قىتايدا دەموگرافيالىق داعدارىس
استانا. KAZINFORM- قىتايدا وسىمەن ەكى جىل قاتارىنان دەموگرافيالىق داعدارىس. كىسى ءولىمىنىڭ كورسەتكىشى دە جوعارى. بىلتىر حالىق سانى 2 ميلليون ادامعا ازايعان.
ونىڭ الدىنداعى جىلى دا جاعداي ءماز ەمەس- ءتىن. بۇل كوروناۆيرۋستىڭ اسەرى دەيدى ماماندار. ول ازداي بالا تۋۋ كورسەتكىشى دە جاقسارماي تۇر. ويتكەنى، ءىرى شاھارلاردا ءومىر ءسۇرۋ قىمبات. ايەلدەردىڭ جۇمىسقا ورنالاسۋى دا وڭاي ەمەس. سوندىقتان جاستار جاعى بالالى بولۋعا اسىقپايدى.
بۇل تەك الەۋمەتتىك قانا ەمەس، ءىرى ەكونوميكالىق ماسەلەگە اينالىپ بارادى. ويتكەنى، جۇمىسقا قابىلەتتى ازامات سانى ازايادى. دەمەك سالىق تولەۋشىلەر كەميدى دەگەن ءسوز. ال زەينەتاقى تولەۋ جانە مەديتسينالىق قىزمەت كورسەتۋ سەكىلدى قارت كىسىلەردى قولداۋعا كەتەتىن شىعىن كەرىسىنشە ۇلعايادى. قازىردىڭ وزىندە حالىقتىڭ بەستەن ءبىرى - الپىستى القىمداعان قاريالار. 20 جىلدان كەيىن ەل تۇرعىندارىنىڭ ۇشتەن ءبىرى قارت كىسىلەر بولادى دەگەن بولجام بار.
كان ي، قىتاي ۇلتتىق ستاتيستيكا بيۋروسىنىڭ ديرەكتورى:
- 2023 -جىلدىڭ سوڭىنداعى مالىمەت بويىنشا، قىتايدا حالىق سانى 1 ميلليارد 400 ميلليون 967 ادام بولعان. بىلتىر 9 ميلليون ءسابي دۇنيەگە كەلدى. ال كىسى ءولىمى 11 ميلليوننان اسادى. ەڭبەككە جارامدى تۇرعىنداردىڭ ۇلەسى - 61,3 پروتسەنت. ال جاسى 60-تان اسقان قارتتاردىڭ ۇلەسى 21 پايىز شاماسىندا. مۇنىڭ ءبارى ەكونوميكاعا سالماق سالىپ وتىر.
2023-جىل قىتاي ەكونوميكاسى ءۇشىن كەيىنگى 30 جىلداعى ەڭ ناشار جىل بولدى. ساراپشىلار جاعداي وسىلاي جالعاسا بەرسە، مەملەكەتتىڭ ا ق ش- پەن اراداعى باسەكەدەن ۇتىلاتىن ءتۇرى بار دەيدى. شىعىسىمىزداعى كورشى بىرنەشە جىلدان كەيىن امەريكالىقتاردى باسىپ وزىپ، الەمنىڭ ءبىرىنشى ەكونوميكاسىنا اينالۋعا دامەلى. ءبىراق دەموگرافيالىق جاعداي تۇزەلمەي، ولاي بولۋى ەكىتالاي دەگەن پىكىرلەر ءجيى ايتىلا باستادى.
تانىمال مەديسينالىق لانسەت جۋرنالىنىڭ زەرتتەۋىنە سايكەس، مىنا تۇرىمەن عاسىر سوڭىنا تامان حالىق سانى بويىنشا قىتايدى افريكاداعى نيگەريا باسىپ وزۋى مۇمكىن. ماماندار بيلىك مەملەكەتتىك دەڭگەيدە بالا تۋۋدى ىنتالاندىرۋى قاجەت دەيدى. وزگە ەلدەردەگىدەي انالىق كاپيتال سەكىلدى شارالاردى مىسالعا كەلتىرەدى. بۇعان دەيىن بيلىك سالىقتىق جەڭىلدىكتەر، جۇكتىلىك بويىنشا دەمالىستى ۇزارتۋ، تۇرعىن ءۇي سۋبسيديالارى سەكىلدى باستامالار كوتەرگەن. الايدا كوبى ءالى ىسكە اسقان جوق. ويتكەنى كوروناۆيرۋسپەن كۇرەستەن كەيىن بيۋدجەتتە اقشا جەتپەي جاتىر.
