سيفرلىق كودەكس جوباسى جانە جەر قويناۋىن پايدالانۋ تۋرالى كودەكسكە تۇزەتۋ ەنگىزۋ ماسەلەسى تالقىلانادى

استانا. KAZINFORM - بۇگىن ءماجىلىستىڭ جالپى وتىرىسى وتەدى. وندا پالاتا دەپۋتاتتارى سيفرلىق كودەكس جوباسىن قاراپ، جەر قويناۋىن پايدالانۋدىڭ ءبىرىڭعاي پلاتفورماسىن قۇرۋدى كوزدەيتىن قۇجاتتى تالقىعا سالادى.

ەستەرىڭىزگە سالا كەتسەك، 7-قاراشادا ءماجىلىس سپيكەرى ەرلان قوشانوۆتىڭ توراعالىعىمەن وتكەن بيۋرو وتىرىسىندا بۇگىنگى جالپى وتىرىستىڭ كۇن ءتارتىبى ناقتىلانعان ەدى. سوعان سايكەس، ءبىرىنشى وقىلىمدا دەپۋتاتتاردىڭ باستاماسىمەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ 2025 -جىلعى 8-قىركۇيەكتەگى «جاساندى ينتەللەكت داۋىرىندەگى قازاقستان: وزەكتى ماسەلەلەر جانە ونى تۇبەگەيلى سيفرلىق وزگەرىستەر ارقىلى شەشۋ» اتتى جولداۋىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ازىرلەنگەن سيفرلىق كودەكس جوباسى مەن وعان ىلەسپە زاڭ جوبالارى قارالادى.

قر پرەزيدەنتى جولداۋىن جاريالاۋ كەزىندە جاپپاي سيفرلاندىرۋ جانە جاساندى ينتەللەكت تەحنولوگياسىن بارىنشا ەنگىزۋ ارقىلى ەكونوميكانى جاڭعىرتۋىمىز قاجەتتىگىن ايتا كەلە، ول ءۇشىن سيفرلىق كودەكستى تەزىرەك قابىلداعان ءجون ەكەنىنە توقتالعان بولاتىن.

- بۇل زاڭدا سيفرلاندىرۋ ۇدەرىسىنىڭ نەگىزگى باعىتتارى، سونىڭ ىشىندە جاساندى ينتەللەكت، پلاتفورمالىق ەكونوميكا، ۇلكەن دەرەكقورلاردى پايدالانۋ جانە باسقا دا ماسەلەلەر ايقىندالۋعا ءتيىس. جاڭا تەحنولوگيالىق قالىپتىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالۋ ءۇشىن بۇكىل مەملەكەتتىك باسقارۋ جۇيەسىن قايتا قۇرىپ، ونىڭ ازاماتتار مۇددەسىنە ساي بولۋىن قامتاماسىز ەتۋ، سونداي-اق اشىقتىعى مەن تيىمدىلىگىن ەسەلەپ ارتتىرۋ كەرەك، - دەگەن ەدى قاسىم-جومارت توقايەۆ.

كودەكس جوباسى سيفرلىق ورتاداعى قاتىناستاردى رەتتەۋگە باعىتتالعان. جوبادا سيفرلىق قۇقىقتىق قاتىناستار وبەكتىلەرىنىڭ جانە سيفرلىق ورتا سۋبەكتىلەرىنىڭ تۇرلەرى ايقىندالىپ، سيفرلىق قۇجاتتاردى قالىپتاستىرۋ، ساقتاۋ، جانە ۇسىنۋدىڭ نەگىزگى قاعيدالارى بەلگىلەنگەن.

باعدارلامالىق كود تۇرىندە رەسىمدەلگەن جانە بەلگىلى ءبىر شارتتار تۋىنداعان كەزدە اۆتوماتتى تۇردە ورىندالاتىن سمارت- كەلىسىمشارتتار - زاڭدى ماڭىزى بار كەلىسىمدەردى ەنگىزۋ كوزدەلەدى.

سونداي-اق، جوبادا اسا ماڭىزدى سيفرلىق وبەكتىلەردىڭ كيبەرقاۋىپسىزدىگى مەن ورنىقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ جونىندەگى ەرەجەلەر بەكىتىلەدى. قولدانىلۋ مەرزىمى 1-5 جىل ارالىعىنداعى سيفرلىق جوبالاردى سىناقتان وتكىزۋ ءۇشىن ەكسپەريمەنتتىك قۇقىقتىق رەجيم ەنگىزىلەدى.

ىلەسپە تۇزەتۋلەر ارقىلى كيبەرقاۋىپسىزدىك وقيعالارى كەزىندە بايلانىس قىزمەتتەرىن كورسەتۋدى توقتاتا تۇرۋ ءتارتىبىن بۇزعانى ءۇشىن جانە مەملەكەتتىك قىزمەت كورسەتۋ كەزىندە ارتىق قۇجاتتاردى تالاپ ەتكەنى ءۇشىن اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىكتى ەنگىزۋ كوزدەلەدى.

