وزبەكستاندا ورتاعاسىرلىق ەكى جاسىرىن قالا تابىلدى - شەتەلدەگى قازاق باسپا ءسوزى
Kazinform ح ا ا شەتەلدەگى قازاق تىلىندە تارايتىن اقپارات كوزدەرىنە اپتالىق شولۋىن ۇسىنادى.
قازاقستان حالقىنىڭ، اسىرەسە جاس ۇرپاقتىڭ پارسى ءتىلىن ۇيرەنۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىعى - Parstoday
«يراننىڭ قازاقستانداعى مادەني كەڭەسشىسى قازاقستان حالقىنىڭ، اسىرەسە، وسى ەلدىڭ جاس ۇرپاعى پارسى ءتىلىن ۇيرەنۋگە دەگەن قىزىعۋشىلىقتارىن حابارلادى»، - دەپ جازدى Parstoday اقپارات اگەنتتىگى.
يراننىڭ قازاقستانداعى مادەني كەڭەسشىسى بەحرۋز ابباسزادەنىڭ ايتۋىنشا، بۇرىنعىمەن سالىستىرعاندا، قازاقستان حالقىنىڭ، اسىرەسە، وسى ەلدىڭ جاس ۇرپاعى، سونىمەن قاتار پارسى ءتىلىن ۇسىناتىن ۋنيۆەرسيتەت ورتالىقتارىنىڭ سانى ايتارلىقتاي ارتقان.
Parstoday اقپارات اگەنتتىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، ابباسزادە پارسى ءتىلىن جاھاندىق دەڭگەيدە تاراتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىنا توقتالىپ، پارسى ءتىلى ءبىر ۇلتتىڭ، ءتىپتى ەلدىڭ ءتىلى ەمەس. ول فيلوسوفيالىق- ميستيكالىق ويدىڭ ەڭ باي تۇرلەرىن، ءسوز ەستەتيكاسىن جانە دىبىستىق، بەينەلىك، كالليگرافيا، سالت-ءداستۇردى، ادامزاتقا ءتان ادەت-عۇرىپ ءلاززاتىن قامتيتىن ورتاق مۇرا ەكەنىن ايتقان.
يراننىڭ قازاقستانداعى مادەني كەڭەسشىسىنىڭ مالىمدەمەسىنە قاراعاندا، پارسى ءتىلى بۇگىندە سوزدىك قورى مەن زامان تالابىنا ساي باسقا ەلدەردە ىلگەرىلەتۋ مۇمكىندىگىنە يە.
يراندىق ب ا ق-تىڭ دەرەگىنشە، قازىرگى ۋاقىتتا پارسى ءتىلى 120 ميلليوننان استام پارسى تىلىندە سويلەيتىن جانە وسى تىلمەن تانىس 50 ميلليونعا جۋىق ادام بار الەمدەگى العاشقى ون ءتىلدىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى.
سونىمەن قاتار پارسى ءتىلى ۆەب-كونتەنتتە ەڭ كوپ قولدانىلاتىن سەگىزىنشى ءتىل.
كوپ بالالى وتباسىلارعا ءۇي ساتىپ الۋعا قولداۋ كورسەتىلدى - Harajorga
الەۋمەتتىك جاعدايى تومەن كەيبىر وڭىرلەردە كوپ بالالى وتباسىلاردىڭ ءۇي ساتىپ الۋىنا قولداۋدى ارتتىرۋ قولعا الىندى، دەپ حابارلايدى Harajorga الەۋمەتتىك جەلىسى.
قىتايلىق ب ا ق- تىڭ حابارلاۋىنشا، 19-قازان كۇنى مەملەكەتتىك كەڭەس مەكەمەسى «بالالى بولۋدى قولداۋ ساياساتىن دامىتىپ، كەمەلدى قوعام قۇرۋدى ىلگەرىلەتۋ جونىندەگى شارانى» جاريالاپ، بالالى بولۋدى قولداۋدىڭ جەلىلەس شارالارىن باستادى.
