وليمپيادا وتكىزۋگە قۇلىقتى ەلدەر سانى ازايىپ بارادى

استانا. قازاقپارات - 2028 -جىلى جازعى وليمپيادا ويىندارى لوس-اندجەلەستە وتەدى. بۇل قالا پاريجبەن بىرگە بيىلعى وليمپيادا ويىندارىن وتكىزۋگە ءوتىنىش بەرگەن.

حالىقارالىق وليمپيادا كوميتەتى جىل سايىن ءوتىنىش بەرەتىن مەملەكەتتەر ازايىپ جاتقاندىقتان، ەكى قالانىڭ بىرىنە بيىلعى، ەكىنشىسىنە كەلەسى وليمپيادانى وتكىزۋ قۇقىعىن بەرگەن، دەپ حابارلايدى Ulysmedia.kz

Explainer.kz ارناسى بيىلعى وليمپيادا ويىندارىن وتكىزۋگە نەلىكتەن الەمنىڭ باسقا قالالارى قىزىعۋشىلىق تانىتپاعانىن، وليمپيادانى وتكىزگىسى كەلەتىن قالالار سانىنىڭ جىلدان جىلعا ازايۋ سەبەپتەرىن زەرتتەپ كورگەن.

1984-جىلى بىردە ءبىر ەل ءوتىنىش بىلدىرمەگەن

سوڭعى بولعان وليمپيادا ويىندارى ءساتتى وتپەگەندىكتەن، 1984 -جىلعى ويىنداردى وتكىزۋگە ەشبىر قالا ءوتىنىش جىبەرمەگەن. 1968 -جىلى مەكسيكادا وليمپيادا ويىندارى ءوتىپ جاتقاندا ەلدە بولىپ جاتقان ساياسي دەمونستراتسيالار زورلىق- زومبىلىققا ۇلاسىپ كەتكەن. ال 1972 -جىلى ميۋنحەندە وليمپيادا كەزىندە تەراكت بولىپ، يزرايل وليمپيادالىق قۇراماسىنىڭ 11 مۇشەسى قازا بولدى.

بۇل وقيعالاردان كەيىن كوبى وليمپيادانى وتكىزۋ ساياسي قاۋىپتى بولۋى مۇمكىن دەپ ويلادى. ەشكىم قىزىعۋشىلىق تانىتپاعاندىقتان، حالىقارالىق وليمپيادا كوميتەتى تىعىرىققا تىرەلدى. ءبىراق لوس-اندجەلەس قالاسى 1984 -جىلعى جازعى وليمپيادا ويىندارىن وتكىزۋگە ۇسىنىس بەردى. تەك ونىڭ ءوز تالابى بولدى. لوس-اندجەلەس كوپ قاراجات جۇمساعىسى كەلمەدى، سوندىقتان ول وليمپيادانى وتكىزۋ ءۇشىن جاڭا عيمارات سالماي، بۇرىننان بار الاڭداردى قولدانامىز دەپ شەشتى.

1984 -جىلعى وليمپيادا ويىندارى جوعارى دەڭگەيدە، ءساتتى ءوتتى جانە ەڭ باستىسى، ارتىق شىعىندار بولمادى. بۇدان كەيىن باسقا قالالار ويىنداردى وتكىزۋگە قىزىعۋشىلىق تانىتا باستادى.

وتىنىشتەر سانى

1992 جانە 1996 -جىلى 6 ءوتىنىش ءتۇستى. 2000 -جىلى - 8 جانە 2004 -جىلى 11 ءوتىنىش جىبەرىلدى. ويىنداردى وتكىزۋگە وتىنىشتەر كوبەيىپ، كوميتەتتىڭ بەدەلى دە قايتا قالپىنا كەلدى. لوس-اندجەلەس مودەلىن قولدانۋدىڭ ورنىنا، ولاردىڭ تالاپتارى وسە باستادى.

سونداي-اق 2020 -جىلعا دەيىن كوميتەت جارىستار قاتارىنا جاڭا سپورت تۇرلەرىن ەنگىزە باستادى. بۇل ءوتىنىش بەرۋشى قالالاردان ءتيىستى الاڭداردىڭ بولۋىن تالاپ ەتتى. تالاپتارعا ساي بولۋى ءۇشىن قالالاردىڭ قوماقتى قاراجاتقا ۇلكەن الاڭدار سالۋدان باسقا امالى بولمادى. مىسالى، سيدنەي 15 جاڭا نىسان سالدى. افينى – 22، ال بەيجىڭ 12 جاڭا نىسان تۇرعىزدى.

