«استانا وپەرادا» ۇلتتىق سپەكتاكلدەرگە ارنالعان كوستيۋمدەر قالاي تىگىلەدى
استانا. KAZINFORM - «استانا وپەرا» تەاترى رەپەرتۋارىنىڭ ءسانى - ۇلتتىق سپەكتاكلدەر. تاماشا مۋزىكا، دارىندى ورىنداۋشىلار، كەرەمەت دەكوراتسيالار جانە، البەتتە، قازاق حالقىنىڭ رۋحاني ءارى ماتەريالدىق مادەنيەتىنىڭ بايلىعىن كورسەتەتىن كوستيۋمدەر قايتالانباس اتموسفەرا تۋعىزىپ، ەرەكشە ماقتانىش سەزىمىن ۇيالاتادى.
ەلىمىزدىڭ باستى مەرەكەسى - ناۋرىز مەيرامى قارساڭىندا كوستيۋمدەر بويىنشا ديزاينەر داريعا تايشىقوۆا ۇلتتىق وپەرالار مەن بالەتتەردىڭ جابدىقتارىن جاساۋدىڭ سىرىمەن ءبولىستى.
- ۇلتتىق كيىمدە كوپتەگەن نىشاندار مەن ماعىنالار تۇيىندەلگەن. قازاقشا كوستيۋم ادام تۇرمىسىنىڭ وتكەن شاق پەن قازىرگى ۋاقىتتى بىرىكتىرەتىن تۇتاس دۇنيەتانىمدىق جۇيەسىن قامتيدى. ءداستۇرلى كيىمگە قاراپ ادامنىڭ قانداي رۋدان جانە وڭىردەن ەكەنىن، قانداي دارەجەگە يە ەكەنىن تۇسىنۋگە بولادى. سوندىقتان تاريحي مۇرا مەن ەرەجەلەردى ساقتاۋ جانە تاعى ءبىر ماڭىزدىسى، وسى ءبىلىمدى ءىزباسارلارعا بەرۋ ماقساتىندا ماتەريالدىق- مادەني قۇندىلىقتارمەن ۇقىپتى جۇمىس ىستەۋ قاجەت، - دەپ جاۋاپ بەردى «استانا وپەرانىڭ» كوستيۋمدەر بويىنشا ديزاينەرى داريعا تايشىقوۆا.
سپەكتاكلدەرگە ارنالعان ۇلتتىق كوستيۋمدەرمەن جۇرگىزىلەتىن جۇمىس رەجيسسەردىڭ تۇجىرىمداماسىن تالداۋدان باستالادى، بۇل تۇجىرىمداما بۇكىل قويىلىم ءۇشىن بىردەي. ا. جۇبانوۆ پەن ل. ءحاميديدىڭ «اباي»، م. تولەبايەۆتىڭ «ءبىرجان - سارا»، ە. برۋسيلوۆسكيدىڭ «قىز جىبەك» سىندى وپەرالارىندا تاريحي قاعيدالاردى قاتاڭ ۇستانۋ بايقالادى، سونداي-اق ستيل قالىپتاستىرۋ ءتاسىلى قولدانىلادى، بۇل مۋزەي جۇمىستارىندا جاسالاتىنداي شامادان تىس رەكونسترۋكسيالاۋعا كەتىپ قالماۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. رەپەرتۋارداعى باسقا دا سپەكتاكلدەردە، ماسەلەن ە. راحماديەۆتىڭ «الپامىس»، ب. قىدىربەكتىڭ «قالقامان - مامىر» وپەرالارىندا كەيىپكەرلەردىڭ بەينەلەرى سەكىلدى كوستيۋمدەردىڭ تاريحي ناقتىلىعى تالاپ ەتىلگەن جوق. مۇنداي سپەكتاكلدەرمەن جۇمىس ءاردايىم بەلسەندى جۇرەدى، ماتانىڭ تەكستۋراسىمەن قىزۋ تاجىريبە جاسالادى.
ديزاينەردىڭ ايتۋىنشا، وپەرالارعا ۇلتتىق كوستيۋمدەر جاساۋدىڭ قىر-سىرى ولاردىڭ كوپ قۇرامدىلىعىن كورسەتۋ مۇمكىندىگىمەن ەرەكشەلەنەدى. ال بالەتكە كيىم جاساۋدا كۇردەلى حورەوگرافيالىق نومىرلەردى ورىنداۋ كەزىندە ۇستەرىندەگى كوستيۋمدەرى ارتىستەردى قيمىلداتپاي تاستاماس ءۇشىن تەحنولوگيالىق جاڭارتۋ، بولشەكتەردى وزگەرتۋ جۇمىستارىن جاساۋ قاجەت بولادى.
