قۇلدىق شەشەن
استانا. قازاقپارات - وتكەن زاماندا كوكپەك ۋاتاي دەگەن ءبي بولىپتى، ءوزى تەنتەك كىسى ەكەن. ۋاتايدىڭ قاراۋىنداعى ەلدىڭ مەكەنى جالاڭاش، سارىكول، قويباعان جانە قۇتي دەگەن جەرلەر بولادى. ەلدىڭ كوپشىلىگى ول كەزدە كوشىپ جۇرەتىن بولسا كەرەك. اسىرەسە تورەقارادا باقشاق دەگەن ەل تەگىس كوشپەلى ەكەن، جاز قىردى جايلاپ، قىس قىزىل قۇمعا كوشەدى ەكەن.
ىشكە كوشكەندە جاڭاعى قويباعان، قۇتي، جالاڭاش، سارىكول جۇرەتىن جولى ەكەن، قونايىن دەسە ۋاتاي جەر-سۋدى قوريدى، شوبىنە تۇسسە، مالىن ۇستايدى، سۇراي بارسا ادامدارىن ۇرىپ-سوعادى، زابىرلەيدى ەكەن. قونباي كەتەيىن دەسە جەر تىم كەرەعار، مالى شولدەيدى، ادامدارى شارشايدى. كوپ ۋاقىت ءسۇيتىپ باقشاقتار قيىنشىلىقتارعا ۇشىرايدى. سول كەزدە باقشاقتا قۇلدىق دەگەن شەشەن بولىپتى.
ءبىر جىلى كۇزدى كۇنى كوشتى قۇلدىق شەشەن ءوزى باستاپ سارىكولدىڭ باسىنا ادەيى كەلىپ قونىپتى. قونعان ەلدى كورىپ ۋاتاي اتىنا مىنە شاۋىپتى. جانىنا بەس-التى جىگىتتى ەرتىپ الىپ، جىلقىسىن قۋىپ، ادامىن ۇرىپ كەلەيىك، - دەپ اتتاناندى. بۇلاردىڭ كەلە جاتقانىن كورىپ، قۇلدىق شەشەن الدارىنان شىعىپ ۋاتايعا سالەم بەرىپتى. ۋاتاي سالەمىن ەرنىنىڭ ۇشىمەن الىپ: «بۇل جەرگە ساعان كىم قون دەدى؟» - دەپتى. قۇلدىق: «اقىلىم قون دەدى»، - دەپتى. ۋاتاي: «اقىل قالاي قون دەدى؟» - دەپتى، «اقىلىم اقپان سوقسا ولمەيسىن، توقپان سوقسا ولمەيسىن، ۋاتاي ءبىر سوققاندا قاتا قالاسىن با؟ سەن ءبىر قونعاندا، سارىكولدىڭ سۋى ورتالانار دەيمىسىڭ، كوسىكتىنىڭ وتى ورتانالار دەيمىسىڭ، قون-قون دەدى» - دەپتى قۇلدىق. سوندا ۋاتاي ماقتانىپ كەتىپ: «وي، ءتىلى كەسىلگىر، قونا عوي! سەنىڭ ازعانا مالىڭا سۋ دا تارتىلماس، شالعىن دا جاپىرىلماس، بەس-التى كۇن ەرۋلەپ كوشەرسىن»، - دەپتى دە كەيىن قايتىپ كەتىپتى.
اقىلدى دەپ كىمدى ايتامىز!
ءبىر ماجىلىستە باس قوسىپ سويلەسىپ وتىرعاندا شوڭ بيگە مۇسا مىرزا:
اق ساۋىت دەپ نەنى ايتامىز،
ارعىماق دەپ نەنى ايتامىز؟
اقىلدى دەپ كىمدى ايتامىز،
ەر جىگىت دەپ كىمدى ايتامىز؟ - دەپ سۇراق قويىپتى.
بۇعان شوڭ:
اق ساۋىت دەپ ايتامىز،
اتقاندا وق وتپەسە.
ارعىماق دەپ ايتامىز،
جەلگەندە جىلقى جەتپەسە.
اقىلدى دەپ ايتامىز،
توزعان ەلدى سەپتەسە.
ەر جىگىت دەپ ايتامىز،
جاۋعا تاستاپ كەتپەسە! - دەپتى.
جەردەن اۋىر نە!
بالاءبي قارتايعان شاعىندا حالقىن جىيىپ:
جەردەن اۋىر نە؟
سۋدان اۋىر نە؟
وتتان ىستىق نە؟
كوكتەن بيىك نە؟ - دەپ، ءتورت سۇراق قويعاندا ەكەن. ءبىراق ەشكىم بۇل سۇراقتاردىڭ جاۋابىن تاپپاپتى.
سوندا بالاءبي ءوزى ايتقان سۇراقتارىن ءوزى بىلاي دەپ شەشكەن ەكەن:
جەردەن اۋىر دەگەنىم - اقىل، ءبىلىم.
سۋدان تەرەڭ دەگەنىم - وقۋ، عىلىم.
وتتان ىستىق دەگەنىم - فاني دۇنيە، جالعان ءومىر.
كوكتەن بيىك دەگەنىم - تاكابباردىڭ كوڭىلى.
«الاش ايناسى»-2014
