الەمدە 3 تريلليونعا جۋىق اعاش ءوسىپ تۇر
استانا. قازاقپارات - «اعاش جاپىراعىمەن، جەر توپىراعىمەن كوگەرەدى». ا ق ش- تاعى يەل ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ زەرتتەۋى بويىنشا، الەمدە 3 تريلليونعا جۋىق اعاش ءوسىپ تۇر. عالىمدار مۇنى جەر سەرىكتەرى مەن ورمان شارۋاشىلىقتارى بەرگەن مالىمەتتەر نەگىزىندە انىقتاعان.
جەر بەتىندەگى جاسىل جەلەك كولەمى الدىڭعى ەسەپ جۇرگىزىلگەن كەزەڭمەن سالىستىرعاندا 8 ەسە كوبەيگەن. ءبىراق جىل سايىن شامامەن 15 ميلليارد تال كەسىلەدى.
جاسىل جەلەك ۇلعايدى
تال ەگۋ قارقىنى قىتايدا جوعارى. بىلتىر بۇل ەل 3 ميلليون 998 مىڭ گەكتار اۋماققا اعاش وتىرعىزعان. كوگالداندىرۋ جونىندەگى جەرگىلىكتى كوميسسياسىنىڭ مالىمەتى وسىنداي. ماماندار: «جاسىل جەلەكتى كوبەيتۋ ارقىلى ورماننىڭ عانا ەمەس، تاۋ، وزەن-كول، اۋىل شارۋاشىلىعى القاپتارىنىڭ جاعدايىن جاقسارتۋعا بولادى»، - دەيدى. سونداي-اق قىتاي وتكەن جىلى 4,5 ميلليونداي گەكتار توزعان اۋماقتى قالپىنا كەلتىرىپ، 2 ميلليونعا جۋىق گەكتار قۇمدى جانە تاستاق جەردى تالاپقا ساي وڭدەگەن.
جاڭ ۋەي، ورمان جانە جاسىل جەلەك جونىندەگى اكىمشىلىك وكىلى:
- قىتايداعى ورمان القابى 88 ميلليون گەكتارعا جۋىقتايدى. ءبىز اعاش وتىرعىزۋدان الەمدە ءبىرىنشى ورىن الامىز. بيىل «ەرىكتى تۇردە تال ەگۋ ناۋقانىن ينتەرنەت ارقىلى ۇيلەستىرۋ جۇيەسىن» ىسكە قوستىق. قازىر 8 مىڭنان استام ونلاين اعاش وتىرعىزۋ تەتىگى جۇمىس ىستەپ تۇر.
امازون ورمانىنا قاۋىپ ازايدى
الەمدەگى ەڭ ءىرى تروپيكالىق ورمان - امازونيا اعاشتارىن كەسۋگە قارسى كۇرەس جەمىسىن بەرە باستادى. برازيليانىڭ قورشاعان ورتانى قورعاۋ جانە كليماتتىڭ وزگەرۋى جونىندەگى مينيسترلىگى بىلتىر ورماندى قىرقۋ دەڭگەيى %50- كە ازايعانىن سۇيىنشىلەدى. بۇل، شىنىندا، قۋانىشتى جاڭالىق. ويتكەنى امازونيا اعاشتارى جەر شارىنداعى وتتەگىنىڭ جارتىسىن ءبولىپ شىعارادى. بۇل ورمان القابى 6,5 ميلليون شارشى شاقىرىم جەردى الىپ جاتىر. اتالعان اۋماقتا 8 مەملەكەت ورنالاسقان. دەسە دە عالامدىق جىلىنۋ، قۇرعاقشىلىق، ءورت سياقتى تابيعي قيىندىقتار امازون ورمانىنىڭ %47- ىنە قاۋىپ ءتوندىرىپ تۇر.
سەكۆويا جايقالىپ كەلەدى
الەمدەگى ەڭ بيىك اعاشتار ۇلى بريتانيا ورمانىندا دا وسە باستادى. بۇعان دەيىن بۇل وسىمدىك تەك ا ق ش- تىڭ كاليفورنيا شتاتىندا كەزدەسەتىن. قۇراما شتاتتتاردا 80 مىڭ سەكۆويا بار بولسا، بريتانيادا ولاردىڭ سانى قازىر جارتى ميلليونعا جۋىقتاپ قالعان. عالىمدار «كاليفورنياداعى الىپ قىزىل اعاشتارعا قۇرعاقشىلىق قاۋىپ ءتوندىرىپ تۇرعاندا بۇل - قۋانىشتى جاڭالىق»، - دەيدى. الىپ سەكۆويالار 3 مىڭ جىلدان استام ۋاقىت ءومىر سۇرە الادى. ولار بريتانياعا العاش 1800-جىلدارى اكەلىنگەن.
قازىر ورماندار جەر شارىنىڭ %30 الىپ جاتىر. بۇدان دا كوپ ەدى. ءبىراق، وكىنىشكە قاراي، ادامزات 19-عاسىردىڭ باسىنا دەيىن ورمانداردىڭ جارتىسىن جويىپ جىبەرگەن. ال سودان بەرى قولدان ەگىلگەن اعاشتار الەمدەگى ورمان القابىنىڭ %8- ىنە دا جەتپەيدى. وسىندايدا «ءجۇز جىلدىعىن ويلاعان حالىق اعاش ەگەدى» دەگەن قازاق دانالىعى ەسكە تۇسەدى.
