۋانىشىمدا شەك جوق"
ميشەل ەركىن مەن جولداسى جومارت ءتورت بالا تاربيەلەپ وتىر. ول قازاق مادەنيەتىن كۇيەۋى مەن ەنەسىنەن بىلگەنىن ايتادى.
"قازاق مادەنيەتى، ادەت-عۇرپى تۋرالى جولداسىم مەن ەنەمنەن كوپ ءبىلدىم. بۇعان دەيىن دە ۋنيۆەرسيتەت تە وقىپ جۇرگەندە دوستارىمنان ەستىپ ەدىم. كوپ جىل بويى ەنەممەن بىرگە تۇرامىز. ول كىسى بىزگە باۋىرساق، بەشبارماق جاساپ بەرەدى. بالالارىمنىڭ مەكتەبىندە حالىقارالىق كۇن بولعاندا ءبىز باۋىرساق تاراتىپ، ءتۇرلى كادەسىيلار قويامىز. بالالارىمنىڭ ەلىنە كەلىپ، قازاق مادەنيەتىن سەزىنە الاتىنىنا قۋانىشىمدا شەك جوق. بۇدان باسقا، تەگىم - "ەركىن". بۇل دا ءبىر بەلگى سياقتى، كاسىبي تۇرعىدان دا قازاقستاندا ءبارى ەركىن بولعانىن قالايمىن"، - دەدى ول.
ميشەل ەركىن الداعى جوسپارىن ءبولىستى.
"كاسىبي جاعىنان ايتسام، باستى باسىمدىق - ەلدىڭ ەگەمەندىگىن ساقتاپ، قولداۋ. ەكىنشىدەن، 30 جىلدان اسا ديپلوماتيالىق بايلانىس ورناعان ەكى ەل اراسىنداعى تىعىز بايلانىستى ساقتاۋ، باعدارلامالار اياسىندا ەكى ۇلت اراسىندا باينالىستى نىعايتۋ. ۇشىنشىدەن، ەكى ەل ەكونوميكاسىن دامىتۋ ءۇشىن ساۋدا مەن ينۆەستيتسياسىنا كۇش سالۋ، جاقسارتۋ.
ميشەل ەركىننىڭ ەكى بالاسى بيىل مەكتەپ ءبىتىرىپ، جاڭا ومىرگە قادام باسقالى تۇر. ول كەز كەلگەن انا سەكىلدى ولاردىڭ بولاشاعىنا الاڭداۋلى. سوندىقتان باس كونسۋل بالالارىن وقۋعا ءتۇسىرىپ، جاڭا ومىرگە دۇرىستاپ دايىنداۋ كەرەگىن ايتتى.
ەسكە سالايىق، تامىزدىڭ باسىندا ا ق ش-تىڭ الماتىداعى جاڭادان تاعايىندالعان باس كونسۋلى ميشەل ەركىن قازاقستانعا كەلگەنىن حابارلانعان ەدى.
اقپارات دەرەككوزى:
