قۇرمانىڭ الماعا قاراعاندا دارۋمەنى كوپ
استانا. KAZINFORM - قۇرما جاھاندىق ەكولوگيالىق ماسەلەلەردى شەشۋدە ەرەكشە رولگە يە. دۇنيەجۇزىلىك ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىك ۇيىمىنىڭ وكىلدەرى وسىلاي دەيدى. ءبىر قۇرمانىڭ جالپى 500-گە تارتا ءتۇرى بار.
كەيىنگى جىلدارى زەرتتەۋشىلەر پايداعا جارار قاسيەتتەرىن انىقتاپ كەلەدى. قۇرما كليمات تالعامايدى قۇرما نەگىزىنەن اراب ەلدەرىندە وسەدى. كوز الدىمىزعا بىردەن ءشول دالا ەلەستەيتىنى ءسوزسىز. ءيا، شولەيتتەنۋ - ايماقتاعى نەگىزگى ەكولوگيالىق ماسەلە.
اراب ەلدەرى سۋ كوزدەرىنىڭ %57- ءىن وزگە ەلدەردەن الادى. ايماقتاعى قاتاڭ كليماتقا قاراماستان قۇرما اعاشى جاقسى وسەدى. قۇرما پالمالارى شولەيتتەنۋدىڭ الدىن الۋدا شەشۋشى ءرول اتقارادى. دۇنيەجۇزىلىك ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىك ۇيىمىنىڭ وكىلدەرى وسىلاي دەيدى. ويتكەنى جەمىس كوپ سۋدى قاجەت ەتپەيدى. اسىرەسە زاماناۋي سۋارۋ ادىستەرى قولدانىلسا، قۇرعاقشىلىققا، جوعارى تەمپەراتۋراعا ءتوزىمدى جانە كليماتتىڭ وزگەرۋىنە وڭاي بەيىمدەلەدى.
ءارى ءبىر پالما اعاشى جىلىنا شامامەن 100 كەلى جاپىراق بەرەدى. بۇل جاپىراقتاردا جوعارى قورەكتىك زاتتار مەن ورگانيكالىق ماتەريالدار بار. ال بۇل اۋىل شارۋاشىلىعىندا ساپالى تىڭايتقىش رەتىندە قولدانىلادى. «قۇرمانى تۇشى سۋدىڭ ۇشتەن ءبىرىن عانا پايدالانىپ سۋارۋعا بولادى. بۇل ارقىلى ازىق-تۇلىك سەبەتىن ءارتاراپتاندىرۋ، سونداي-اق تاماقتانۋ مەن ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگىن جاقسارتۋ ءۇشىن ماڭىزدى باسقا داقىلداردى ءوسىرۋ ءۇشىن ميلليونداعان ليتردى ۇنەمدەۋگە بولادى»- اۋگۋستو بەررەرا، حالىقارالىق «ICBA» اۋىلشارۋاشىلىق سالاسىن دامىتۋ ورتالىعىنىڭ عىلىمي قىزمەتكەرى.
قۇرما - ساۋديالىقتاردىڭ ۇلتتىق سيمۆولى
الەم بويىنشا قۇرمانىڭ ەڭ ءىرى ەكسپورتتاۋشىسى - ساۋد ارابياسى. جالپى اراب تۇبەگىندە 40 ميلليون قۇرما اعاشى بولسا، سونىڭ 25 ميلليونى ساۋد ارابياسىندا ءوسىپ تۇر. بۇل جاي اعاش نەمەسە كىرىس كوزى عانا ەمەس، ساۋديالىقتاردىڭ مادەنيەتى مەن تۇرمىس-تىرشىلىگىنىڭ اجىراماس بولىگىنە اينالعان جەمىس دەۋگە بولادى. ءتىپتى ەلدىڭ ەلتاڭباسى مەن اقشاسىندا قۇرما بەينەلەنگەن. ياعني قۇرما ساۋديالىقتاردىڭ ۇلتتىق سيمۆولىنا اينالعان.
دەسە دە كەيىنگى جىلدارى ساۋديالىقتار قۇرما وسىرۋدەن قالىپ بارا جاتىر. وعان سەبەپ ۋربانيزاتسيا. بۇل قالالارداعى وسىمدىك جامىلعىسىنىڭ لاستانۋى مەن قىسقارۋى جانە بەتون عيماراتتاردىڭ كوبەيۋىنە اكەلەدى. بۇدان بولەك، كليمات وزگەرىسى توپىراقتىڭ ەروزياعا ۇشىراپ، سورعا اينالۋى دا قۇرما ونىمىنە اسەر ەتەدى.
قۇرمانىڭ الماعا قاراعاندا دارۋمەنى كوپ
5 ءتۇيىر قۇرما ادام اعزاسىنا قاجەتتى ماگنيدىڭ، مىستىڭ جانە كۇكىرتتىڭ تاۋلىكتىك مولشەرىن قامتاماسىز ەتەدى. ادەتتە تەمىرگە باي جەمىس دەسە ويىمىزعا الما تۇسەدى. الايدا، الماعا قاراعاندا، قۇرمادا دارۋمەننىڭ كوپتىگى دالەلدەنگەن. ونىڭ قۇرامىندا تەمىر الدەقايدا كوپ. ال تەمىر قان ازدىققا پايدالى. ءارى قۇرمادا B1 ،B2 ۆيتاميندەرىنىڭ قاتار كەزدەسۋى باۋىرعا شيپا.
قۇرماعا قاتىستى ءبىرقاتار زەرتتەۋلەردە ونىڭ تاماق اۋرۋىنا، جوتەلگە پايدالى ەكەنى ايتىلادى. ءتىپتى قاتەرلى ىسىكتەن ساقتاپ، جۇرەك-قان تامىرلارىنا تاپتىرمايتىن ەم ەكەنى انىقتالعان. سونداي-اق جۇيكە جۇيەسىنىڭ شارشاۋىن باسادى. ميدىڭ جۇمىس ىستەۋ قابىلەتىن كۇشەيتەدى. اس قورىتۋعا پايدالى. ەڭ ماڭىزدى تاعى ءبىر جايت. قۇرما جۇكتى ايەلدەرگە جەڭىل بوسانۋعا سەپتىگىن تيگىزەدى.
قۇرمادا اقۋىز، كومىرسۋ، ماي ۇشەۋى بىردەي تۇزىلگەن. جەمىس سونىسىمەن ەرەكشە ءھام پايدالى. سول سەبەپتى ونى كوپ تۇتىنۋعا دا بولمايدى. ماماندار وسىلاي دەيدى.
باعاي نازارباي ۇلى، نۋتريتسيولوگ:
- قۇرما جەمىسىندە اقۋىز، كومىرسۋ، ماي ۇشەۋى بىردەي تۇزىلگەن. ال مۇنداي جەمىستەر وتە از. بۇل سونىسىمەن ەرەكشەلەنەدى. ال ءبىز ونى كوپ پايدالانىپ قوياتىن بولساق، اعزاعا كەرى اسەرىن بەرەدى. كۇنىنە قۇرمانى ەڭ ءتيىمدىسى 4-5 داننەن اسىرماۋ كەرەك. ال قالىپتى نورمادا ءۇش داننەن پايدالانىپ وتىرعان دۇرىس بولادى.
قۇرما - قازاقستان نارىعىندا سۇرانىسقا يە ءونىم. بىلتىر ەلگە 39 مىڭ تونناعا جۋىق قۇرما اكەلىندى. ونىڭ %71- ءى يرانعا، %10- ءى الجيرگە تيەسىلى. ال قالعانى تۋنيس، قىتاي، يوردانيا جانە ساۋد ارابياسىنان جەتكىزىلدى. مىسىر مەن تۇركيا دا بىلتىر العاش رەت ءوز ءونىمىن ءبىزدىڭ ەلگە ەكسپورتتادى.
24.kz
