عاسىردىڭ تاڭداۋلى اڭگىمەلەرى: شەكسىز ادالدىق
استانا. قازاقپارات - ىلگەرىدە فەرديناند دەگەن بۇقا بولدى. ول حوش ءيىستى گۇلدەرگە قاراپ تا قويمايتىن. تەك مۇيىزدەسۋگە قۇمار بولاتىن. ول وزىمەن قارايلاس نەمەسە كەز-كەلگەن جاستاعى بارلىق بۇقامەن مۇيىزدەسەتىن. وعان تەڭ كەلەر جان جوق ەدى. ونىڭ ەكى ءمۇيىزى تاستاي قاتتى، قانجارداي وتكىر بولاتىن.
ونىڭ قۇج-قۇج مويىن ەتتەرى بۇقالارمەن ساتتە تاۋداي بولىپ كۇجىرەيىپ ايباتىن اسىرا تۇسەتىن. ول قاشان دا سايسقا ساقاداي ساي تۇراتىن. جۇپ-جۇمىر دەنەسىندەگى جۇندەرى كومىردەي جىلتىراپ، كوزدەرى جالت-جۇلت ەتىپ جالىن شاشاتىن ەدى.
الدەقانداي سەبەپپەن ايقاسقا تۇسەر ءسات تۋسا، ول ولگەن-تىرىلگەنىنە قاراماي سۇزىسەتىن، سونداي شاقتاعى ونىڭ قۇمارلىعى بەينە كەيبىر ادامداردىڭ تاماقتانعانداعى، كىتاپ وقىعانداعى نەمەسە دىني ورىندا ءمىناجات ەتكەندەگى مۇقياتتىلىعىنا ۇقسايتىن. سايىس سايىن قارسىلاسىن جەر قاپتىرماي تىنبايتىن. دەگەنمەن، وزگە بۇقالار ودان قورقا قويمايتىن، ويتكەنى، ولار وزدەرىن قاراكوكتىڭ تۇقىمى سانايتىن، سوندىقتان دا، ودان قورىقپايتىن، الايدا، ونىڭ شامىنا ءتيۋدى، سايىسۋدى قالامايتىن.
ول وزىنەن دە ۇلكەن بۇقالاردان قايمىعىپ، ءالسىزدى باسىناتىن نەمەسە قارا نيەتى قابىنداپ تۇراتىن مال ەمەس ەدى. ول بەينە ادامداردىڭ ءان ايتۋعا نەمەسە پاتشا بولۋعا قۇمارتقانى سياقتى، تەك قانا سايىسۋعا قۇمار بولاتىن. ول ەجەلدەن ويلانىپ-تولعانبايتىن، سايىسۋ ونىڭ بورىشى، مىندەتى، قۋانىشى سياقتى ەدى.
ول تاۋ-تاستى ۇستىرتتە، بۇتا-بۇرگەن ورمان اراسىندا، جاسىل مانات جامىلعان جايىلىمدا سايىسقا تۇسەتىن.
ول ءار كۇنى وزەندى بويلاي ون بەس اعىلشىن ميلى جول باسىپ، تاۋلى ۇستىرتكە شىعىپ، وزىنە تىگىلە قاراعان بۇقالاردىڭ بارىمەن سايىسقا ءتۇسىپ شىعاتىن. وسىلاي بولا تۇرسا دا، ول وسى كۇنگە دەيىن القىنىپ، اشۋعا باسىپ كورگەن ەمەس.
ەندەشە، ونىڭ تاعدىرى قالاي بولدى؟ قوجايىنى بۇل بۇقانىڭ باسقا بۇقالارمەن سايىسىپ، ءوزىنىڭ قالتاسىن قاعىپ جاتقانىنا ىشتەي نازالاناتىن. ءبىر بۇقانىڭ باعاسى مىڭ دوللاردان اسادى، ءبىراق، ولار وسى بۇقامەن سايىسقان سوڭ، ولاردىڭ باعاسى 200 دوللاردان تومەن ءتۇسىپ كەتەدى، كەيدە ودان دا تومەن باعاعا ساتىلادى.
