شىمكەنتتىك عالىمدار جامان اۋرۋدى ەمدەيتىن ءشوپ تاپتى

استانا. قازاقپارات - شىمكەنتتىك عالىمدار سيرەك كەزدەسەتىن دارىلىك وسىمدىك تۇرلەرىن تاپتى، دەپ حابارلايدى 24KZ.

ولار بايدىبەك اۋدانىنداعى قوستۇرا تاۋىنىڭ باۋرايىندا بىرنەشە جىل زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، شوپتەردىڭ ەمدىك قاسيەتىن انىقتادى. عالىمداردىڭ ايتۋىنشا، بۇل وسىمدىكتەر قاتەرلى ىسىك جاسۋشىلارىن جويادى.

«سوندىقتان فارموكولوگياعا ەنگىزگەن ءجون»، - دەيدى ولار. تاتتىبەك جارقىنبەكوۆ 40 جىلدان استام ەمدىك شوپتەردى زەرتتەپ ءجۇر. تابيعات سىرىن تەرەڭ ۇعىنعان عالىم وسىمدىكتەر كوپتەگەن دەرتكە داۋا، ءتىپتى قاتەرلىك ىسىكتى دە ەمدەۋگە بولادى دەگەن سەنىمدە. سول تۇجىرىمدى دالەلدەۋ ءۇشىن باسقا دا ساراپشىلارمەن بىرىگىپ، سايىن دالانى كەزىپ، دارىلىك ءشوپ جينادى.

تاتتىبەك جارقىنبەكوۆ، عالىم:

- مىسالى، بايدىبەك اۋدانىندا دەرمەنە وسەدى، دۇنيەجۇزىندە وسپەيدى. مىناۋ وسىمدىكتەر سونداي، ءبىزدىڭ قوستۇرادا وسەدى. نەگە دەسەڭىز، بۇل جەردىڭ كليماتى باسقاشا. اۋا اينالىپ وتكەن سايىن ءشوپتىڭ قىزۋى كۇشەيىپ، ونىڭ تامىرىندا، ساباعىندا وتە كۇشتى مينەرالدى زاتتار بولادى. سول زاتتاردان ءدارى جيناساق، ونكولوگيالىق اۋرۋلارعا، باسقا اۋرۋلارعا بەرەمىز.

بۇل اۋماقتىڭ گەوگرافيالىق ورنالاسۋى، تامىلجىعان تابيعاتى، قۇنارلى توپىراعى ەرەكشە قاسيەتى بار وسىمدىكتەردىڭ وسۋىنە ابدەن قولايلى. مۇنى زەرتتەۋ ناتيجەسى كورسەتىپ وتىر. دارىلىك شۇيگىن ءشوپتىڭ سىناماسى وڭتۇستىك قازاقستان ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زەرحاناسىندا سىناقتان ءوتتى.

جاھانگىر حۋسانوۆ، سىناق زەرتحاناسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى:

- سورعىش سپەكترومەتردە زەرتتەدىك. ناتيجەسىندە ءارتۇرلى قۇرامداعى ورگانيكالىق ەمەس زاتتاردىڭ 10-نان استام ەلەمەنتىن انىقتادىق. زەرتحانا «ۇلتتىق اككرەديتاتسيالاۋ ورتالىعى» جۇيەسى بويىنشا اككرەديتاتسيالانعان. «ايلاق م پ» بەلگىسىن پايدالانۋعا مۇمكىندىگى بار. ياعني، ءبىزدىڭ زەرتتەۋ قورىتىندىسىن الەمدەگى 60-تان استام مەملەكەت مويىندايدى.

سىناق ناتيجەسى ءارتۇرلى ەل ماماندارىنىڭ قىزىعۋشىلىعىن تۋدىردى. ءتىپتى ول شوپتەردى فارموكولوگياعا ەنگىزۋ تۋرالى ۇسىنىس ايتىلدى. «سونداي-اق ەمدىك وسىمدىكتەر وسەتىن اۋماق قورعالۋى كەرەك»، - دەيدى. وتكەن جىلى قازاقستاندا «وسىمدىكتەر الەمى تۋرالى» جاڭا زاڭ قابىلدانعان بولاتىن.

ازامات ءابۋوۆ، ورمان شارۋاشىلىعىن جانە وسىمدىكتەر الەمىن پايدالانۋ جانە دامىتۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى:

- بۇل زاڭ قابىلدانعا دەيىن بىزدە باسقا ورمان قورى جانە ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتاردان جەرلەردەن تىس جەرلەردە وسىمدىكتەر الەمى قورعالمايتىن. بۇل زاڭ قابىلدانعالى ءبىز ورمان قورىمەن جانە ەرەكشە قورعالاتىن تابيعي اۋماقتاردان تىس جەرلەردەگى وسىمدىكتەردى قورعاۋعا مۇمكىندىك بەرىلدى. ارنايى ماقساتتا قولدانىلاتىن وسىمدىكتەردى جيناۋ، دايىنداۋ ءتارتىبى زاڭ جۇزىندە بەكىتىلدى.

ماماندار تابيعاتقا زيان كەلتىرمەي، قانداي ءشوپ تۇرلەرىن پايدالانۋعا بولاتىندىعىن زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، نەگىزدەمە بەرۋى - مىندەت. ارينە، ادامزات ءۇشىن دارىلىك وسىمدىكتەر قاجەت، الايدا بيوالۋانتۇرلىلىككە نۇقسان كەلتىرمەۋ دە ماڭىزدى. رەسمي مالىمەتكە سۇيەنسەك، قازاقستاندا 400-گە جۋىق سيرەك كەزدەسەتىن وسىمدىك بار. 38- ءى جوعالىپ كەتۋدىڭ ءسال الدىندا تۇر.