تۇركيا الاپات جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن قالالارىن قالاي قالپىنا كەلتىرىپ جاتىر
كاحرامانماراش. KAZINFORM - تۇركيانىڭ وڭتۇستىك-شىعىس ولكەسىندە تۇرعىن ءۇي-كوممۋنالدىق قوردى قالپىنا كەلتىرۋگە باعىتتالعان قۇرىلىس جۇمىستارى قارقىندى جۇرگىزىلۋدە. وسىدان تۋرا ءبىر جىل بۇرىنعى اۋقىمدى تابيعي اپات سالدارىنان كەيىن ەلدە اۋقىمدى قۇرىلىس باستالعان.
تۇركيانىڭ جەر سىلكىنىسى سالدارىنان قاتتى قيراعان 11 ولكەسىنىڭ ءارقايسىسىندا قالالار سالۋ جانە باسپاناسىز قالعان ازاماتتاردى تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋگە ارنالعان ۇلكەن مەملەكەتتىك جوبا جۇزەگە اسىرىلۋ ۇستىندە.
ماسەلەن، جەر سىلكىنىسى سالدارىنان قاتتى زارداپ شەككەن، 13 مىڭعا جۋىق ادام شەيىت بولعان كاحرامانماراش ولكەسىندە ءقازىردىڭ وزىندە جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا 9300 باسپانا پايدالانۋعا بەرىلدى. ەل بيلىگى جىل سوڭىنا دەيىن تاعى 30 مىڭ ءۇي سالۋدى جوسپارلاپ وتىر.
ءوڭىر گۋبەرناتورى ميۋكەررەم ءيۋنليۋەردىڭ ايتۋىنشا، ءزىلزالا سالدارىنان زارداپ شەككەن بارلىق وڭىردەگى قۇرىلىس جۇمىستارى باسپاناسىز قالعان ءاربىر ازامات زاڭدى شارشى مەترمەن قامتاماسىز ەتىلگەنگە دەيىن جالعاسا بەرەدى.
«كاحرامانماراش ولكەسىندە جالپى 69 مىڭ ادام تۇرادى. ولار پاتەر نە بولماسا جەكە تۇرعىن ءۇي الۋعا ۇمىتكەر بولا الادى. اتالعان ازاماتتاردىڭ ىشىندە 44 مىڭ ادام قالا ماڭىنان باسپانا قاجەت ەتسە، 25 مىڭ ادام اۋدان ورتالىقتارىنداعى جەر ۇيلەرگە مۇقتاج»، - دەدى گۋبەرناتور.
دەگەنمەن، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاندار مەن ءتۇرلى تۇرىك كومپانيالارى 138 مىڭ ادامدى مەنشىكتى پاتەرلەرىنە نە جەكە تۇرعىن ۇيلەرىنە كىرگەنگە دەيىن ۋاقىتشا باسپانامەن قامتاماسىز ەتىپ تۇر. بۇل ءۇشىن بارلىق قاجەتتى جابدىقپەن جابدىقتالعان كونتەينەرلەردەن كوپتەگەن قالاشىق سالىنعان. كونتەينەرلەردىڭ جالپى سانى 40 مىڭعا جۋىقتايدى.
ەستە بولسا، تۇرىك باۋىرلاردىڭ باسىنا قارالى كۇن تۋعان ساتتە قازاقستان ازاماتتارى قالتالارىنان قاراجات شىعارىپ، وعان 100 قازاق ءۇي جاساتىپ، تۇركياعا جىبەرگەن بولاتىن. بۇگىنگە دەيىن بۇل قازاق ۇيلەر تالاي تۇرىك وتباسىنىڭ باسپاناسى بولىپ وتىر. ءتىپتى، بارلىق جاعداي جاسالعان كونتەينەرلەرگە كوشۋ ۇسىنىلسا دا، ولار قازاقتىڭ كيىز ۇيىندە ءومىر ءسۇرۋدى قالايدى.
«سىزدەردىڭ قازاق ۇيلەرىڭىزدى ءالى جيناعان جوقپىز. بارلىق شاتىر مەن پالاتكالاردى جيناپ باستادىق. الايدا، سىزدەردىڭ قازاق ۇيلەرىڭىزدى بۇزبادىق. تۇرعىندار وتە ريزا. ءتىپتى ولار جابدىقتالعان كونتەينەرلەرگە دە كوشكىلەرى كەلمەيدى. قازاق ۇيلەر ءالى تىگۋلى تۇر. وندا ادامدار تۇرىپ جاتىر، بالالار دا ءبىلىم الادى»، - دەدى كاحرامانماراش ولكەسىنىڭ گۋبەرناتورى ميۋكەررەم يۋنليۋەر.