سوندىقتان، قوجايىن ونى بۇقا سايىس مايدانىنا اپارىپ ءولتىرتىپ تاستاۋ بەكىمىنە كەلدى. ال، ءوزىنىڭ قالعان سيىرلارىنا وسى بۇقادان تۇقىم قالدىرۋدى ويلايدى. سونىمەن قوجايىن ونى سيىر فەرماسىنا اپارىپ اتالىق مال رەتىندە قويا بەردى.
ويلاماعان جەردەن، بۇقا ولاردىڭ دا مىسىن قۇرتتى. ولار ونى سيىر فەرماسىنا الىپ بارىپ، سيىرلارمەن بىرگە باعىمعا جىبەردى. بۇل بۇقا ءبىر قاراپ-اق جاس تا، سۇلۋ دونەجىندى ۇناتتى. الگى دونەجىن وزگە سيىرلارعا قاراعاندا بويشاڭ دا جۇپ-جۇمىر، جۇندەرى جىلتىراپ، وتە سۇيكىمدى كورىنەتىن ەدى. بۇقا ەندىگىدە سايىستى قويىپ، تەك الگى دونەجىندى اينالىپ-ۇيىرىلۋمەن بولادى، باسقا سيىرلارعا قاراپ تا قويمادى. تەك سول دونەجىنمەن بىرگە بولۋدى عانا ويلايدى، باسقا سيىرلاردىڭ بار-جوعىمەن ساناسپايدى.
قوجايىن ونىڭ رايىنان، جۋاس بولۋىن نەمەسە وزگەرۋىن ءۇمىت ەتتى. ءبىراق، بۇقا باستان اقىر ءوزىنىڭ سۇيگەن جارىنا عانا تەرەڭ سۇيىسپەنشىلىگىن باعىشتايدى، تەك سونىمەن عانا بىرگە بولۋدى ۇناتادى.
سودان قوجايىن ونى باسقا بەس بۇقامەن بىرگە سايىس مايدانىنا ولتىرۋگە الىپ باردى، سونىمەن بۇقا اقتىق دەمىندە ءبىر رەت سايىسۋ ورايىن الدى. ونىڭ سايىسى ەرەكشە قىزعىندى بولدى، كورگەندەردىڭ ماقتاماعانى جوق، ونى ولتىرگەن جىگىتتى ءتىپتى ەرەكشە ماداققا يە بولدى. بۇقا سايىس اياقتاعاندا، بۇقانى ولتىرگەن سايىسكەر جىگىتتىڭ ۇستىندەگى تەرىمەن سىعىپ الارداي شىلقىلداپ كەتكەن ەكەن، شولدەگەندە ءتىلى اۋزىنا سىيماي قالىپتى.
«مىنا بۇقا وتە كەرەمەت ەكەن!» دەدى سايىسكەر قىلىشىن قۇرال تاراتۋشىعا تاپسىرىپ جاتىپ، تاراتۋشى كىسى قىلىشتى قولىنا العاندا، بۇقانىڭ جۇرەك قانى قىلىشتىڭ ءجۇزىن بويلاي ۇشىنان تامشىلاپ تۇردى.
بۇل بۇقا وسىدان كەيىن ەشكىمدى دە الاڭداتپايتىن بولدى. ونىڭ جەمتىگىن ءتورت اتپەن سۇيرەتىپ سايىس مايدانىنان الىپ كەتتى.
«سولاي، ول ۆەراماير كنياز، ءسوز جوق، كوزىن جوياتىن بۇقا ەدى، ويتكەنى، بۇل بۇقا شەكسىز ادال بولدى» دەدى بىلىكتى قىلىش تاراتۋشى.
«مۇمكىن، بارلىعىمىز دا شەكسىز ادال بولۋعا ءتيىس شىعارمىز» دەدى سايىسكەر.
ەرنەست حەمينگۋەي
massaget.kz
