باياناۋىلداعى جۇمباق قىز تاسىنىڭ سىرى ءالى كۇنگە دەيىن بەيمالىم
پاۆلودار. KAZINFORM - ارحەولوگتەر ءالى كۇنگە سىرىن اشا الماي كەلە جاتقان عاجايىپتىڭ ءبىرى - باياناۋىلداعى جۇمباق قىز تاسى. ول وتە كونە زامان ەسكەرتكىشىنە جاتادى.
كورگەندەردىڭ ايتۋىنشا، ءتۇس اۋا كۇن ساۋلەسى تىكە تۇسكەندە ءبىر مەزەت الگى تاستان قىز بەينەسى جارقىراپ شىعا كەلەتىن بولعان ەكەن.
عالىمداردىڭ پايىمداۋىنشا، بالبالتاس كونە تۇركى-قىپشاق ەسكەرتكىشتەرى قاتارىنا جاتادى. ەل ىشىندە ايتىلىپ جۇرگەن اڭىز اڭگىمەلەرگە زەر سالساق، «جۇمباق قىز تاسىنداعى» بەينە تاۋلىكتىڭ ءبىر مەزگىلىندە، ياعني كۇندىزگى ساعات ۇشتەردە كورىنەدى.
1974-جىلى اكادەميك الكەي مارعۇلان باستاعان عالىمدار وڭىردە ارحەولوگيالىق قازبا جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، كونە تۇركى زامانىنان دا بۇرىنعى ءداۋىردىڭ قونىس ورىندارىن اشقان. تابىلعان جادىگەرلەردى ارحەولوگ- عالىمدار الماتىعا الىپ كەتكەن. كەيبىرەۋى رەسپۋبليكالىق مۋزەيلەردە تۇر.
باياناۋىلدىق ولكەتانۋشى رامازان نۇرعاليەۆتىڭ ايتۋىنشا، الكەي مارعۇلان باستاعان ارحەولوگيالىق ەكسپەديتسيا «جۇمباق قىز» ماڭايىنان كوپتەگەن تاريحي ولجانى ىزدەپ تاپقان. بۇل جەردە وتە كونە زامانعا تيەسىلى ساق، عۇن مولالارى كەزدەسەدى.
«ول كەزدە شىبىقتى ات قىپ ءمىنىپ، شاپقىلاپ جۇرگەن الاڭسىز شاعىمىز عوي. ارحەولوگتەردىڭ ارەكەتىن سىرتتاي باقىلاپ تۇراتىنبىز، قىزىق كورىنەتىن. بىردە عالىمدار الگى جەردەن قىز بالانىڭ قىمبات تاستاردان جاسالعان اشەكەيلەرىن تاپتى. ەسكى ەرتوقىم قالدىقتارىن، كۇمىس ۇزەڭگى، ءۇش قىرلى جەبە ۇشتارىن دا كوردىك. ۇلكەندەردىڭ ايتۋىنشا، ارحەولوگتەر سول جەردەگى قىز تاسىن كوتەرىپ، الماتىعا الىپ كەتپەكشى بولعان ەكەن. الايدا ءتۇبى تەرەڭ كومىلگەن ءارى جۋان بولعان سوڭ بالبالتاستى شىعارا الماپتى. وكىنىشكە قاراي، تاس ورنىنان قوزعالىپ كەتتى دە الگى سۋرەت كەيىننەن كورىنبەيتىن بولدى. ءبىر تۋىسىمنىڭ بالاسى بىردە كەڭشاردىڭ قويىن ايداپ بارا جاتىپ، كۇندىزگى ساعات ۇشتەردە الگى قىز بەينەسىن كورگەنىن ايتتى. سودان بەرى قىز سۇلباسىن كوردىم دەپ ايتقان جان جوق»، - دەيدى رامازان نۇرعاليەۆ.
مۇنداي بالبالتاستىڭ ءبىرى باياناۋىل اۋدانىنداعى قاراجار جانە قاراتومار اۋىلدارى ماڭىندا دا بار. س. تورايعىروۆ ۋنيۆەرسيتەتى ءا. مارعۇلان اتىنداعى ارحەولوگيالىق عىلىمي-زەرتتەۋ ورتالىعىنىڭ باسشىسى ۆيكتور مەرتس قاراجارداعى بالبالتاستىڭ ورنالاسقان جەرى ەرەكشە ەكەنىن، الگى مەكەندە ساقتاردىڭ قۇرباندىق ءراسىمىن اتقارعان ورىندارى بولعانىن جەتكىزدى.
وكىنىشكە قاراي، اشىق دالادا جاتقان مۇنداي قورىمدار مەن بالبالتاستار ارنايى قورشالماعان.
اۆتور
مۇرات اياعان