بۇگىندە ادىيامان قالاسىندا تىنىس-تىرشىلىك پەن ساۋدا-ساتتىق ءىس جۇزىندە تولىعىمەن قالپىنا كەلتىرىلگەن. جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن زارداپ شەككەن ولكەلەردە تۇرعىندارعا بەلگىلى ءبىر ليميتتە اقشا قاراجاتى سالىنعان ارناۋلى بانك كارتاسى بەرىلىپ وتىرادى. ءزىلزالا كەزىندە ۇيلەردى قاتتى قيراعان ادىياماندا تۇرعىندار قالىپتى ومىرلەرىنە، تۇرمىسىنا بىرتىندەپ ورالىپ جاتىر. ال وسى قالاعا ىرگەلەس اۋدان ورتالىقتارىندا 450 اۋىلدىق ءۇي سالىنعان. دەگەنمەن، ۇكىمەت شامامەن 13 مىڭ ءبىرقاباتتى ءۇي سالۋدى جوسپارلاپ وتىر.
جەر سىلكىنىسى كەزىندە بۇل ولكەگە ءتۇرلى ەلدەردەن، ونىڭ ىشىندە تۇركى مەملەكەتتەرىنەن دە گۋمانيتارلىق كومەك جەتكىزىلگەن بولاتىن. سول كەزەڭدە بۇل اپاتتان كەيىن ادامداردىڭ ءومىر سۇرۋىنە قولداۋ كورسەتۋدىڭ ماڭىزدى ءىس-شاراسىنىڭ ءبىرى ەدى.
«ءبىر-بىرىنە دەگەن قارىم-قاتىناس، باۋىرلاستىق بايلانىس پەن راقىمشىلدىق وسىنداي قيىن-قىستاۋ كەزەڭدەردە بايقالادى. بىزدەر ءۇشىن ول ەرەكشە قولداۋ بولدى. قيىن-قىستاۋ كەزەڭدەردە قازاقستان جانە وزگە دە باۋىرلاس مەملەكەتتەر ىزدەۋ-قۇتقارۋ كوماندارى مەن گۋمانيتارلىق كومەكتەرىن جىبەردى. مەديتسينالىق كومەك تە جان-جاقتى كورسەتىلدى. الەمنىڭ كوپتەگەن ەلى بىزگە قولداۋ ءبىلدىردى. دەگەنمەن، باۋىرلاس مەملەكەتتەردىڭ ناقتى وسى جەرگە كەلىپ، قولداۋ بىلدىرگەنى ايرىقشا بولدى. زور العىس ايتامىز، ريزاشىلىعىمىز دا شەكسىز»، - دەدى ادىيامان ولكەسىنىڭ گۋبەرناتورى وسمان ۆارول.
جەر سىلكىنىسىنەن كەيىن مالاتەدە قاتتى زارداپ شەككەن 35907 عيمارات انىقتالعان. ال قيراعان عيماراتتاردىڭ سانى 7 مىڭعا جۋىقتايدى. بۇگىندە زارداپ شەككەن عيماراتتاردىڭ 98 پايىزعا جۋىعى تولىعىمەن ءسۇرىلىپ تاستالدى.
ءوڭىر ۇسىنعان رەسمي مالىمەتتەرگە سايكەس، 117 مىڭنان استام ادامنىڭ ۋاقىتشا تۇرۋى ءۇشىن بارلىق جاعداي جاسالدى. شامامەن 32500 كونتەينەر ورناتىلعان. بۇعان قوسا، مالاتەدە 16636 ءۇي سالىنىپ جاتىر. ونىڭ 5 مىڭنان استام قالالىق، ال 1 مىڭعا جۋىعى اۋىلدىق ۇيلەر. قازىردىڭ وزىندە 6 مىڭنان استام تۇرمىسقا جايلى پاتەر مەن ءۇي ادامداردىڭ قونىستانۋىنا دايىن تۇر.
وتكەن جىلعى جەر سىلكىنىسى كەزىندە انىقتالعان قۇرىلىس كەزىندەگى زاڭ بۇزۋشىلىقتارعا بايلانىستى ۇكىمەت قۇرىلىسشىلارعا قويىلاتىن جاڭا تالاپتاردى ازىرلەپ وتىر.
قازىرگى ۋاقىتتا بيىك عيماراتتار سالۋعا تىيىم سالىنعان. قالالاردىڭ ورتالىق اۋداندارىندا بيىك عيماراتتار سالۋعا شەكتەۋ ەنگىزىلگەن. قايعىلى جايتتان ساباق العان تۇرىكتەر نەگىزىنەن 4-5 قاباتتى عانا ۇيلەر سالۋعا بەل شەشە كىرىسىپ وتىر. بۇل رەتتە بىلىكتى ماماندار عيمارات سالىناتىن جەردىڭ قىرتىسىنا ايرىقشا زەرتتەۋ جۇرگىزەدى. بۇگىندە ءۇي-جايلاردى نەگىزىنەن تاۋلاردىڭ ەتەگىندەگى تاستاقتى جەرلەرگە عانا سالۋعا رۇقسات بەرىلەدى. بۇرىن عيماراتتار تۇرعان جەردىڭ قىرتىسى جاڭا قۇرىلىس نورمالارىنا ساي كەلمەيتىن بولسا، وندا ول جەرگە قۇرىلىس جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە رۇقسات بەرىلمەيدى.