ەلەكتروموبيلدەرگە بولىنگەن كۆوتا تاۋسىلدى - قازاقستان-قىتاي شەكاراسىنان فوتورەپورتاج
استانا. KAZINFORM - ءبىر اي بۇرىن قازاقستاندا جەڭىلدىكپەن ەلەكترلى كولىكتەردى اكەلۋگە بولىنگەن كۆوتا تاۋسىلدى. Kazinform اگەنتتىگىنىڭ تىلشىلەرى شەكاراداعى جاعدايدى باقىلاپ، كولىكتەردىڭ قىتايدان قالاي جەتكىزىلەتىنىن كورىپ قايتتى.
مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى قازان ايىنىڭ ورتاسىندا 15 مىڭ ەلەكترلى كولىكتى سالىقسىز اكەلۋگە بولىنگەن كۆوتا تاۋسىلعانىن حابارلادى. ەندى ەلەكترلى كولىكتەر قالىپتى تارتىپپەن راسىمدەلىپ، بارلىق سالىق پەن تولەم تولەنۋى ءتيىس.
سول كەزدە الەۋمەتتىك جەلىلەردە قىتاي شەكاراسىندا شامامەن مىڭعا جۋىق ەلەكتروموبيل «تۇرىپ قالعانى» تۋرالى اقپارات تارادى، ولار كولىكتەردى جەڭىلدىكپەن راسىمدەپ ۇلگەرمەگەن.
ءبىز جاعدايدى باقىلاپ كورۋ ءۇشىن قازاقستانعا اكەلىنەتىن كولىكتەردىڭ شامامەن جارتىسى وتەتىن «نۇر جولى» وتكىزۋ بەكەتىنە اتتاندىق.
الماتىدان وتكىزۋ پۋنكتىنە دەيىنگى جول ۇزاق - 340 شاقىرىمنان اسادى. شەكاراعا جاقىنداعان سايىن جۇك كولىكتەرىنىڭ ۇزىن- سونار كەزەگىن بايقاۋعا بولادى.
جۇك كولىكتەردىڭ ءبىرىنىڭ جۇرگىزۋشىسى جاركەنتتەن شىققانىنا شامامەن 9 ساعات وتكەنىن، شەكارادان تۇنگە قاراي وتۋگە ءۇمىتى بار ەكەنىن ايتتى. بۇعان دەيىن جۇرگىزۋشىلەر بىرنەشە كۇن بويى كەزەك كۇتەتىنىنە شاعىمداناتىن.
كەزەككە نە سەبەپ
مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى بۇعان دەيىن ەكى جاقتىڭ وتكىزۋ مۇمكىندىگى بىردەي بولماعاندىقتان، جۇك كولىكتەرى كوپتەپ جينالاتىنىن مالىمدەگەن ەدى.
كەدەن بەكەتىنىڭ باستىعى مۇرات ەردەنبەكوۆتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، كولىك مينيسترلىگى مەن مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى قىتاي تاراپىنىڭ كۇن سايىن قابىلدايتىن كولىكتەر سانىن 800 گە دەيىن كوبەيتۋگە كەلىسىپ، جىل سوڭىنا دەيىن 1000عا جەتكىزۋ مۇمكىندىگىن قاراستىرعان.
- ءبىز شامامەن 10-11- قاراشادا ەلەكتروندى كەزەكتى 800 دەن 1000 كولىككە دەيىن كوبەيتتىك. الايدا سول كەزدە قىتاي تاراپى كۇنىنە تەك 650-750 كولىك قابىلدادى. وسىدان كەيىن قازاقستان جاعىندا كەزەك پايدا بولدى. ءقازىر جاعداي تۇراقتالىپ، قىتاي تاراپى كولىك وتكىزۋ كولەمىن كوبەيتىپ وتىر، - دەدى ول.
بۇعان قوسا، «قالجات - دۋلاتى» بەكەتىندە ءبىر اپتا بويى جۇرگىزىلگەن جوندەۋ جۇمىستارى قوسىمشا جۇكتەمەگە سەبەپ بولدى.
