ادامدار مۇقتاجدىقتان قايىر سۇراي ما، الدە قانعا سىڭگەن ادەت پە
اقتوبە. KAZINFORM - ەلىمىزدە قايىر سۇراپ، الاقان جايۋعا بولمايدى. قوعامدىق ورىندا پوليتسيا ۇستاسا ايىپپۇل سالادى. تاعى قايتالانسا ايىپپۇل ەسەلەنەدى. ءبىراق سوندا دا بازار، ساۋدا ورىندارى مەن مەشىت الدىندا الاقان جايىپ وتىرعاندار بار.
Kazinform ءتىلشىسى تىلدەسىپ، ۇيىنە دە بارىپ كوردى. ولار مۇقتاج با الدە مۇنى ادەتكە اينالدىرعان با؟
جاردەماقىم كۇنكورىسكە جەتپەيدى - اقانسەرى ءالقۋاتوۆ
اقتوبە قالاسى ورتالىق بازار ايالداماسىنداعى دۇڭگىرشەك ماڭىندا وتىراتىن اقانسەرى ءالقۋاتوۆتى قازىر كوپشىلىك تانيدى. جانىندا تۇرعان جارتى ساعات ۋاقىتتا ءارى- بەرى وتكەن ادامدار قولىن بەرىپ امانداسىپ، جاعدايىن دا سۇراپ جاتتى. Ⅱ توپ مۇگەدەگى دە مۇنى جاسىرمايدى. سەبەبى وسى ماڭدا وتىرعانىنا 5 جىلعا جۋىق ۋاقىت وتكەن.
- تاڭەرتەڭ 7:30- دا شىعامىن. سودان كەشكە دەيىن وتىرامىن. تۇسكى استى وسىندا وتىرىپ ىشەمىن. ازاماتتىق نەكەدەگى ايەلىم ءبىر مەكەمەدە ەدەن جۋۋشى بولىپ جۇمىس ىستەيدى. ول جۇمىسقا باراردا مەن دە ەرە شىعامىن. ال كەشكە بىرگە ۇيگە بارامىز. ءۇي دەگەنىمىز - جالدامالى ءبىر بولمە. ايىنا 50 مىڭ تەڭگە تولەيمىن. سونىمەن بىرگە ۇيگە ءتۇرلى تەحنيكا الدىم. سوعان ايىنا 72 مىڭ تەڭگە نەسيە تولەيمىن. وعان تەلەديدار، توڭازىتقىش، كىر جۋۋ ماشيناسىن الدىم. ءوزىمنىڭ مۇگەدەكتىك جامدەماقىم 79 مىڭ تەڭگە. وعان ەشتەڭە الۋعا كەلمەيدى، - دەدى اقانسەرى ءالقۋاتوۆ.
ول اقتوبە وبلىسى بايعانين اۋدانىندا ومىرگە كەلگەن. كەيىن اقتوبە قالاسىنداعى مەكتەپ- ينتەرناتتا ءبىلىم الدى. ودان سوڭ اسكەري بورىشىن وتەپ، ەلگە ورالعان سوڭ ءتۇرلى جۇمىس ىستەدى. جول- كولىك اپاتىنا تۇسپەس بۇرىن رەسەيدەن كولىك تاسىمالداپ، كاسىپ قىلعان.
جول اپاتىنان تۇسكەن سوڭ ءبىر جىل بويى توسەككە تاڭىلىپ، وعان Ⅱ توپ مۇگەدەكتىگى بەرىلدى. ءۇي-كۇيى جوق ادامدار ورنالاساتىن ورتالىققا جىبەرىلىپ، كەيىن قارتتار مەن مۇگەدەكتەر مەكەندەيتىن الەۋمەتتىك قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنا ورنالاستى. وندا بىرەر جىل تۇراقتاپ، 2020 -جىلى پاتەر جالداپ كەتتى.
ءازىر جانىندا ازاماتتىق نەكەدەگى ايەلى بار. ەكەۋى بازار ماڭىنداعى ءبىر بولمەنى جالداپ تۇرادى. شامامەن 16 شارشى مەتر بولاتىن ءبىر بولمەنىڭ ءىشى اس ءۇي، جاتىن بولمە. اجەتحاناسى مەن قول جۋاتىن ورنىنىڭ اۋدانى ءبىر شارشى مەترگە دە جەتپەيدى.
وسى جەردە تۇرىپ جاتقان اقانسەرى ءالقۋاتوۆ دەنساۋلىعى سىر بەرگەنىن ايتىپ، ەرەسەكتەرگە ارنالعان جورگەكتەر مەن تەگىن ءدارى، دەنساۋلىعىن نىقتاۋ ءۇشىن ەمدەۋ ورنىنا جولداما سۇرادى.
- باۋىرلارىم جوق ەمەس، بار. ءبىراق ءارقايسىسىنىڭ ءوز وتباسى، ءوز ءومىرى بولەك. اكە-شەشەم جوق، تۋىستارىممەن بايلانىسىم دا ءالسىز. قازىر دەنساۋلىعىم سىر بەرگەن. بۇيرەگىم اۋىرادى، اسقازانىم اس قورىتپايدى. سوندىقتان ەرەسەكتەرگە ارنالعان جورگەك پايدالانامىن. قىمبات بولسا دا دەنساۋلىعىم ءۇشىن ءدارى-دارمەك ساتىپ الامىن. ماعان تەگىن ءدارى بەرۋىن سۇرايمىن. شيپاجايدا دەنساۋلىعىمدى نىعايتقىم كەلەدى. ال ءۇي كەزەگىندە تۇرعانىما 6 جىل بولدى. بيىل قىركۇيەكتە بارعانىمدا كەزەگىم 6881 بولىپ تۇر. دەپوزيتكە اقشا جيناپ، الۋعا بولادى دەيدى. ول نە ءسوز؟ - دەدى اقانسەرى ءالقۋاتوۆ.
