قاراعاندى - الەمدەگى اۋاسى لاس 50 قالانىڭ ءبىرى
استانا. قازاقپارات - كەنشىلەر شاھارى ءوندىرىس وشاقتارى مەن جەكە ۇيلەردىڭ قويۋ قارا تۇتىنىنەن كوز اشپاي وتىر. تۇرعىندار ءتىپتى تەرەزە اشۋدان قالعان. «كۇردەلى مەتەورولوگيالىق جاعدايدى سەيىلتۋدىڭ ءبىر جولى - كوگىلدىر وتىنعا كوشۋ، كومىر ساپاسىن قاداعالاۋ» - دەيدى ماماندار.

قالانى قويۋ ءتۇتىن تاڭەرتەڭ جانە كەشكىلىك باسىپ كەتەدى. بۇل ۋاقىتتا كوشەدە ءجۇرۋ وتە قيىن. سەبەبى قولقانى قاباتىن يىستەن جۇتقىنشاعىڭ اشىپ، جوتەل پايدا بولادى، - دەيدى تۇرعىندار. قىس مەزگىلىندە بولاتىن بۇل جاعداي سوڭعى ءۇش جىلدا ءتىپتى كۇردەلەنىپ كەتكەن.
بليتس - تاڭعى بەس جارىمدا شىققاندا دەمالا المايسىڭ. ۋگارنىي گاز بولادى ءيا. مىنا پەشتىڭ ءتۇتىنى ماسقارا بولادى.
- مەن نەگىزى شىمكەنتتىڭ قىزىمىن. بىزدە اۋا كۇشتى عوي. مىنا جاققا ەندى ۇيرەنىپ جاتىرمىز ءتۇتىننىڭ يسىنە. قار تازا ەمەس، قاپ- قارا بولىپ كەتەدى تۇتىننەن.
- جاڭاعى برونحونىڭ اۋرۋى بارلىعى وسىدان عوي. بۇكىل اۋرۋدىڭ بارلىعى وسىدان. مىنا جەر ۇيلەردە پەش جاعىپ جاتىر. تەرەزەنى اشپايمىز عوي ءبىز. جاۋىپ تاستايمىز . گازدى تارتۋدى كوبەيتۋ كەرەك جانە باعاسىن ىڭعايلى ەتۋ كەرەك بولدى عوي كسىلەرگە. سەبەبى ۇيىنە ترۋبانى كەلتىرىپ قويعانىمەن ونىڭ ۋستانوۆكاسىنىڭ باعاسىنان قاشادى كوبىسى.
ەكولوگتار جاقىندا قاراعاندىنىڭ ءار جەرىنەن سىناما الىپ، اۋا وتە لاس ەكەنىن انىقتاعان. اسىرەسە ازوت ديوكسيدى مەن كومىرتەك توتىعىنىڭ مولشەرى نورمادان بىرنەشە ەسە كوپ. سوندىقتان قالا كوشەلەرى ۇنەمى كوك ءتۇتىن بولىپ تۇرادى.
ريمما راحيمبەكوۆا، وبلىستىق ەكولوگيا دەپارتامەنتىنىڭ باس مامانى:
- قالانىڭ مايقۇدىق، ميحايلوۆ، پريشاحتينسك اۋداندارىندا اۋاداعى زياندى زاتتار مولشەرى تىم كوبەيگەن. بۇل اۋماقتاردا پەش جاعاتىن جەكە ۇيلەر كوپ. وعان ءوندىرىس ورىندارى مەن كولىكتەردىڭ ءتۇتىنىن قوسىڭىز. دەگەنمەن اۋانى باستى لاستاپ جاتقان ول ۇيلەردىڭ مۇرجاسىنان شىعاتىن ءتۇتىن. ولارعا جەكەلەي شارا قولدانا المايمىز. حالىقارالىق IQAir زەرتتەۋ سايتىنىڭ بەرگەن مالىمەتى بويىنشا قاراعاندىداعى اۋانىڭ لاستانۋى ءۇندىستان مەن پاكىستان قالالارىمەن شامالاس تۇر. اۋاداعى زياندى زاتتار مولشەرى بۇكىلالەمدىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى بەكىتكەن نورمادان 14 ەسەگە جوعارى. قازىرگى تاڭدا قاراعاندى الەمدەگى ەڭ اۋاسى لاس 50 شاھاردىڭ اراسىندا 44-ورىندا تۇر.
دميتريي كالمىكوۆ، ەكولوگ:
- بۇل ماسەلەنى تۇبەگەيلى شەشۋ قاجەت. قازىر ءار ءوڭىردىڭ ەكولوگياسىن جاقسارتۋعا قارجى بولىنەدى. ول ۇلكەن سومماداعى قاراجات. نەگە سونى جەكە ۇيلەرگە گازبەن جۇمىس ىستەيتىن، نەمەسە ارنايى زياندى قالدىقتاردى سۇزەتىن جابدىعى بار پەشتەر قويۋعا جۇمساماسقا؟ بولماسا توقپەن جۇمىس ىستەيتىنىن ورناتسىن، ورتالىق جىلۋ جۇيەسىنە قوسسىن، گاز تارتسىن. جاعىپ وتىرعان كومىردىڭ ساپاسىن دا قاداعالاۋ كەرەك.
اۋانى اۆتوكولىك، ءوندىرىس ورىندارى مەن جىلۋ ەنەرگيا ورتالىعى دا لاستاپ جاتىر، دەيدى ەكولوگتار. ءبىراق ەڭ كوپ ءتۇتىن جەكە ۇيلەردەن تارالادى ەكەن. مۇرجالاردان بۋداقتاعان تۇتىننەن قۇتىلۋدىڭ جالعىز جولى - كوگىلدىر وتىنعا كوشۋ. قازىرگى ۋاقىتتا قالادا 300 شاقىرىم گاز تاراتۋ جەلىلەرى تارتىلعان. جوبا كەزەڭ-كەزەڭىمەن جۇزەگە اسىرىلىپ، بارلىعى 14 ىسكە قوسۋ كەشەنى سالىنادى. كوگىلدىر وتىن 10 مىڭ ۇيگە تارتىلادى. بۇگىنگى تاڭدا 3,5 مىڭ ءۇي تابيعي وتىندى پايدالانىپ وتىر.
24.kz