وسى ۋاقىت ىشىندە كەيبىر كولىكتى «نۇر جولى» شەكارا بەكەتىنە جىبەرۋگە تۋرا كەلدى. سول سەبەپتى بەكەتتە كولىكتەر كوپتەپ جينالدى. سونىمەن قاتار قىتايداعى ينسپەكتسيالىق- باقىلاۋ كەشەنىنىڭ جۇمىسى ەلەكتر قۋاتىنىڭ بولماۋىنا بايلانىستى ۋاقىتشا توقتاپ قالدى، بۇل دا كولىكتەردىڭ ءوتۋىن باياۋلاتتى.
دەگەنمەن كەلەسى جىلدىڭ باسىنا دەيىن شەكارادا جۇمىس تۇراقتانادى دەپ جوسپارلانىپ وتىر.
ايتا كەتەيىك، 2023 -جىلدان بەرى ەلەكتروندى كەزەك جۇيەسى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. جۇرگىزۋشىلەر ونلاين تىركەلىپ، ادەتتە ءبىر كۇندە شەكارانى كەسىپ وتەدى.
جاڭا اينالما جول
شەكارالىق باقىلاۋ پۋنكتى اۋماعىندا جاڭا اينالما جول سالىنىپ جاتىر، بۇل جولداعى كولىك كەپتەلىسىن ازايتۋى ءتيىس.
جول نەگىزىنەن جەڭىل كولىكتەر مەن جەل گەنەراتورلارىن تاسىمالدايتىن جۇك كولىكتەرىنە ارنالعان. مۇرات ەردەنبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، مۇنداي ءىرى كولىكتەردى تەكسەرۋ ۇزاق ۋاقىت الاتىندىقتان، ولار باسقالارىنىڭ قوزعالىسىنا كەدەرگى كەلتىرەدى.
جاڭا جول ءالى پايدالانۋعا بەرىلمەگەن، ونى جەلتوقساننىڭ ورتاسىنا دەيىن ىسكە قوسۋ جوسپارلانىپ وتىر. الداعى ۋاقىتتا جارىقتاندىرۋ مەن قورشاۋلار ورناتىلادى.
جول كولىكتەردى كەدەن بەكەتىن اينالدىرىپ، نەگىزگى ماگيسترالعا شىعارادى، ال ۋچاسكەدە شەكارا قىزمەتى باقىلاۋدى جالعاستىرادى.
بولاشاقتا ءتيىستى كەلىسىمدەر جاسالسا، وسى جول ارقىلى كولىكتەردى «قورعاس» شەكارا ماڭى ىنتىماقتاستىعى حالىقارالىق ورتالىعىنا دا جىبەرۋ مۇمكىندىگى قاراستىرىلادى.
قازاقستان پرەمەر- ءمينيسترى ولجاس بەكتەنوۆ بۇعان دەيىن بەلگيالىق Sarens كومپانيالار توبىنىڭ ءتوراعاسى ليۋدو سارەنسپەن كەزدەسىپ، «نۇر جولى» پۋنكتىندە اينالما جول سالۋ جوباسىن تالقىلاعان ەدى.
بۇل باستاما شەكاراداعى وتكىزۋ قابىلەتىن ارتتىرۋعا جانە تاسىمال اعىنىن جەڭىلدەتۋگە كومەكتەسەدى.
جوبا بويىنشا ۇزىندىعى 3,2 شاقىرىم جانە ەنى 12 مەتر بولاتىن اينالما جول سالىنادى. بۇل جول ارقىلى 100 توننادان ارتىق سالماقتاعى ءىرى جۇك كولىكتەرى جۇرە الادى. سونىمەن قاتار جالپى اۋدانى 81,6 گەكتار بولاتىن اۆتوتۇراق تا پايدا بولادى.
احۋال تۇراقتى
قازاقستاندا قىتايدان اكەلىنەتىن ەلەكترلى كولىك سانى كۇرت ءوستى. الايدا 14 قازاننان كەيىن جەڭىلدىكپەن اكەلۋگە بولىنگەن كۆوتا تاۋسىلعاندىقتان، ەرەجە وزگەردى. سول سەبەپتى شەكارادا كەزەك پەن جاعدايعا قاتىستى سۇراق كوبەيدى.