مۇنان بولەك، ءبىرىنشى وقىلىمدا دەپۋتاتتار مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرمالارىن ىسكە اسىرۋ بويىنشا «جەر قويناۋى جانە جەر قويناۋىن پايدالانۋ تۋرالى» كودەكسكە ۇكىمەتتىك تۇزەتۋلەردى تالقىلاماق. زاڭ جوباسىندا جەر قويناۋىن پايدالانۋ سالاسىنداعى بارلىق بيزنەس- پروتسەستى سيفرلاندىرۋ ءۇشىن جەر قويناۋىن پايدالانۋدىڭ ءبىرىڭعاي پلاتفورماسىن قۇرۋ، گەولوگيالىق اقپاراتتى باسقارۋ جونىندەگى ۇلتتىق گەولوگيالىق قىزمەتتىڭ فۋنكتسيالارىن بەكىتۋ كوزدەلەدى.

سونىمەن قاتار بۇكىل ەل اۋماعى بويىنشا قاتتى پايدالى قازبالاردى بارلاۋعا جانە وندىرۋگە ليتسەنزيا بەرۋ كەزىندە «العاشقى ءوتىنىم» قاعيداتىن ەنگىزۋ ۇسىنىلادى. اۋكتسيوندار نەگىزىندە بەرىلەتىن ۋچاسكەلەر، سونداي-اق كومىرسۋتەك پەن ۋران سالاسىنداعى ۇلتتىق كومپانيالارعا ارنالعان رەزەرۆتەلگەن اۋماقتار، ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتار، ورمان جانە سۋ قورلارىنىڭ جەرلەرى، سونداي-اق ۇلتتىق قورعانىس نىساندارى ەرەكشە جاعداي رەتىندە تانىلادى.

جالپى وتىرىستىڭ كۇن تارتىبىنە ءبىرىنشى وقىلىمدا دەپۋتاتتاردىڭ باستاماسىمەن كرەاتيۆتى يندۋستريالاردى قولداۋ جانە دامىتۋ ماسەلەلەرى تۋرالى زاڭ جوباسى دا ەنگىزىلدى. قۇجات كرەاتيۆتى ءوندىرىستى دامىتۋعا، شىعارماشىلىق الەۋەتتى كەڭەيتۋگە، كادر دايارلاۋ، مەملەكەتتىك قولداۋ جانە ينۆەستيتسيالار تارتۋ ىسىندە ۋاكىلەتتى ورگاننىڭ قۇزىرەتىن ناقتىلاۋعا باعىتتالعان.

زاڭ جوباسىندا «كاسىبي سۋرەتشى»، «كرەاتيۆتى يندۋستريالار ءونىمى» جانە «كرەاتيۆتى يندۋستريالار سۋبەكتىلەرىنىڭ ءتىزىلىمى» سىندى جاڭا ۇعىمدار كوزدەلگەن.

بۇگىندە قازاقستانداعى كرەاتيۆتى يندۋستريا ەكونوميكالىق قىزمەتتىڭ 43 جىكتەۋىشىن قامتيتىن 12 باعىتتان تۇرادى. كرەاتيۆتى يندۋستريامەن اينالىساتىن تىركەلگەن سۋبەكتىلەرىنىڭ سانى 45,5 مىڭنان اسادى، ەلىمىزدىڭ ج ءى ءو-دەگى جالپى قوسىلعان قۇننىڭ ۇلەسى 1 پايىزدى قۇرايدى.

بارلىق سۋبەكتىنىڭ 50 پايىزدان استامى الماتى مەن استانادا شوعىرلانعان، ولاردىڭ 70 پايىزدان استامى - جەكە كاسىپكەرلەر.

كرەاتيۆتى سەكتورلاردا بارلىعى 143,6 مىڭ ادام جۇمىسپەن قامتىلعان. ولاردىڭ ىشىندە IT، ساۋلەت جانە ءسان ونەرى، مادەني- دەمالىس مەكەمەلەرى، كىتاپحانالار مەن مۋزەيلەر، سونداي-اق حالىقتىڭ قولونەرى ەڭبەكتى كوپ قاجەت ەتەتىن سالالار بولىپ سانالادى.

سونداي-اق دەپۋتاتتار ارحيۆ ءىسى ماسەلەلەرى بويىنشا تۇزەتۋلەردى ەكىنشى وقىلىمدا قارايدى. بۇل قۇجاتتى دەپۋتاتتار 17-قىركۇيەك كۇنى 1-وقىلىمدا ماقۇلداعان بولاتىن.

