اۋىزەكى ءسوزدىڭ اۋزى قيسايىپ بارادى
استانا. قازاقپارات - قازاق ءتىلىنىڭ تاعدىرى تۋرالى ايتىلىپ تا، جازىلىپ تا ءجۇر.ءتىلىمىزدىڭ قولدانۋ اياسىن كەڭەيتۋ مەن تازالىعىن ساقتاۋ ماسەلەسى كۇن تارتىبىنەن ءتۇسىپ كورگەن ەمەس. ءبىراق ناتيجە شامالى، وعان الدىمەن ءوزىمىز كىنالىمىز.
كەزىندە زامانىمىزدىڭ زاڭعار جازۋشىسى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ءوزى قازاق ءتىلىن توقسان پايىزعا عانا بىلەمىن دەپ مويىنداعان ەكەن.
ءتىلدىڭ تاريحىن تەرەڭ بىلەتىن، ءتىلدىڭ تابيعاتىن جەتە تۇسىنەتىن ءسوز زەرگەرى قازاق ءتىلىنىڭ اسا باي ەكەنىن وسى ءبىر اۋىز سوزبەن عانا جەتكىزىپ كەتكەن-دى. سول بايلىقتى بۇگىن ءبىز قالاي پايدالانىپ وتىرمىز؟ بۇل ۇلكەن ماسەلە.
جۇزدەگەن باسىلىمدارداعى ولاق سويلەمدەر مەن تەلەارنالارداعى قۇلاققا تۇرپىدەي تيەتىن ءسوز تىركەستەرى تۋرالى ايتپاعاننىڭ وزىندە كۇندەلىكتى قولدانىپ جۇرگەن اۋىزەكى ءسوزىمىزدىڭ سيقى سىن كوتەرمەيدى. ءتىپتى، ءتىلىمىزدى سايقىمازاققا اينالدىرىپ العاندايمىز.
بۇل جەردە الدىمەن اۋىزەكى سوزىمىزدەگى ورىس ءتىلىنىڭ ىقپالى مەن اسەرىن باسا ايتقان ءجون.
ءبىز ءالى دە يمپەريا يىرىمىنەن شىعا الماي جاتىرمىز.
مىسالى، قالاداعى كوپشىلىك كولىكپەن كەلە جاتىپ ايالدامالاردى ايقايلاپ ايتقان جۇرگىزۋشىلەر مەن جول سەرىكتەرىنىڭ سوزىنە قۇلاق ءتۇرىڭىزشى. «كەلەسى ايالداما ابىلايحانا نەمەسە ناۋرىزباي باتىرا كوشەسى» دەگەندى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟ سوندا قالاي، ابىلاي حان ەمەس - حانا، ناۋرىزباي باتىر ەمەس - باتىرا بولعانى ما؟
بىرەۋلەر «اۋرۋ قالسا دا ادەت قالمايدى» دەگەندى سىلتاۋراتادى. ال، كەڭەس وكىمەتى ءوڭى تۇگىل تۇسىندە دە كورمەگەن جاستارعا نە دەۋگە بولادى؟ ءبىر بايقاعانىمىز، ولاردىڭ دا ورىسشاسى وڭىپ تۇرعان جوق. مىسالى، ورىسشا ويقاستاتىپ «وستانوۆكا اليا مولداگۋلوۆا» دەپ جار سالادى. دۇرىسى «وستانوۆكا الي مولداگۋلوۆوي» بولادى ەمەس پە؟
سول سياقتى ءدارىحانانى - اپتەك، دۇكەندى - ماگازىن، مەكتەپتى - ۇشكەل دەپ كەتە بەرەمىز.
ەندى بىرەۋلەر «جازعاندا دۇرىس بولسا جەتەدى، ۇيرەنىپ قالعان اۋىزعا قاقپاق قويا المايسىز» دەيدى.
بۇل دۇرىس ەمەس، الدىمەن الا-قۇلا اۋىزەكى ءتىلىمىزدى تۇزەۋىمىز قاجەت. تۇرمىسىمىزدا ءتىلىمىزدى ءتۇزۋ قولدانساق، بىزگە قاراپ بالا-شاعامىز دا تازا سويلەۋگە ۇيرەنەتىن بولادى. ءسوز ساپتاعاندا ساناعا جۇگىنىپ، سوسىن بارىپ اۋىزعا ەرىك بەرسەك، اۋىزەكى ءسوزىمىز دە الا-قۇلالىقتان ارىلار ەدى.
اۆتور: بەك مىرزا ۇلى، «دالا مەن قالا». 2013