كەدەن بەكەتىنىڭ باستىعى مۇرات ەردەنبەكوۆتىڭ سوزىنشە، جەكە تۇلعالار ەندى ك ق س تولەۋى كەرەك. ال زاڭدى تۇلعالار كولىكتى جالپى تارتىپپەن راسىمدەيدى.
كەدەننىڭ باس مامانى قانات قاسىمبەكوۆ قازىر شەكاراداعى احۋال تۇراقتى ەكەنىن ايتىپ، ۋاقىتشا ساقتاۋ قويمالارىندا بار- جوعى 50 ەلەكتروموبيل عانا تۇرعانىن حابارلادى.
كولىك يەلەرى قوسىمشا كۆوتانىڭ بولىنگەنىن كۇتىپ وتىر. الايدا ونىڭ جىل سوڭىنا دەيىن ءبولىنىپ نە بولىنبەيتىنى بەلگىسىز. ول شەكارادا نەمەسە ۋاقىتشا ساقتاۋ قويماسىندا مىڭداعان كولىك تۇرىپ قالعانى تۋرالى اقپاراتتى جوققا شىعاردى.
ونىڭ سوزىنشە، قوسىمشا كۆوتا ماسەلەسىن مەملەكەتتىك كىرىستەر كوميتەتى قاراپ جاتىر. كەلەسى جىلعا جەڭىلدىك قاراستىرىلعان، ءبىراق ونىڭ ناقتى كولەمى كەيىن انىقتالادى.
ايتا كەتەيىك، ۋاقىتشا ساقتاۋ قويماسىنىڭ اۋدانى - شامامەن 2000 شارشى مەتر. ونداعى جۇك كولىكتەرىنىڭ كوبى قوسىمشا كەدەن تەكسەرۋىن كۇتىپ وتىر.
كولىكتى ۋاقىتشا ساقتاۋ قويماسىندا ساقتاۋ اقىلى، ويتكەنى بۇل - جەكە مەنشىك اۋماق، ءبىر كولىك ءۇشىن كۇنىنە - 3500 تەڭگە. سوندىقتان تۇتىنۋشىلارعا وندا كولىكتەردى ۇزاق ۋاقىت ساقتاۋ ەكونوميكالىق تۇرعىدان ءتيىمسىز.
قاسىمبەكوۆ مكك ازاماتتارعا كۆوتا شەگىن الدىن الا ەسكەرتكەنىن ايتتى. الايدا بۇل كەسىرىن تيگىزگەن.
- وسىدان كەيىن كەرىسىنشە دۇربەلەڭ باستالدى. كوپشىلىگى كولىكتەردى كوپتەپ اكەلۋگە تىرىستى، - دەدى ول.
جەڭىلدىك كىمدەرگە ەدى
جەڭىلدىك جەكە تۇلعالارعا، ياعني قازاقستان ازاماتتارىنا ارنالعان. مۇنىڭ ماقساتى ەلەكتروموبيل نارىعىن دامىتۋ جانە ەكولوگيالىق تازا كولىكتى قولجەتىمدى ەتۋ ەدى.
الايدا قازاقستاننىڭ اۆتوكولىك وداعى پرەزيدەنتى انار ماقاشيەۆا مەن كولىك نارىعىن مونيتورينگىلەۋ جانە ساراپتاۋ اگەنتتىگىنىڭ ديرەكتورى ديرەكتورى ارتۋر ميسكاريان Business FM- گە بەرگەن سۇحباتىندا بۇل جەڭىلدىكتى كوممەرتسيالىق كومپانيالار كوپتەپ پايدالانعانىن ايتتى.
كەيبىر كاسىپكەر جۇزدەگەن كولىكتى كقس تولەمەي اكەلىپ، باعدارلامادان پايدا تاپقان.
كۆوتا دۇرىس قولدانىلماعاندىقتان، ونىڭ باستاپقى ماقساتى بۇرمالاندى: باعدارلاما ازاماتتاردى قولداۋدىڭ ورنىنا كوممەرتسيالىق پايداعا جۇمىس ىستەپ كەتتى.