افينا وليمپياداسى

جاڭا نىسانداردى سالۋ وليمپيادا ويىندارىن وتكىزۋدى قىمباتتاتتى. گرەكيانىڭ افينا قالاسىندا 2004 -جىلى وتكەن وليمپيادانىڭ قۇنى 15 ميلليارد دوللاردان استى. 2004 -جىلدىڭ باسىنان باستاپ وليمپيادا اشىلعانعا دەيىن افينىدا ويىندار وتكىزۋگە قاتىستى داۋلار باستالدى. ناۋرىز ايىنان باستاپ «ءبىز وليمپياداعا قاتىسپايمىز» دەگەن ۇرانمەن نارازىلىق اكسيالارى ءوتتى. سونىمەن بىرگە ويىندار باسپا سوزدە سىنعا الىندى.

ريو وليمپياداسى

2016 -جىلى ريو-دە جانەيرودا وتكەن وليمپيادا ارتىق شىعىنسىز بولمادى. وليمپيادانى ۇيىمداستىرۋعا 13,1 ميلليارد دوللار جۇمسالدى. بۇل وليمپيادا ويىندارى دا حالىقتىڭ نارازىلىعىن تۋدىردى. قالا ىشىندە لوگيستيكا مەن قوعامدىق كولىكتەر بويىنشا كوپتەگەن جۇمىستار جۇرگىزىلدى. قالانىڭ كەدەي اۋداندارىن ورتالىقتان ءبولىپ تاستادى. ارنايى 27 جاڭا نىسان سالىندى. ونىڭ جارتىسى وليمپيادادان كەيىن قاراۋسىز قالدى. ءبىراق، سوڭعى جاڭالىقتارعا سەنسەك، بۇل نىساندار جاقىن ارادا مەكتەپ پەن سپورت جانە دەنە شىنىقتىرۋمەن اينالىسۋعا ارنالعان قوعامدىق ورتالىقتار رەتىندە قايتا اشىلماق.

وڭتۇستىك كورەياداعى قىسقى وليمپيادا

2018 -جىلى وڭتۇستىك كورەيانىڭ پحەنچحان قالاسىندا وتكەن قىسقى وليمپيادا ويىندارىنىڭ شىعىنى كوپ بولدى. ويىندار ءۇشىن ارنايى 109 ميلليون دوللارعا ۇلكەن ارەنا سالدى. ءبىراق ول ستاديوندى 4 رەت قانا قولدانىپ، وليمپيادادان كەيىن ونى بۇزادى دەپ جوسپارلانعان. ارەنانى بۇزۋدىڭ سەبەبى ول ورنالاسقان ايماقتا شامامەن 40 مىڭ ادام تۇرادى. ال ارەنانىڭ ءوزى 35 مىڭ ادامعا ارنالعان. ويىندار اياقتالعاننان كەيىن ستاديوندى تولتىرۋ ءۇشىن ءاربىر دەرلىك ادام ءىس-شاراعا قاتىسۋى كەرەك ەدى. قازىر بۇل جەر دە قولدانىلماي، قاراۋسىز قالدى.

ەڭ قىمبات وليمپيادالار

ەڭ قىمبات وليمپيادالار 2008 -جىلعى بەيجىڭدەگى جازعى جانە 2014 -جىلعى سوچيدەگى قىسقى وليمپيادا ويىندارى بولعان. قىتاي 2008 -جىلعى ويىندار ءۇشىن 40 ميلليارد دوللار، ال رەسەي 51 ميلليارد دوللار جۇمسادى. ءبىراق اناليتيكتەر بۇل ەكى مەملەكەت وسىنداي شىعىنداردى كوتەرە الاتىن جاعدايدا دەگەن.