ۆان ۆەيدۋن، تەلەكومپانيا قىزمەتكەرى:
- بيلىك جاڭادان وتباسىن قۇرعان ەرلى-زايىپتىلار مەن بالالى بولعاندارعا دەمالىستى ۇزارتتى. بۇل جاقسى ارينە. ءبىراق مەنىڭشە جەتكىلىكسىز. سەبەبى بالا تۋۋدى ىنتالاندىرۋ ءۇشىن ودان دا اۋقىمدى شارالار قاجەت. بيلىكتىڭ قازىر جاساپ وتىرعانى - جاي عانا قوسىمشا كومەك.
بالا تۋۋ كورسەتكىشىنىڭ تومەندەۋى ەۋروپالىقتاردىڭ دا باس اۋرۋىنا اينالدى. مۇندا دا جاستار بالالى بولۋعا اسىقپايدى. ويتكەنى ونى تاربيەلەۋگە كوپ اقشا كەرەك دەپ سانايدى. وعان جاھاندى جايلاعان قىمباتشىلىقتى قوسىڭىز. فرانسيادا بىلتىر 678 مىڭ ءسابي دۇنيەگە كەلگەن. بۇل 68 ميلليون تۇرعىنى بار مەملەكەت ءۇشىن ءالسىز كورسەتكىش. مۇنداي جاعداي ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىستان بەرى بولماعان. ءبىراق سونىڭ وزىندە ەۋروپانىڭ وزگە ەلدەرىمەن سالىستىرعاندا، فرانسياداعى جاعداي جاقسى دەيدى ساراپشىلار. مۇندا ءبىر ايەلگە ءبىر جارىم بالادان كەلەدى. بۇل ەۋرووداقتاعى ورتاشا كورسەتكىشتەن ءبىرشاما جوعارى. بۇل رەتتە ەلگە اعىلعان ميگرانتتاردىڭ دا پايداسى تيسە كەرەك.
ساراپشىلاردىڭ ويىنشا بۇل ماسەلەدە ارنايى رەفورمالار قاجەت. قازىر جۇكتىلىك بويىنشا دەمالىستاعى ايەلدەر اي سايىن 400 ەۋرو الادى. بۇل از دەپ سانايدى تۇرعىندار. دەموگرافيالىق ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن پرەزيدەنت ءبىرقاتار باستامانى قولعا الماق.
ەممانۋەل ماكرون، فرانسيا پرەزيدەنتى:
- ءبىز بالا كۇتىمىنە قاتىستى دەمالىستى ۇزارتۋعا نيەتتىمىز. ول باسقاشا اتالاتىن بولادى. سوندا اكەسى دە، اناسى دا التى اي بويى ءسابيىنىڭ جانىندا بولا الادى. تولەمدەر دە بۇرىنعىدان جوعارى بولادى.
دەموگرافيالىق ءدۇمپۋ ەسەسىنە افريكاداعى جاعداي جاقسى. 130 جىل بۇرىن مۇنداعى حالىق سانى 140 ميلليون بولسا، قازىر ءبىر جارىم ميللياردتان اسىپ جىعىلادى. 2050 -جىلعا تامان كورسەتكىش 30 پايىزعا وسەدى دەگەن بولجام بار. «سوندا الەم حالقىنىڭ تورتتەن ءبىرى - افريكا تۇرعىندارى بولۋى ابدەن مۇمكىن. تۇپتەپ كەلگەندە، مۇنىڭ ءبارى ەكونوميكالىق وسىمگە وڭ ىقپال ەتەدى. ءسويتىپ كەلەشەكتە قۇرلىقتاعى كەيبىر مەملەكەتتەردىڭ ءىرى ەكونوميكالىق دەرجاۆالارعا اينالۋى دا عاجاپ ەمەس»، - دەيدى ساراپشىلار.
www.24.kz
