قاتىنى جوق اۋىل - كۇلدىرگىلەر
جوكەڭ جولداس كوپ جىل قىزمەت ەتكەن كولحوزىنان ناقاق جالا جابىلىپ، باسقا ءبىر كولحوزعا اۋىسۋعا ءماجبۇر بولىپتى.
وعان تاعىلعان كىنا: ءبىر ايەلمەن كوڭىلدەستىگى بولسا كەرەك. جاڭا اۋىلعا ونى اۋپارتكوم حاتشىسى ەرتىپ كەلەدى. ولار جينالىس باستالعانشا ءبىر ۇيگە ءتۇسىپ، سۋسىنداپ وتىرادى. جاڭا باسقارمانى كورگىسى كەلگەن اۋىل ايەلدەرى كەزەك-كەزەك كيىز ءۇيدىڭ ەسىگىنەن سىعالاپ مازا بەرمەپتى. ءبىر ءسات جوكەڭ ءبىر كورىكتىلەۋىن قاسىنا شاقىرىپ الىپ:
- ءيا، قاراعىم، سەن مۇندا قايدان ءجۇرسىڭ؟ - دەپ سۇراپتى.
- كوتەك، قايدان جۇرگەنى نەسى، وسى اۋىلدىڭ قاتىنىمىز.
- ءار جاعىڭدا تاعى ايەلدەر بار ما؟
- بار بولعاندا قانداي.
- ويباي-اۋ، تاعى قۇرىدىم عوي مەن سورلى. مىنا رايكوم مەنى بۇل اۋىلدا قاتىن جوق دەپ اكەلمەپ پە ەدى؟ - دەپتى جوكەڭ.
تەرىس قاراپ وتىرۋ
جوكەڭ ەل ارالاپ ءجۇرىپ ءبىر ۇيگە تۇسە قالسا، توردە جاتقان كورپەشە تەرىس سالىنىپتى. الگى كىسى ءۇپ-ۇلكەن باسىمەن تەرىس قاراپ وتىرا كەتەدى. ءۇي يەسى ساسقالاقتاپ:
- جوكە-اۋ، مۇنىڭىز نە، تەرىس قاراپ وتىرعانىڭىز؟ - دەيدى.
- قايدام، كەلىن كورپەنى سولاي قاراتىپ جايعان ەكەن، سوسىن تاماقتى دا قابىرعاعا قاراپ وتىرىپ ىشەتىن شىعارمىز دەپ ەم، - دەپتى جوكەڭ تۇك بىلمەگەنسىپ.
تارى جەيتىن ۋاقىت
تاعى بىردە جوكەڭ قاسىنداعى جولداستارىمەن باسقا اۋىلداعى تۋىسىنىڭ ۇيىنە كەلىپ قونادى. تۇرمىستىڭ تاپشى كەزى. ول كەزدە تورعاي وڭىرىندە ءبيداي نانى دەگەن اتىمەن جوق. شىعىر ايداپ، ازىن-اۋلاق تارى سەبەتىن شاق. ءۇي يەلەرى تىم كەش بولىپ قالعاندىقتان مال سويۋعا ەرىنگەن بە، الدە ساراڭدىعى ۇستادى ما ەكەن، كىم ءبىلسىن، ايتەۋىر قۇر شاي مەن تارى سوك بەرىپ جاتقىزىپتى.
تاڭ بىلىنە جوكەڭ ەلدەن بۇرىن تۇرىپ، جۇرتتىڭ ۇستىندەگى كورپەلەرىن جۇلىپ الىپ، ءبىر جەرگە ءۇيىپ، ءوزى سونىڭ ۇستىنە قوناقتاپ، تاۋىق بولىپ قىت-قىتتاسا كەرەك. ۇيقىلى-وياۋ جۇرت ءۇرپيىسىپ:
- جوكە، مۇنىڭىز نە سۇمدىق تاعى؟ - دەپ سۇراسا:
- ە، ءبىز تاۋىق ەمەسپىز بە، تارى جەيتىن ۋاقىتىمىز بولدى عوي، - دەپتى.
ءۇي يەسى كەشىرىم ءوتىنىپ، قوي سويىپ، قوناق ەتىپ جىبەرگەن ەكەن دەسەدى.
«پەشكە جاقىن جات»
جوكەڭ بىردە قوستانايدىڭ الاي-تۇلەي قارلى بورانىنا ۇشىراپ، ايدالادا، قار استىندا قونىپ قالۋعا ءماجبۇر بولىپتى. قاسىندا حاتشى بالا بار ەكەن. سول بايعۇس:
- اعا، جاۋراپ بارام... اعا، توڭدىم...- دەپ قايتا-قايتا قىڭقىلداي بەرسە كەرەك.
- ە، قاراعىم، توڭساڭ، پەشكە جاقىن جات، جىلىنارسىڭ، - دەپتى جارىقتىق، اجال اۋزىندا جاتسا دا ءازىلىن
تىيماي.
كوك بيلەتتى قىستىرىپ...