ارتۋر ميسكارياننىڭ سوزىنشە، 2023 -جىلى كۆوتانىڭ جارتىسىنا جۋىعى پايدالانىلعان، 2024 -جىلى ءسال كوبىرەك، ال 2025 -جىلى تولىق قولدانىلعان.
قاو دەرەكتەرى بويىنشا قازاقستانعا شامامەن 27 مىڭ ەلەكترلى كولىك اكەلىنگەن، ءبىراق اۆتوپاركتە تەك 16 مىڭى تىركەلگەن.
بۇل دەگەنىمىز شامامەن 11 مىڭ كولىك قايتا ەكسپورتتالعان. كۆوتا بويىنشا سالىقسىز اكەلىنگەن كولىكتەردەن بيۋدجەتكە شامامەن 30 ميلليارد تەڭگە شىعىن كەلگەن.
ساراپشىلاردىڭ پىكىرىنشە، «سۇر نارىق دەلدالدارىنىڭ» بەلسەندىلىگىنە بايلانىستى كۆوتانى كوبەيتۋ مۇمكىن ەمەس سياقتى.
بۇعان دەيىن Threads قولدانۋشىسى الماتىدا ۇلى كقس تولەمەي، قىتايدان ەلەكتروموبيلدەر اكەلگەنىن ايتقان. ونىڭ سوزىنشە، شەكارادا 1000 نان استام كولىك «تۇرىپ قالعان»، ءار كولىكتى راسىمدەۋ ءۇشىن قوسىمشا شامامەن 3 ميلليون تەڭگە قاجەت بولىپ، بارلىعى 3 ميلليارد تەڭگەدەن اسقان.
ەلەكترلى كولىكتەردىڭ باعاسى ءوستى
اۆتوبيزنەسپەن بەس جىلدان بەرى اينالىسىپ كەلە جاتقان الماتىلىق كاسىپكەر ادەم وسپانوۆ كولىكتەر ادەتتەگىدەي تۇراقتى جەتكىزىلىپ جاتقانىن، شەكارادا قيىندىق جوق ەكەنىن ايتتى.
دەگەنمەن جەڭىلدىك اياقتالعان سوڭ ەلەكترلى كولىكتەردىڭ باعاسى 500 مىڭنان 1 ميلليون تەڭگەگە دەيىن كوتەرىلگەن. بۇل سۇرانىستى ءسال ازايتقانىمەن، ءبىراق ساتىپ الۋشىلاردىڭ قىزىعۋشىلىعى ءالى دە جوعارى. بارلىق كولىك كقس تولەمىمەن زاڭدى تۇردە راسىمدەلەدى.
- نەگىزىنەن ءبىز جانارمايمەن جۇرەتىن جانە گيبريدتى كولىكتەردى اكەلەمىز، ال ەلەكتروموبيلدەر ىشىندە Honghi ۇلگىلەرى بار. جىل باسىنان باستاپ ولار جەڭىلدىكپەن راسىمدەلگەن. ليميت 15 مىڭ كولىك بولدى، نارىقتا باسقا دا اۆتوبيزنەس قاتىسۋشىلارى بار. ءقازىر جەڭىلدىك اياقتالدى، كقس تولەۋگە ءتيىسپىز. كەلەسى جىلى كۆوتا بەرىلە مە، جوق پا - بەلگىسىز، سول سەبەپتى قازىرگى جاعدايعا بەيىمدەلەمىز، - دەدى كاسىپكەر.
ونىڭ ايتۋىنشا، Honghi ۇلگىلەرى بۇرىن 6,5 ميلليون تەڭگە بولسا، قازىر 9-10 ميلليون تەڭگە شاماسىندا. 2025 -جىلى باعاسى كەم دەگەندە ءوسۋى مۇمكىن.
جۇك پەن كولىكتەر قالاي تەكسەرىلەدى
«نۇر جولى» وتكىزۋ بەكەتى تاۋلىك بويى جۇمىس ىستەيدى. كۇن سايىن شامامەن 1800 كولىك - 1200 ءى قىتايدان، 600 ءى قازاقستاننان وتەدى. سولاردىڭ 600 ءى- اۆتوۆوز، ارنايى تەحنيكا جانە ۇلكەن كولەمدى كولىك.