قازاقستانداعى ازيادا ويىندارى

قازاقستاندا وتكەن 2011 -جىلعى قىسقى ازيادا ويىندارىن وتكىزۋ ءۇشىن استانادا ارنايى الاۋ مۇزايدىنى، سارى ارقا ۆەلوترەگى، الماتىدا ك-95 جانە ك-25 شاڭعى ترامپليندەرىنىڭ كەشەنى سالىندى. سونداي-اق الماتىداعى مەدەۋ بيىك تاۋلى سپورت كەشەنى، شىمبۇلاق تاۋ شاڭعى بازاسى مەن بالۋان شولاق اتىنداعى سپورت سارايىندا قايتا جوندەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. ازيادانى ۇيىمداستىرۋ ءۇشىن قازاقستان 1,65 ميلليارد دوللار، ياعني 233,5 ميلليارد تەڭگە جۇمسادى. سپورت نىساندارىن سالدىرۋ ءۇشىن بيۋدجەتتەن 30,48 ميلليارد تەڭگە بولىنگەن. ءبىراق كەيىن ول 132 ميلليارد تەڭگەگە دەيىن ءوستى.

كەرەكسىز نىساندار

وليمپيادا ويىندارىنان كەيىن قولدانىلماي جاتقان نىساندار جەتكىلىكتى. افينادا ارنايى سالىنعان نىساندار، بەيجىڭدەگى ستاديون، ريودا وليمپيادادان كەيىن قالعان 27 نىساننىڭ 12- ءسى قازىر پايدالانىلمايدى. سول سەبەپتى وليمپيادا ويىندارىن وتكىزۋگە ءوتىنىش بەرگەن قالالار سانى جىلدان-جىلعا ازايىپ بارادى.

پاريجدى قالاي تاڭدادى؟

2004 -جىلعى ويىندار 12 قالادان ءوتىنىش جيناسا، 2020 -جىلعى ويىندار 5 ءوتىنىش قانا جينادى. ال 2024 -جىلعى وليمپياداعا باستاپقىدا 6 قالا ءوتىنىش بەرگەن. ءبىراق جەرگىلىكتى حالىق وليمپيادا وتكىزۋگە قارسىلىق بىلدىرگەندىكتەن، كوبى وتىنىشتەرىن كەرى قايتارىپ الدى. اقىرى 2024 -جىلعا 2 قالا عانا ۇمىتكەر بولدى: پاريج بەن لوس-اندجەلەس. وسى جولى حالىقارالىق وليمپيادا كوميتەتى ادەتتەن تىس ءادىس قولداندى. 2024 -جىلعى ويىنداردى پاريجگە، ال 2028 -جىلعى ويىنداردى لوس-اندجەلەسكە تاپسىردى.

بۇلاي جاساۋدىڭ ناقتى ءبىر سەبەبى بار. كوميتەت 2028 -جىلعى وليمپيادانى وتكىزۋگە ەشكىم دە ءوتىنىش بەرمەيدى دەپ قورىقتى. قازىرگى كەزدە كوميتەت وليمپيادا وتكىزۋگە وتىنىشتەر قابىلداۋدى توقتاتتى. ولار ەندى ناقتى قالالاردى تاڭداپ، وليمپيادا وتكىزۋ بويىنشا كەلىسسوزدەر جۇرگىزىپ جاتىر. 2026 -جىلعى قىسقى ويىندار ءۇشىن يتاليانىڭ ميلان جانە كورتين قالالارى، ال 2032 -جىلعى جازعى ويىندار ءۇشىن اۋستراليانىڭ بريسبەن قالاسى تاڭدالدى.

تۇراقتى ەلگە/جەرگە توقتاۋ

ەندىگىدە وليمپيادا ويىندارىن وتكىزۋ ءۇشىن تۇراقتى ءبىر جەردى تاڭداۋ كەرەك دەيتىندەر بار. كەيبىرلەرى بۇل ءۇشىن وليمپيادانىڭ تاريحي ءۇيى گرەكيانى لايىقتى تاڭداۋ دەپ سانايدى. تاعى بىرەۋلەرى لوس- اندجەلەستى ۇسىنادى. سەبەبى مۇندا كەرەكتى نىسانداردىڭ بارلىعى بار جانە كەزىندە ۇيىمداستىرىلعان وليمپيادالار ءساتتى وتكەن دەيدى. تۇراقتى قالانى انىقتاۋ ۇلكەن شىعىندار مەن قارىزدان، قاراۋسىز قالعان بوس نىساندار مەن ويىنداردىڭ قورشاعان ورتاعا دەگەن زيانىن بولدىرمايدى دەپ ۇمىتتەنەدى.