ءجۇرسىننىڭ قالجىڭدارى
ءۇي يەلەرى اناۋ- مىناۋ شارۋاسىمەن سىرتقا شىعىپ كەتكەن كەزدە جۇماباي: - بۇل قىپشاقتار - ەجەلدەن جاۋىنگەر حالىق. وسى ءۇي دە قىپشاقتاردىكى ەمەس پە. قورىقپاي ورتالارىڭدا وتىرعانىمنىڭ ءوزى ەرلىك ەمەس پە؟ - دەپ قالجىڭداپتى. سوندا ءجۇرسىن: - ەي، شاپىراشتى شاشتاي! وسى ۇيدە مەنەن باسقا قىپشاقتى قايدان كورىپ وتىرسىڭ؟ قورىققانعا قوس كورىنەدى دەگەن وسى ەكەن عوي! - دەپتى.
* * *
الماتى قالاسىنداعى ءبىر دۋماندى تويدىڭ ۇستىندە جەتىسۋلىق ءانشى نۇرجان جانپەيىسوۆ قازاقتىڭ حالىق ءانى «جيىرما جەتى قىزدى» شىرقايدى. تويعا كەلگەن قوناقتاردىڭ ورتاسىندا وتىرعان ءجۇرسىن ەرمان ءۇزىلىس كەزىندە كەزدەسىپ قالعان انشىگە «نۇرجان، جاڭاعى ورىنداعان حالىق ءانى بۇرىندا «ون التى قىز» سياقتى ەدى عوي. قالعان ون ءبىرى قايدان كەلگەن؟ ورالماندار ما؟» دەپ جۇرتتى دۋ كۇلدىرىپتى.
* * *
الماتىعا ايتىسقا كەلگەندە اقشاسى تاۋسىلعان اقىنداردىڭ ءبىرازى ءجۇرسىن ەرماننان قارىزعا اقشا الىپ جۇرەدى ەكەن. العان اقشالارىن كەيدە قايتارادى، كەيدە ۇمىتتىرىپ قايتارمايدى دەگەندەي. سونداي ءبىر ايتىستىڭ كەزىندە جۇرسىنگە ەركەلەپ جۇرگەن ەكى ىنىلەرى قارىزعا اقشا السا كەرەك. ايتىستىڭ سوڭىندا جۇكەڭ الگى ەكى اقىندى ساحناعا ماقتاپ وتىرىپ شاقىرىپ، قولدارىنا «ارنايى سىيلىق» دەپ ءبىر- ءبىر كونۆەرتتەن ۇستاتادى. ايتىستان جۇلدە الدىق دەپ مارقايعان اقىندار ساحنا سىرتىنا شىعىپ كونۆەرتتى اشسا ىشىندە اقشا ەمەس، بۇكتەۋلى اق قاعاز ءجۇر دەيدى. سويتسە ءجۇرسىن ءبىر سۋرەتشىگە ەكى ساۋساقتىڭ اراسىنا باس بارماقتى شىعارعان سۋرەتتى سالدىرىپ كونۆەرتكە سالىپ قويعان ەكەن. قارىزدى قايتارىپ الۋدىڭ ءادىسىن ويلاپ تاپقان جۇكەڭ ەكى ىنىسىنە دايىنداعان «ارنايى سىيلىعىن» ەل الدىندا تاپسىرىپ، كونۆەرتتىڭ ىشىنەن ءوزىنىڭ قارىزعا بەرگەن اقشاسىن الىپ قالعان ەكەن.
* * *
ءجۇرسىن ەرمان قازاق راديوسىن باسقارىپ جۇرگەن كەزدە جاقىندا عانا تۇرمىسقا شىعاتىن حاتشى قىز «اۋىردىم» دەپ سىلتاۋ ايتىپ جۇمىسقا بىردە كەلىپ، بىردە كەلمەي ءجۇرىپتى. حاتشى قىزدىڭ سىلتاۋىنان مەزى بولعان جۇكەڭ: «ەگەر كۇيەۋگە تيگەن دەنساۋلىعىڭا جاقپاسا اجىراسىپ كەت» دەگەن ەكەن.
* * *
پارلامەنت ءماجىلىسى تاراعاننان كەيىن ءبىر ۇيدە قوناقتا وتىرعان بۇرىنعى دەپۋتات بەكبولات تىلەۋحان: «جۇمىسى جوقتىق، تاماعى توقتىق، ازدىرار ادام بالاسىن» دەپ اباي ءدال ايتقان. سول زامانداعى اباي اتامىزدىڭ ءسوزى قازىرگى ءبىزدىڭ جۇمىسسىز جۇرگەن جاستارىمىزعا ايتىلعان سياقتى» دەپ ءوز پىكىرىن ورتاعا سالىپ وتىرادى. سوندا قوناقتاردىڭ اراسىندا تىڭداپ وتىرعان ءجۇرسىن: «بەكبولات، سەن وسى قازىر جۇمىسسىز ءجۇر ەمەسسىڭ بە؟» دەپتى تۇك بىلمەگەندەي.
