ارابتار كەدەن زاڭىن كوپ بۇزاتىن - ويرات ورەكەنيەۆ

استانا. قازاقپارات - ويرات ورەكەنيەۆ 1927-جىلى دۇنيەگە كەلگەن. قازاقتان شىققان العاشقى چەكيستەردىڭ ءبىرى. قازاقستاندا كەدەن قىزمەتىن قولىمەن قۇرعان ارداگەر.

كەزىندە «حابار» ارناسىنىڭ مايتالماندارى «ەل اعالارى» دەگەن باعدارلاما جاساعان. قازاق جۋرناليستيكاسىنىڭ بىلگىرى، قالامى قارىمدى جۋرناليست قاينار ولجايدىڭ باستاماسىمەن كورەرمەنگە جول تارتقان بۇل باعدارلاما ەل تاريحىنداعى ەرەكشە جانداردى تۇگەندەدى. سولاردىڭ ءبىرى - ويرات ورەكەنيەۆ.

2005-جىلى ويرات ورەكەنيەۆ ومىردەن وتەردەن بۇرىن تاسپاعا ءتۇسىرىپ الۋدىڭ ءساتى كەلگەن. باعدارلامانىڭ رەداكتورى ايگىلى بەيبىت قۇسانبەك.

ويرات ورەكەنيەۆ الماتىدا العاش كەدەن قىزمەتى قۇرىلعاندا سونى باسقارۋعا كەلدى. ول تۇستا قونايەۆ تاباندىلىق تانىتتى. ورتالىقتان كەلەتىن بىرەۋدى قابىلداماي، قازاق ازاماتىن ىزدەتتىرەدى. اقىرى شەكارادان ءجيى ءوتىپ جۇرگەن تاجىريبەسى بار، ءارى كونتراباندا دەگەننىڭ نە ەكەنىن بىلەتىن ورەكەنيەۆكە تاڭداۋ تۇسەدى. دىنمۇحامەد احمەت ۇلى ءوزى قابىلداپ، بىرەر مينۋتتا ماسەلەنى شەشكەن.

«كەدەن قىزمەتىن تولىق جولعا قويۋ كەرەك ەدى. الدىمەن كادرلار جينالدى. ولاردى باۋلۋ ءۇشىن ءبىر-ەكى ايعا ك س ر و - نىڭ برەست، ودەسسا، شەرەمەتوۆا كەدەندەرىنەن ماماندار شاقىرىلدى. ءوزى ەندى قالىپتاسىپ جاتقان الماتى كەدەنى ول كەزدەگى قىرعىزستان ءۇشىن دە جاۋاپ بەردى. ال ونداعى ۇشقىشتار ۋشيليشەسىندە اراب مەملەكەتتەرىنىڭ وكىلدەرى كوپ وقيتىن. ولار - شەيحتاردىڭ بالالارى ەدى. كەدەن زاڭدارىن ءجيى بۇزىپ جاتاتىن. قاۋىپسىزدىك كوميتەتىنىڭ جۇمىسكەرى بولعان سوڭ ءوزىم دە كونتراباندا دەگەندى بىلەمىن. سوندىقتان مامانداردى ۇيرەتۋگە ءوزىم دە كومەكتەستىم.

سونىمەن قازاقستاننىڭ بيۋدجەتىنە ءتۇسىم تۇسە باستادى. سودان كەيىن ءبىزدىڭ الماتىنىڭ كەدەنىنە اناۋ قىرعىزستاندى قوسا بەردى. وندا ءبىر اۋە ينستيتۋتى بار ەدى. سول جەردە اراب مەملەكەتتەرى ۇشقىشتاردى دايىندايتىن. كوبى ۇلكەن باسشىلاردىڭ بالالارى ەدى. قالتاسى تولعان اقشا. كونتراباندا. ول كەزدە ستانسيا بىشكەك دەپ اتالاتىن. سول ستانسيانىڭ قاسىندا بىرنەشە ءىستى اشتىق. سول اراب ەلدەرىنىڭ - سيريا، ليۆيا، ت. ب. قاتارلى ەلدەردىڭ اسكەري اتتەشەلەرى ارالاساتىن. سوندا ءبىر وتە جوعارى لاۋازىمدى ادامنىڭ بالاسى وقىدى. اكەسى ماسكەۋدە باس شتاب اكادەمياسىن (ر ف قارۋلى كۇشتەرى باس شتابىنىڭ اسكەري اكادەمياسى - رەد.) بىتىرگەن. بالاسىن فرۋنزەگە ۇشقىشتار مەكتەبىنە بەرگەن. سولارمەن ءبىر- ەكى ادامدى سول بىشكەكتە ۇستادىم»، - دەيدى قاريا.

ءوزى تالاپشىل، ءوز قىزمەتىنە ادال ورەكەنيەۆ قىزمەتكەرلەرىنەن دە سونى تالاپ ەتتى. كەڭەس وداعى تۇسىندا قازاقستاندا كەدەنشى پارا الدى دەگەن فاكت كەزدەسكەن ەمەس. ول - ورەكەنيەۆتىڭ تازالىعىنىڭ بىردەن-ءبىر دالەلى. سوڭىنان ەرگەن شاكىرتتەرىنەن زاڭنىڭ ورىندالۋىن تالاپ ەتۋمەن قاتار، العاشقى كەدەن پوستتارىن سالدىردى. ولارعا جاعداي جاسادى. ءوزى تالاي وتكەن قورعاس كەدەنىنىڭ كەڭەيتىلۋى ورەكەنيەۆتىڭ تۇسىندا جۇزەگە استى دەيدى بايىرعى كەدەنشىلەر. سول قىزمەتكەرىنىڭ ءبىرى - شاكەن ىسقاقوۆتىڭ ءوزى ارداگەرگە اينالىپتى. قازىر قورعاستاعى كەدەن ارداگەرلەرى ۇيىمىن باسقارادى. ويرات اعاسىمەن بىرگە ورتاعا سالار ويلارى كوپ.

ويرات اقساقال مەملەكەت قىزمەتىندە ءجۇرىپ دۇنيە-مۇلىك جيعان ەمەس. ۇرپاعى دا بايلىقتى مۇرات تۇتپاعان. بارلىق مۇرات - مەملەكەت پەن عىلىمعا قىزمەت ەتۋ. «ءبىز سونداي اۋلەتپىز» - دەيدى زايىبى رايسا احمەت قىزى. «وتباسىمىز جاقسى. اينالامىزعا قارايمىز، ەلدىڭ ءبارى نە ىشەم، نە كيەم دەمەيدى. ءبىز كىرىس-شىعىسىمىزعا قارايمىز. ءبىراق مەن ريزامىن! ويرەكەڭمەن بىرگە تۇرىپ جاتقانىما 52 جىل بولدى»، - دەيدى رايسا احمەت قىزى.

ويرات ورەكەنيەۆ 1927 -جىلى دۇنيەگە كەلىپ، 2005 -جىلى ومىردەن ءوتتى.

www.24.kz