اتالعان شارادا كوپ بالالى وتباسىلاردى تۇرعىن ۇيمەن قامتاماسىز ەتۋ ساياساتى كوزدەلگەن بولاتىن. اتاپ ايتقاندا، كەيبىر ەكونوميكالىق جاعدايى تومەن وڭىرلەردەگى كوپ بالالى وتباسىلاردىڭ ءۇي ساتىپ الۋىنا قولداۋدى ارتتىرىپ، تۇرعىن ءۇي قورىنىڭ قارىز اقشا بەرۋ مولشەرىن جوعارىلاتۋ سياقتى شارالار قولعا الىنباق. الداعى ۇسىنىلعان باعدارلاماعا ساي كەلەتىن جاس ءوسپىرىم بالالارى بار وتباسىلارعا، ولاردىڭ بالالارىنىڭ سانىنا قاراي ءۇيدى بەلگىلەپ، كومەك جاساۋعا بولادى. سونداي-اق، تۇرعىن ءۇيدى جالعا بەرۋدى دە دامىتىپ، جەرگىلىكتى جاعدايعا قاراي تۇرعىن ءۇي جالداۋعا، ساتىپ الاتىندارعا ساتىپ الاتىنداي مۇمكىندىك بەرۋگە قىزمەت جاساۋ كەرەك، ەكەنى ايتىلادى.
وزبەكستاندا ورتاعاسىرلىق ەكى جاسىرىن قالا تابىلدى - TRT
امەريكا قۇراما شتاتتارى (ا ق ش) ۆاشينگتون ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ عالىمدارى وزبەكستاننىڭ بيىك تاۋلارىنان جىبەك جولى تاريحى ءۇشىن ۇلكەن ماڭىزى بار ەكى كونە قالا تاپتى.
بۇل تۋرالى وسى اپتادا تۇركيا راديو تەلەۆيزيا پورتالى حابارلادى.
اتالعان ب ا ق- تىڭ كەلتىرگەن مالىمەتتەرىنە سۇيەنسەك، زەرتتەۋشىلەر ايماقتاعى درونعا نەگىزدەلگەن ليدار سكانەرلەرى ارقىلى تاشبۇلاق جانە تۇعىنبۇلاق دەپ اتالاتىن ورتاعاسىرلىق قالالاردىڭ ەگجەي- تەگجەيلى كارتالارىن جاساعان.
مايكل فراچەتتي باستاعان توپ ليدار تەحنولوگياسىمەن قالالاردىڭ الاڭدارىن، قابىرعالارىن، جولدارىن جانە تۇرعىن ۇيلەرىن زەرتتەدى.
«TRT» - نىڭ دەرەگىنشە، ەكى مىڭ مەتر بيىكتىكتەگى بۇل قالالار سول كەزەڭدە تاۋدا دامىعان ساۋدا ورتالىقتارىنىڭ ءبىرى رەتىندە كوزگە تۇسەدى.
تۇعىنبۇلاق 120 گەكتارلىق اۋماقتاعى سول كەزەڭنىڭ ەڭ ءىرى قالالارىنىڭ ءبىرى بولۋى مۇمكىن دەپ جورامالدانۋدا.
«تۇعىنبۇلاقتاعى قالىڭدىعى ءۇش مەترلىك توپىراق قابىرعالارمەن قورشالعان عيمارات قالدىقتارىنىڭ جەرگىلىكتى تەمىر شەبەرلەرىنىڭ بولات وندىرەتىن زاۋىتى بولۋى مۇمكىن. بۇل جاڭالىق ورتالىق ازيانىڭ جىبەك جولىنداعى ماڭىزىن كورسەتەتىن ماعلۇمات بەرەدى. سونىمەن قاتار الداعى زەرتتەۋلەردە ايماق تاريحىنا قاتىستى تىڭ جاڭالىقتار اشىلۋى مۇمكىن»، - دەپ جازادى «TRT».
عالىمدار بالىقتىڭ جاڭا ءتۇرىن اشتى - ءوزا
وزبەكستاندىق عالىمدار فەرعانا اڭعارىنداعى سۋ قويمالارىنان عىلىم ءۇشىن بۇرىن بەلگىسىز بولعان بالىقتىڭ جاڭا ءتۇرىن انىقتادى، دەپ حابارلايدى وزبەكستاندىق «ءوزا» اقپارات اگەتتىگى.