زاڭ جوباسىندا «ۇلتتىق ارحيۆ قورى جانە ارحيۆتەر تۋرالى» زاڭنىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋ كوزدەلگەن، ياعني ارحيۆتىك قۇجاتتاردى قالىپتاستىرۋ، ساقتاۋ جانە پايدالانۋ ءتارتىبى ناقتىلانىپ وتىر. ۇلتتىق ارحيۆ قورىنىڭ قۇرامىنا جوبالىق-سمەتالىق قۇجاتتاما، تاجىريبەلىك- كونسترۋكتورلىق جانە قالا قۇرىلىسىنا قاتىستى قۇجاتتار، سونداي-اق سىزبالار مەن ماتىندىك ماتەريالداردى ەنگىزۋ ۇسىنىلدى.

ايتا كەتەيىك، ءماجىلىستىڭ وتكەن اپتاداعى جالپى وتىرىسىندا بانكتەر جانە بانك قىزمەتى تۋرالى زاڭ جوباسى مەن وعان ىلەسپە تۇزەتۋلەر، سونداي-اق تۋريستىك سالانى قولداۋ تۋرالى زاڭ جوباسى ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلدادى. سونىمەن قاتار دەپۋتاتتار «جەر قويناۋى جانە جەر قويناۋىن پايدالانۋ تۋرالى» كودەكسكە كومىرسۋتەكتەر مەن ۋران سالاسىنداعى جەر قويناۋىن پايدالانۋدى جەتىلدىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ەنگىزىلەتىن وزگەرىستەردى، اكىمشىلىك ادىلەت سالاسىن جەتىلدىرۋ جانە كەڭەيتۋ ماسەلەلەرى تۋرالى زاڭدى ەكىنشى وقىلىمدا قابىلدادى.

«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى بانكتەر جانە بانك قىزمەتى تۋرالى» زاڭ جوباسىنىڭ ماقساتتارى مەن مىندەتتەرى مىنالار:

- بانك قىزمەتىن رەتتەۋ مەن قاداعالاۋدى جەتىلدىرۋ ارقىلى بانك جۇيەسىنىڭ تۇراقتىلىعى مەن ورنىقتىلىعىن قامتاماسىز ەتۋ؛

- اشىقتىقتى ارتتىرۋ، تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋ ستاندارتتارىن ساقتاۋ جانە قارجىلىق داعدارىستاردىڭ الدىن الۋ ارقىلى ازاماتتاردىڭ بانك جۇيەسىنە دەگەن سەنىمىن نىعايتۋ؛

- قولايلى جاعدايلار جاساۋ جانە بانك قىزمەتتەرىنىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ ءۇشىن قارجى نارىعىندا ادال باسەكەلەستىك پەن يننوۆاتسيالاردى دامىتۋدى ىنتالاندىرۋ.

قۇجاتتاردى تانىستىرعان قارجى نارىعىن رەتتەۋ جانە دامىتۋ اگەنتتىگىنىڭ ءتوراعاسى ءمادينا ءابىلقاسىموۆا زاڭ جوباسىنىڭ تۇجىرىمدامالىق نەگىزدەرى:

- قازاقستانداعى بانك قىزمەتىن مەملەكەتتىك رەتتەۋدىڭ ماقساتتارىن، مىندەتتەرى مەن قاعيداتتارىن بەلگىلەۋدى؛

- بانكتەردى اشۋ جانە ليتسەنزيالاۋ تارتىبىنە قويىلاتىن تالاپتاردى كەڭەيتۋدى؛

- بانك قىزمەتىنە قويىلاتىن تالاپتاردى، بانكتەرگە رۇقسات ەتىلەتىن ينۆەستيتسيالىق جانە وزگە دە قىزمەتتى بەلگىلەۋدى، سونداي-اق ەنشىلەس ۇيىمداردى رەتتەۋدى جەتىلدىرۋدى؛

- بانكتەردى كورپوراتيۆتىك باسقارۋ قاعيداتتارىن ايقىنداۋدى؛

- يسلامدىق بانك قىزمەتىن كەڭەيتۋدى؛

- بانك قىزمەتتەرىن تۇتىنۋشىلاردىڭ قۇقىقتارىن قورعاۋعا قويىلاتىن تالاپتاردى جەتىلدىرۋدى؛

- قارجىلىق تۇراقتىلىقتى قالپىنا كەلتىرۋ جانە تولەمگە قابىلەتسىز بانكتى رەتتەۋ تەتىكتەرىن دامىتۋدى قامتيدى.

- ۇسىنىلعان وزگەرىستەر بانك جۇيەسىنىڭ قارجىلىق ورنىقتىلىعىن ارتتىرۋعا، ۇلتتىق زاڭنامانى حالىقارالىق ستاندارتتارعا سايكەس كەلتىرۋگە، باسەكەلەستىكتى دامىتۋعا جانە قارجى سەكتورىنداعى يننوۆاتسيالاردى ىنتالاندىرۋعا ىقپال ەتەتىن بولادى، - دەگەن ەدى.