كومىر كۇلىنەن جول سالۋعا بولادى

استانا. قازاقپارات - كۇلدەن دە جول سالۋعا بولادى. ءبىزدىڭ ەلدىڭ عالىمدارى كومىر قالدىعىن كادەگە جاراتۋدىڭ جاڭا ءتاسىلىن ويلاپ تاپتى، دەپ حابارلايدى 24KZ.

سويتسەك، ءسىز بەن ءبىز كۇندەلىكتى تۇرمىستا تۇتىنىپ جۇرگەن كومىردىڭ قۇرىلىستا دا كول- كوسىر پايداسى بار ەكەن. بۇل جاڭالىق سىن ساداعىنا ءجيى ىلىنەتىن سالاعا سەرپىلىس اكەلە الا ما؟

كۇلدىڭ كول-كوسىر پايداسىن دالەلدەۋگە تىرىسىپ جۇرگەندەردىڭ ءبىرى - قايرات مۇحامەتقاليەۆ. عالىم ءوز زەرتتەۋىن ءبىر جىل بۇرىن باستاعان. ول جانعان كومىردەن مينەرالدى ۇنتاق جاسادى. «الىنعان ءونىم ارنايى ساتىلاتىن ۇنتاقتان ەش كەم ەمەس»، - دەيدى. ونىڭ ۇستىنە كومىر جاعاتىن ءبىزدىڭ ەلدە كۇلدىڭ دە قورى جەتكىلىكتى. قازىر عالىم بۇل ونەرتابىسىن سىناقتان وتكىزىپ جاتىر.

قايرات مۇحامەتقاليەۆ، عالىم:

- بۇل قالدىق ەلەكتر ەنەرگياسىن ءوندىرۋ ءۇشىن كومىردى پايدالاناتىن جىلۋ ەلەكتر ورتالىقتارىنان شىعادى. ياعني، كومىردى جاققاننان كەيىن وسىنداي كۇل پايدا بولادى. ونىڭ قۇرىلىمىن وزگەرتە وتىرىپ، قۇرىلىسقا قاجەت جاڭا ماتەريال الۋعا بولادى. ءبىزدىڭ ماقساتىمىز - وندىرىستىك قالدىقتى كادەگە جاراتۋ.

مۇنداي تاجىريبە الەم ەلدەرىندە بۇرىننان بار. ەندى ءبىزدىڭ ەلدە ىسكە اسىرىلسا دەيمىز، سەبەبى بۇل تەگىن قۇرىلىس ماتەريالى عانا ەمەس، قورشاعان ورتا ءۇشىن دە زالالسىز. ەلىمىزدە كومىردى وتىن رەتىندە پايدالاناتىن 30-دان استام جىلۋ ورتالىعى بار. ولاردان جينالعان قالدىق كولەمى 15-20 ميلليارد تونناعا جۋىقتايدى. ءبىراق تەحنوگەندىك قوقىس بۇدان الدەقايدا كوپ بولۋى مۇمكىن. ويتكەنى ەشبىر جەردە رەسمي ەسەپ جوق.

ال عالىم قاراپايىم كۇلدى كادەگە جاراتۋ ارقىلى ودان 300-دەن اسا جاڭا ءونىم الۋعا بولاتىنىن ايتادى. اسىرەسە جول قۇرىلىسى سالاسىندا تاپتىرماس شيكىزات. مۇنداي تاسىلمەن سالىنعان جولدار ەكى ەسە ۇزاق قىزمەت ەتەتىن كورىنەدى. كاسىبي ماماننىڭ ىزدەنىسى تالاپتى جاستاردى قاناتتاندىرا ءتۇستى.

ماناربەك جۇمامۇراتوۆ، عىلىمي قىزمەتكەر:

- ءبىزدىڭ ماقساتىمىز تەرەڭ زەرتتەۋ جاساپ، ستاندارتتى مينەرالدى پوروشوكتان جوعارىلاتۋ بولىپ سانالادى. ءۇش ءتۇرلى ماتەريال الدىق وسى كۇلدەن «اكتيۆيروۆات» ەتىپ، قازىرگى كەزدە سىناقتار وتكىزىپ جاتىرمىز. نەگىزى مينەرالدى پوروشوك ينەرتتى ماتەريال مەن بيتۋمنىڭ اراسىندا ۇيكەلىس جاقسى بولۋى ءۇشىن كەرەك.

قازىر عىلىمي ورتالىق ماماندارى ەلىمىزدەگى ءىرى ءوندىرىس ورىندارىمەن كەلىسسوز جۇرگىزە باستادى. ساباقتى ينە ساتىمەن بولسا، وندىرىستىك قالدىقتار جول قۇرىلىسى سالاسىنىڭ تىنىسىن اشپاق. بۇل باستامانى كولىك مينيسترلىگى قولداپ، ارنايى جۇمىس توبى قۇرىلعان.

نۇرتىلەك حاسەنوۆ، ق ر كولىك مينيسترلىگى اۆتوموبيل جولدارى كوميتەتى باسقارماسىنىڭ باسشىسى:

- كولىك مينيسترلىگى وندىرىستىك قالدىقتاردى پايدالانۋ بويىنشا قازجول ع ز ي- عا ارنايى تاپسىرما بەردى. ءبىرىنشى ۇلكەن وندىرىستىك كاسىپورىندارمەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزىلىپ، قالدىقتاردان سىنامالار الىنىپ، جولداعى ماتەريالدارمەن ولاردى تەستىلەۋ بويىنشا تاپسىرمالار بەرىلدى. زەرتتەۋدىڭ ناتيجەسىندە قانشالىقتى ءتيىمدى، فيزيكو-مەحانيكالىق قاسيەتتەرى، جولدىڭ بەرىكتىگىنە، تاعى باسقاسىنا ساي ەكەنىن كورسەتۋ ءۇشىن جۇمىستار باستالىپ كەتتى. جالپى ەلىمىزدە بۇعان دەيىن دە قالدىقتى قايتا وڭدەۋ ارقىلى سالىنعان جولدار بارشىلىق. استانا-شۋچينسك، استانا-پاۆلودار- سەمەي جانە ومبى-مايقاپشاعاي كۇرەجولدارىندا بوكسيت شوگىندىلەرى قولدانىلدى.