باحتير شەراليەۆ جەتەكشىلىك ەتەتىن فەرعانا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ يحتيولوگ عالىمدارى فەرعانا اڭعارى مەن وزبەكستاننىڭ باسقا ايماقتارىنداعى بالىقتاردىڭ تۇرلىك قۇرامى، بيولوگياسى جانە ەكولوگياسىنا قاتىستى اۋقىمدى زەرتتەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ كەلەدى.
باحتير شەراليەۆتىڭ ايتۋىنشا، سوڭعى بىرنەشە جىلداعى ورتالىق ازيا سۋ قويمالارىن يحتيولوگيالىق تۇرعىدا زەرتتەۋ ناتيجەسىنە وراي، بۇل ايماقتا ءالى دە تولىق زەرتتەلمەگەن تۇرلەر كوپ. وتكەن جىلدارى شاحيماردان وزەنىنەن «Triplophysa ferganaensis» جانە سوح وزەنىنەن «Triplophysa daryoae» سياقتى بالىق تۇرلەرىنىڭ تابىلۋى وسىعان دالەل. جاقىندا جۇرگىزىلگەن زەرتتەۋلەرىمىزدىڭ ناتيجەسىندە «Dzihunia pseudоаmudarjensis»ءتۇرى انىقتالدى. قىزىعى، جاڭادان تابىلىپ جاتقان بالىق تۇرلەرىنىڭ كوپشىلىگى وسى وڭىرگە عانا ءتان ەندەميك تۇرلەر.
«جاڭا ءتۇر ءوزىنىڭ جاقىن تۋىستارىنان ءبۇيىر سىزىعىنداعى قابىرشاقتار سانىنىڭ كوپتىگىمەن (84-86 دانا)، جىڭىشكە قۇيرىق ساباعىمەن، ارقا جانە قۇيرىق جۇزبە قاناتتارىنىڭ تومەن ورنالاسۋى جانە كوزدەرىنىڭ اراسىنداعى قاشىقتىقتىڭ كەڭدىگىمەن ەرەكشەلەنەدى»، - دەپ تۇيىندەيدى «ءوزا».
سونداي-اق وسى اپتادا «ءوزا» - دا «قازاقستاندا جول قۇرىلىسى سالاسىندا جاڭا تەحنولوگيا سىناقتان وتۋدە» دەگەن تاقىرىپتاعى اقپارات جاريالاندى.
بۇل اقپاراتتى ق ر كولىك مينيسترلىگىنە سىلتەمە جاساپ حابارلاعان.
اتاپ ايتقاندا، قازاقستان جول عىلىمي-زەرتتەۋ ينستيتۋتى ماماندارى مەملەكەتتىك ماڭىزى بار جولداردا اۋا تەمپەراتۋراسى -10 گرادۋستا اسفالت توسەۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن ارنايى تەحنولوگيانى سىناقتان وتكىزۋدە.
ەلدىڭ كولىك مينيسترلىگىنىڭ حابارلاۋىنشا، بۇل جاڭالىق اسىرەسە سولتۇستىك ايماقتار ءۇشىن ماڭىزدى، سەبەبى سۋىق ماۋسىمدا جول قۇرىلىسىنىڭ مۇمكىندىگىن كەڭەيتۋگە قىزمەت ەتەدى.
جاڭا قوسپا سۋعا جانە قاتال كليماتتىق جاعدايلارعا ءتوزىمدى، تومەن تەمپەراتۋرادا بەرىكتىگىن ساقتايدى.
قازاقستاندىق وندىرۋشىلەر ءوز ونىمدەرىن VII قىتاي حالىقارالىق يمپورت كورمەسىندە ۇسىندى - «حالىق گازەتى»
50-دەن استام قازاقستاندىق كومپانيا ءوز ونىمدەرىن شانحايداعى VII قىتاي حالىقارالىق يمپورت كورمەسىندە ۇسىندى.
بۇل تۋرالى وسى اپتادا قىتايدىڭ «حالىق گازەتى» باسىلىمى ق ر ساۋدا جانە ينتەگراتسيا مينيسترلىگىنە سىلتەمە جاساپ حابارلادى.