جەڭىل كولىكتەر ادەتتە جارتى كۇندە راسىمدەلەدى. تەكسەرۋ كولىكتىڭ تۇرىنە بايلانىستى جۇرگىزىلەدى: جەڭىل كولىكتەردىڭ ۆيزۋال تەكسەرۋ جانە كينولوگيالىق باقىلاۋدان وتەدى.
ال جۇك كولىكتەرى سكانەرلەۋ ينسپەكتسيالىق- باقىلاۋ كەشەنى ارقىلى تەكسەرىلەدى. بۇل جۇيە ولاردىڭ قۇرامىن جىلدام ءارى ءتيىمدى انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
كەيدە تىيىم سالىنعان زاتتار دا كەزدەسەدى. مۇرات ەردەنبەكوۆتىڭ ايتۋىنشا، قىركۇيەك ايىندا ءبىر ادام جولاۋشىلار اۆتوبۋسى ارقىلى قازاقستاننان قىتايعا ۋران الىپ شىعۋعا ارەكەت جاساعان. ول جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلدى. سونىمەن قاتار كونتراباندا تاۋارلارىن تاسىمالداۋ وقيعالارى ءدا جيى تىركەلەدى.
قازىر كەدەندە 118 قىزمەتكەر جۇمىس ىستەيدى. ولاردىڭ جۇمىس كەستەسى اۋىسىم بويىنشا: ءۇش كۇن جۇمىس ىستەپ، ءۇش كۇن دەمالادى.
150 ميلليارد تەڭگە كەدەندىك تولەم مەن سالىق
2025 -جىلعى قاڭتار- قازان ايىندا «نۇر جولى» كەدەن بەكەتى ارقىلى 150 ميلليارد تەڭگە كولەمىندە سالىق پەن كەدەندىك تولەم جينالدى.
وسى ۋاقىت ىشىندە 61 مىڭنان استام جۇك جانە جەڭىل كولىك راسىمدەلدى. جەڭىلدىك سحەماسى بويىنشا شامامەن 7500 كولىك وتكەن، ولاردىڭ كوپشىلىگى ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق (ەاەو) اياسىندا تىركەلگەن ەلەكتروموبيلدەر بولدى.
ترانزيتتىك كولىكتەردى ەسەپكە الۋ دا بەلسەندى ءجۇرىپ جاتىر: 2025 -جىلى 221601 دەكلاراتسيا راسىمدەلدى، بۇل بىلتىرعا قاراعاندا % كوپ.
قىتايداعى جاڭا ەرەجەلەر
2025 -جىلعى 1- قاڭتاردان باستاپ قىتايدا جاڭا اۆتوكولىكتەردى ەكسپورتتاۋعا قاتىستى جاڭا ەرەجەلەر ەنگىزىلدى. ەندى 180 كۇننەن ارتىق تىركەلگەن «جاڭا» كولىكتەردى زاۋىتتىڭ رەسمي رۇقساتىنسىز، تاعايىندالعان ەل سەرۆيستىك ورتالىقتاردىڭ بار- جوعىن كورسەتپەي، شەتكە شىعارۋ مۇمكىن ەمەس.
بۇل شەكتەۋ جاڭا كولىكتەردى «قولدانىلعان» دەپ كورسەتىپ ەكسپورتتاۋ سحەماسىن توقتاتۋ ءۇشىن جاسالدى، ءبىراق قازاقستانداعى يمپورتتاۋشىلار ءۇشىن جەتكىزۋ ۋاقىتى مەن شىعىنى ارتادى.
كەيىنگى دەرەكتەرگە سايكەس، قىتايداعى ەلەكتروموبيلدەر شەتەل نارىعىن جاۋلاپ، ەۋروپادا Tesla-نى باسىپ وزىپ كەلەدى.
بۇعان دەيىن ءماجىلىس دەپۋتاتى ولجاس نۇرالدينوۆ ەلەكتروموبيلدەردى اكەلۋگە جەڭىلدىكتى ۇزارتۋ تۋرالى ۇسىنىس جاساعان ەدى.
تاستان تويانوۆ