* * *
بىردە ءجۇرسىن ەرمان مەن جارى باقىتجامال ەكەۋى استاناعا كەلگەندە دوسى، اقىن نەسىپبەك ايت ۇلى ۇيىنە قوناققا شاقىرادى. الىستان ات تەرلەتىپ قوناقتارعا ارنايى قوناقاسى بەرىلەدى. ءبىر- ءبىرىن كوپتەن كورمەگەن ەكى قۇرداس داستارحان باسىندا ادەمى ازىلدەسىپ وتىرادى. ءبىر كەزدە نەسىپبەك جاقىندا نەمەرەسى ۇيلەنەتىنىن ايتىپ، جۇكەڭە «مەن ەندى اللا بۇيىرسا شوبەرە ءسۇيىپ اتا ەمەس - بابا بولام، سەن دالادا قالدىڭ» دەپ قالجىڭدايدى. جۇكەڭ بولسا «سەن بابا بولساڭ بولارسىڭ، ال سوندا كەمپىرىڭ كىم بولادى؟» دەپ سۇرايدى. نەساعاڭ «كەمپىرىم كەيۋانا بولادى» دەپتى. ءجۇرسىن قۋلانا كۇلىپ الىپ، «ە، وندا كەيۋانانىڭ كۇيەۋى بابا ەمەس، ديۋانا بولادى عوي» دەگەن ەكەن. دوسىنىڭ تاپقىرلىعىنا ريزا بولعان نەساعاڭ باستاعان داستارقان باسىنداعىلار دۋ كۇلىپتى.
* * *
تاعى بىردە ءجۇرسىن ەرمان جولاۋشىلاپ كەلە جاتىپ جانىنداعى ادامدارمەن ءبىر اۋىلداعى ۇيگە قۇدايى قوناق بولىپتى. كوگىلدىر ەكراننان كورىپ جۇرگەن ادامدى كوزبەن كورگەندە ەسى شىعىپ كەتكەن ءۇي يەسى ساسقالاقتاپ «جۇكە، قوش كەلدىڭىزدەر، سىزدەرگە ەت اسايىق پا الدە قۋىرداق قۋىرىپ جىبەرسىن بە؟» دەپ جۇگىرىپ ءجۇر دەيدى. سوندا ساسپايتىن جۇكەڭ «ۇيلەرىڭىزدە قازاندارىڭىز بىرەۋ- اق پا ەدى؟» دەگەن ەكەن.
* * *
بىردە قارت كاسپييدىڭ جاعاسىنداعى اقتاۋ قالاسىندا دۇبىرلەگەن ايتىس وتەدى. ايتىستى ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ىشىندە ناماز وقيتىن ءدىندار ازاماتتار دا بار ەكەن. سول ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ ءبىرى ادامدارمەن قوشتاسقان كەزدە «ينشاللا، جۇماقتا جولىعايىق» دەگەن ءسوزدى ادەت قىلسا كەرەك. ايتىستىڭ سوڭىندا الگى نامازحان جىگىت كەلگەن قوناقتارمەن قوشتاسىپ تۇرىپ ادەتتەگى ءسوزىن قايتالاي بەرەدى. سودان مەزى بولعان ءجۇرسىن: «سەن ەلدىڭ ءبارىن جۇماققا شاقىرىپ الىپ، ءبىز بارعاندا ءوزىڭ بولماي قالىپ جۇرمە!» دەپتى.
* * *
اقىن رافاەل نيازبەكوۆ ءبىر وتىرىستا ءجۇرسىندى ماقتاۋىن جەتكىزەيىن دەپ: « ءجۇرسىن دەگەن ارىستان كەۋدەلى، جولبارىس جۇرەكتى ازاماتىمىز عوي» دەپ باستاي جونەلىپتى. وڭتايلى ءساتتى قالت جىبەرمەيتىن، قازاقى قالجىڭعا جۇيرىك جۇكەڭ: «وۋ، رافەكە، ماقتايمىن دەپ مەنىڭ كەۋدەمدى زووپارككە اينالدىرىپ جىبەردىڭىز عوي» دەگەن ەكەن.
* * *
ءجۇرسىن ەرمان «قازاق راديوسىندا» باس ديرەكتور بولىپ جۇرگەن كەزىندە قاراماعىندا ىستەيتىن پارودياشى ولجاس سىدىقبەكوۆ ءبىر اسىعىس جاعدايلارمەن جۇمىستان سۇرانۋعا بارادى. تۇسكى ۇزىلىسكە شىعىپ بارا جاتقان باستىعىمەن قاراما- قارسى كەزىگىپ قالعان ولجاس: «ءجۇرسىن اعا، سىزدە ءبىر شارۋام بار ەدى» دەيدى قيپاقتاپ. جۇكەڭ: «تۇستەن كەيىن كەل» دەيدى. جاڭاعى جاعدايدان كەشىگىپ قالام با دەپ قاۋىپتەنگەن ولجاس: «تۇستەن كەيىن ەشقايدا كەتىپ قالمايسىز با؟» دەپ تاقىمدايدى. جۇكەڭ بولسا «ەي، ەندى ساعان انت- سۋ ىشەيىن بە؟» دەپ بۇرىلىپ كەتە بەرەدى. ءبىرشاما ۋاقىتتان سوڭ تومەنگى قاباتقا تۇسكەن ولجاس ءبىر شارۋالارىمەن بوگەلىپ تۇرعان باستىعىنا تاعى قاراما- قارسى كەزىگەدى. سوندا جۇكەڭ: «ولجاس، سەن باعانا ماعان تۇستەن كەيىن ورنىڭىزدا وتىراتىن بولىڭىز دەدىڭ بە، نە دەپ ەدىڭ؟» دەپ قۋلانا كۇلىپتى.
* * *
ءبىر كۇنى قازاق راديوسىنداعى باس ديرەكتور ءجۇرسىن ەرماننىڭ كابينەتىنىڭ الدىندا وتىراتىن حاتشى قىز قازىرگى جاستاردىڭ ءسان ۇلگىسى بويىنشا ەكى قۇلاعىنا ۇلكەندىگى ءوزىنىڭ باسىنىڭ جارتىسىنداي دوڭگەلەك سىرعا تاعىپ كەلىپتى. سونى بايقاعان جۇكەڭ: «سەن ءوزى قۇلاعىڭا ليۋسترا تاعىپ العانسىڭ با؟» دەگەن ەكەن.
ەل اۋزىنان جيناعان سەرىكزات دۇيسەنعازين