بىردە جوكەڭ شارۋاشىلىق ماسەلەسى جونىنەن ۇلكەن كەمشىلىك جىبەرىپ، اۋپارتكومنىڭ بيۋروسىنا تۇسەدى. بيۋرودان شىعىپ كەلە جاتقان جوكەڭنەن جالعان جاناشىرلارىنىڭ ءبىرى جالباقتاپ:
- ءيا، جوكە، امان-ساۋ قۇتىلىپ شىقتىڭىز با؟- دەپ سۇرايدى.
- ءيا، شىراق، كوك بيلەتتى كوتكە قىستىرىپ شىقتىق قوي،- دەيدى بۇل جارىقتىق.
ول كەزدەگى پارتبيلەتتىڭ ءتۇرى قىزىل ەمەس، كوك بولسا كەرەك. جوكەڭنىڭ بۇل سوزدەرى اۋپارتكومنىڭ ءبىرىنشى حاتشىسىنا دا جەتەدى. ول جوكەڭدى شاقىرىپ الىپ:
- باسقا ءازىلىڭنىڭ ءبارىن كەشىرەيىك. راس بولسا، مىناۋىڭ ەل ەسىتپەگەن سۇمدىق قوي،- دەپتى شىنىمەن نالىپ.
- ياپىرماي، مىنا جۇرت كىسىنى تىرىدەي ولتىرەتىن شىعار، تۇگە،- دەپتى جوكەڭ دە شىمىرىكپەستەن. - كوك بيلەت قالتادا قالىپ، كوتتى قىستىق قوي دەگەنىم راس ەدى. قالاي بۇرىپ الا قويادى بۇل يتتەر؟!.
ءبىر قىسقا جەتەتىن ءشوپ
بىردە جولداستى اۋدان باسشىلارى ءبىلىمىڭىزدى كوتەرەسىز دەپ، وبلىس ورتالىعى قوستانايعا ءبىر ايلىق وقۋعا جىبەرىپتى. سودان ورالعان ساتىندە اۋاتكوم ءتوراعاسى:
- قالاي، جوكە، ءبىراز ءبىلىم جيناپ قايتتىڭىز با؟ - دەپ سۇراسا، ول:
- ءبىلىم جاعىن قايدام، قاراعىم، ايتەۋىر الا سيىرعا ءبىر قىسقا جەتەتىن ءشوپ جيناپ قايتقانىم راس، - دەگەن ەكەن.
ءجۇنىسى - ەلدە ەتتەن باسقانى جەمەيتىن سابازىڭنىڭ ءبىر اي بويى ءلاجسىزدان ىشكەن بورشش پەن قيار-شيارلار جايلى تۇسپالداپ ايتقان ءتۇرى ەكەن.
«اۋىل بەيباستاقتارى»
اراققا تىيىم سالۋ ناۋقانى جوكەڭنىڭ كەزىندە دە جۇرگەن ەكەن. بىردە اۋدان باسشىلارىنىڭ ءبىرى ءىسساپارعا كەلىپ، سول كىسىنىڭ ءۇيىنە تۇسەدى. اس تۇسىرىلىپ، ەت تۋرالىپ جاتقان سات بولسا كەرەك. جوكەڭ اراق قۇيايىن دەسە، باسشىدان قايمىعادى، قۇيمايىن دەسە، ءوزىنىڭ ىشكىسى كەلىپ بارادى. اقىرى اۋىزعى بولمەگە قاراپ:
- تايت، ارمەن كەت ءارى! - دەپ اقىرىپتى.
- ول كىم، جوكە، كىرسىن، - دەيدى مەيمان سىپايىگەرلىك تانىتىپ.
- ءجا، وسى اۋىلدىڭ بەيباستاقتارى عوي، ءتۇتىن اڭدىپ جۇرگەن، - دەپتى جوكەڭ.
- ە، كەلسىن، كىرسىن. ەت جەتەدى عوي،- دەيدى قوناق تاعى قاراپ وتىرماي.
- جوق، ويباي بولمايدى. ول پالەلەر سىيلى قوناق وتىر ەكەن-اۋ دەپ سىپايىلىق ساقتاۋدى بىلمەيدى. بالەسىنە قالارمىز. شەتىنەن تەنتەك نەمەلەر.
- تۋ، جوكە-اي، تەنتەكتىك جاساپ نە بۇلدىرە قويار دەيسىز. كەلسىن، كەلسىن.
- ۇيات قوي ەندى...
- ۇيات تۇگىلى، تۇگى دە جوق،- دەپ ەندى باسشى قاسارىسادى.- كەلسىن،- دەيدى اقىرى داۋىسىن كوتەرە.
- جارار ەندى، جاكە، ءسىز ايتقان سوڭ امال جوق قوي ەندى. تەك كەيىن كىنالى ەتە كورمەڭىز. جاميلا، ءاي، جاميلا، انا جۇگىرمەكتەردى جىبەرشى بەرى. اعالارىنا سالەم بەرسىن،- دەيدى جوكەڭ.
سويتسە ايەلى پودنوسقا سالىپ، كەسەلەرىن سىڭعىرلاتىپ، ەكى-ءۇش شيشا اراق اكەلىپتى.
ەرماحان شايحى ۇلى
«ايقىن» گازەتى. 2013