ايتا كەتەيىك، ولاردىڭ ىشىندە جەڭىل ونەركاسىپ ونىمدەرى، اۋىل شارۋاشىلىعى وندىرۋشىلەرىنىڭ تاۋارلارى بار. سونداي-اق كەلۋشىلەردىڭ نازارىنا جاڭا تەحنولوگيالىق ازىرلەمەلەر ۇسىنىلدى. ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترى ارمان شاققاليەۆ كورمە قازاقستاندىق وندىرۋشىلەر قىتايلىق سەرىكتەستەرمەن ىنتىماقتاستىقتى نىعايتا الاتىن بىرەگەي الاڭ سانالاتىنىن اتاپ وتكەن. وعان جىل سايىن 300 مىڭعا جۋىق ساتىپ الۋشى كەلەدى.
ساۋدا جانە ينتەگراتسيا ءمينيسترىنىڭ ايتۋىنشا، بيىل قازاقستاندىق تاۋارلار «ازىق-تۇلىك جانە اۋىل شارۋاشىلىعى ونىمدەرى» پاۆيلونىندا عانا تانىستىرىلعان جوق، 2 ەسەگە ۇلعايىپ، 50-دەن استام قازاقستاندىق كومپانيالار اكەلىنگەن. ولاردىڭ اسسورتيمەنتى قۇرامىنا ماي ونىمدەرى، سۋسىندار، بال، توقىما، ەت ونىمدەرى كىرەدى. مۇنداعى باستى جاڭالىق، العاش رەت كوممەرتسيالىق پاۆيلوننان بىردەن ونلاين ساتۋدى قامتاماسىز ەتىلمەك. سونداي- اق ۇلتتىق پاۆيلون سيفرلاندىرۋ تاقىرىبىنا باعىتتالعان. ءىس جۇزىندە سيفرلىق جىبەك جولىن كورسەتىپ، تەحنولوگيالىق جەتىستىكتەر ۇسىنىلماق.
سونىمەن قاتار وسى اپتادا «حالىق گازەتى» باسىلىمىندا «قىتاي-قازاقستان تەمىر جولى جۇك تاسىمالىنىڭ جاڭا جەلىسى اشىلدى» دەگەن اقپارات جارىق كوردى.
اتاپ ايتقاندا، 6 -قاراشادا 45 جيىنتىق كونتەينەرلىك اۆتوكولىك بولشەكتەرى تيەلگەن «قىتاي- ەۋروپا» (ورتالىق ازيا) پويىزى شىڭجاڭداعى تارباعاتاي شيحۋ تەمىر جولىنىڭ جۇك الاڭىنان قازاقستاننىڭ الماتى قالاسىنا جولعا شىقتى. بۇل قىتايدىڭ شىڭجاڭ تارباعاتاي ايماعى شيحۋ قالاسىنان قازاقستاننىڭ الماتى قالاسىنا بەت العان پويىز باعىتىنىڭ اشىلعانىن بىلدىرەدى.
شيحۋ ستانسياسى شىڭجاڭنىڭ ورتالىعى ۇرىمجىدەن 260 شاقىرىمداي جەردە ورنالاسقان. بيىل قىركۇيەك ايىندا شيحۋ ستانسياسى رەسمي تۇردە شىڭجاڭداعى قىتاي- ەۋروپا (ورتالىق ازيا) جۇك پويىزى باعىتىنىڭ جوسپارلى جۇك ستانساسىنا قوسىلىپ، ءوزىنىڭ جۇك تاراتۋ الەۋەتىن تولىق قامتاماسىز ەتتى.
ايتا كەتۋ كەرەك، شيحۋ ستانسياسىنان شىققان پويىزدار شيحۋ مەن وعان جاقىن اۋدانداردا ارنايى اۋىل شارۋاشىلىق جانە ونەركاسىپتىك ونىمدەر ءۇشىن ءتيىمدى جانە ىڭعايلى حالىقارالىق لوگيستيكالىق ارنانى قامتاماسىز ەتەدى. سونىمەن قاتار ەۋروپا، ورتالىق ازيا جانە باسقا دا ەلدەردىڭ جوعارى ساپالى ونىمدەرى شىڭجاڭعا، ءتىپتى بۇكىل مەملەكەتتىك نارىققا شىعۋىنا ىڭعايلى بولدى.
اۆتور
بەيسەن سۇلتان