- كوستيۋمدەردى تىگۋ تەحنولوگياسى تەاتر قاعيدالارىنا سايكەس كەلەدى، ويتكەنى ساحناعا ارنالعان كيىمدەردى جاساۋ كۇندەلىكتى كيىم وندىرىسىنەن ەداۋىر ەرەكشەلەنەدى. ءاربىر كەيىپكەرگە نەمەسە ارتىستەر توبى ءۇشىن ماتا مەن فۋرنيتۋرانى تاڭداۋ جۇمىستارى بولەك جۇرگىزىلەدى. ۇلتتىق وپەرالىق سپەكتاكلدەر ءۇشىن كوبىنەسە تابيعي ماتالار قولدانىلادى. مۇنداي ماتەريالدار اناعۇرلىم ەكولوگيالىق، كيۋگە جەڭىل، سونىمەن قاتار ساحنادا جارىقپەن جانە دەكوراتسيالارمەن ارەكەتتەسكەندە ءتۇسى مەن ءپىشىنىن ساقتايدى، - دەپ اتاپ ءوتتى مامان.
ديزاينەردىڭ ايتۋىنشا، تەاتر كوستيۋمدەرىن جاساۋ كەزىندە سۋرەتشىنىڭ ۆيزۋالدى ىسكە اسىرۋدا، ماتەريالدار، فاكتۋرالار مەن تۇستەردى تاڭداۋدا بەلگىلى ءبىر ەركىندىگى بار. ول ءوزىنىڭ بوياۋ تۇستەرى مەن تۇرلەرىن قولدانىپ، ولاردى ساحنانىڭ باسقا دا ەلەمەنتتەرىمەن، پروپورتسيالارمەن جانە اۋقىمدارمەن ۇيلەسىمدى سايكەستىرۋگە تىرىسادى، وسىلايشا ساحنادا كەيىپكەرلەردى ءتۇر مەن ءتۇس، جارىق ارقىلى جانداندىرادى، ارتىستەردىڭ قيمىل پلاستيكاسىن ماتالاردىڭ سوزىلعىشتىعى نەمەسە قاتتىلىعى ارقىلى كورسەتەدى، ساندىك بولشەكتەردىڭ كومەگىمەن ەرەكشەلىكتەر قوسىپ، كەيىپكەرلەردىڭ مىنەزدەرى مەن بەينەلەردىڭ وزگەشەلىكتەرىن پاش ەتەدى.
- كوستيۋمدەر بويىنشا سۋرەتشى شىعارماشىلىق جۇمىستى جاسايدى، ول جەردە مۋزىكامەن، وپەرالىق جانە بالەتتىك ورىنداۋمەن، دەكوراتسيالارمەن جانە جارىقپەن انسامبلدە كەيىپكەرلەر اناعۇرلىم كورنەكتى، جاندى، كەلىستى ءارى شىنايى بولا تۇسەدى، - دەيدى ول.
قازاقشا كوستيۋمدەر مەرۋەرتپەن جانە اسىل تاستارمەن ءجيى بەدەرلەنىپ، كۇمىسپەن، التىنمەن بەزەندىرىلەدى. بۇل ەلەمەنتتەردى بۋتافور سەحىندا ارنايى ازىرلەيدى. ماسەلەن، ە. راحماديەۆتىڭ «الپامىس» سپەكتاكلى ءۇشىن جالپى العاندا شامامەن مىڭ مەتالل ەلەمەنتتەر مەن اشەكەيلەر دايىندالدى. ولار جەكە زەرگەرلىك بۇيىم رەتىندە دە قولدانىلدى، سونداي-اق جابدىققا اشەكەي رەتىندە دە تىگىلدى. سونداي-اق ۇلتتىق كيىم-كەشەك قولدان توقىلعان كەستە، اپپليكاتسيا، پرينت، بيسەر، تاستارمەن جانە قازاق مادەنيەتىندە تۇماردىڭ ءرولىن اتقاراتىن باسقا دا كوپتەگەن زاتتارمەن بەزەندىرىلەدى.
- ۇلتتىق كوستيۋمدە ويۋ-ورنەك ايرىقشا ماڭىزعا يە، بۇل - اتا-بابالارىمىزدىڭ ماتەريالدىق-مادەني مۇراسىنىڭ جەكە اۋقىمدى بولىگى. ناقتى تاريحي دەرەكتىلىكتى ساقتاۋ ماقساتى بولماسا دا، بۇل تاقىرىپتى جاقسى ءتۇسىنۋ ماڭىزدى، - دەپ اڭگىمەلەدى داريعا تايشىقوۆا. - كيىمدە قانداي، ال كىلەم، ىدىس-اياق پەن باسقا بۇيىمداردا قانداي ويۋ-ورنەكتى قولدانۋعا بولاتىنىن ءتۇسىنۋ قاجەت.
تەاتر كوستيۋمدەرى - سسەنوگرافيانىڭ ەڭ ماڭىزدى ەلەمەنتتەرىنىڭ ءبىرى ەكەنى ءسوزسىز. ولاردى جاساۋمەن ۇلكەن شىعارماشىل توپ، قولونەردىڭ قۇپياسى مەن سىرىن بىلەتىن وزات شەبەرلەر جۇمىس ىستەيدى. الايدا قازاق حالقىنىڭ بىرەگەي ماتەريالدىق جانە رۋحاني مۇراسىن قۇراۋشى قۇندى ءبىلىمدى ساقتاۋ جانە جەتكىزۋ دە سولاردىڭ مىندەتى بولىپ تابىلادى.
اۆتور
باقىتگۇل اباي قىزى