مال باعىپ ءجۇرىپ اياعىمدى ءۇسىرىپ الدىم - الەكساندر شين
ءدال وسى ورتالىق بازاردا 10-عا جۋىق ادام قول جايىپ وتىرادى. ارباعا تاڭىلعاننان بولەك كوزى كورمەيتىنىن دە كەزدەستىرۋگە بولادى. ورامالىن تارتىپ وتىرعان قاريالارمەن بىرگە اياعىن كورسەتىپ، جەرگە جايعاسقاندارى دا بار. سونىڭ ءبىرى الەكساندر شين. ول اقتوبە وبلىسى ايتەكە بي اۋدانى بوگەتساي اۋىلىنىڭ تۋماسى.
- ايەلىم ەكەۋمىز پاتەر جالداپ تۇرامىز. ايىنا 55 مىڭ تەڭگە تولەيمىز. ونىڭ كوزى دۇرىس كورمەيدى، مەنىڭ اياعىم مىناۋ. قوي باققاندا ءۇسىرىپ الىپ، كەسىلگەن. Ⅲ توپ مۇگەدەكتىگىنە بەرىلەتىن جاردەماقى قاجەتىمىزگە جەتپەگەن سوڭ وسىندا كەلەمىن. ءوزىم قالانىڭ ءبىر شەتىندە تۇرامىن. اۆتوبۋسپەن بازارعا كەلىپ، وتىرامىن. كەشكى ۇيگە كەتەمىن. كەيدە پوليتسيا وتىرعىزباي، قۋىپ جىبەرەدى. ايىپپۇل دا سالۋى مۇمكىن. ءوزىم كۇزەتشى بولار ەدىم. ەشكىم المايدى، - دەدى الەكساندر شين.
ول ءبىر كەزدەرى قىلمىسى ءۇشىن جازاسىن وتەپ شىققان. سودان بەرى تۇراقتى جۇمىسقا تۇرۋ مۇڭ.
- قيىن بولسا دا وسى ومىرگە ۇيرەندىم. تانىستارىمنىڭ ءبارى بىلەدى. وتباسىم دا بىلەدى. قىزىم مەن بالام بار. ولار بولەك شىعىپ كەتتى. قولىندا بولسا كومەكتەسىپ تۇرادى. جاردەماقى پاتەرگە جۇمسالسا، بۇل تابىس تاماق پەن كيىمگە كەتەدى. اراق ىشپەيمىن، تەمەكى تارتپايمىن. مەنى بازار ماڭىنداعىلاردىڭ ءبارى بىلەدى. كەيدە قارىزعا الىپ، ءبولىپ تولەيمىن، - دەدى الەكساندر شين.
اقتوبەدە قايىر سۇراپ جۇرگەن ادام كوپ - پسيحولوگ
پسيحولوگ گۇلنۇر بيسەكوۆانىڭ ايتۋىنشا، قايىر سۇراپ جۇرگەن ادامدار اراسىندا مۇنى تابىس كورەتىندەر دە، شىن مۇقتاجدار دا بار. اياق- قولى ساۋ بولا تۇرا اقشا سۇراعاندار نامىسى جوق، ءالسىز توپقا جاتادى.
- ءىسساپارمەن كوپ قالالارعا باردىم. سول كەزدە ءتىلى مەن تۇرعىندار مادەنيەتىن دە سالىستىرىپ جۇرەمىن. شىنىمدى ايتسام، اقتوبەدەن وزگە جەردە قايىر سۇراپ جۇرگەن ادامداردى كوپ كورمەدىم. ەلىمىزدىڭ سولتۇستىگىندە، پەتروپاۆلدا بولعاندا قايىر سۇراپ وتىرعان ادامدى مۇلدە كورمەدىم. تاكسي جۇرگىزۋشىسىنەن سۇراعاندا «حالىق ءوزى شاققا كۇن كورىپ وتىر، ولارعا بەرەر ارتىق اقشامىز جوق» دەپ ايتتى. مەن 2005-2009 -جىلدار ارالىعىندا، ستۋدەنت كەزدە قالاداعى شىعىس بازارىندا اجەنى كورەتىن ەدىم. سوڭعى ەكى جىلدىقتا تاعى كوردىم. ارادا 20 جىل ءوتتى. ول ءالى وتىر.
ءبىر كۇنى الەۋمەتتىك جەلىدەن «ءۇيى بار، قىزى بار» دەگەن اقپارات وقىدىم. ءدال سول ادام مۇقتاج دەپ ويلامايمىن. جانىنان وتكەندە ادام بولعان سوڭ ۇساق اقشا بەرىپ كەتەسىڭ. كەيدە سونداي ادامداردىڭ ەكىنشى دەڭگەيلى بانكتىڭ قوسىمشاسىن جۇكتەپ العانىن، تەلەفون ءنومىرىن كورۋگە بولادى. ونى كورگەندە بيزنەسكە اينالدىرىپ العان دەپ ايتۋعا بولادى. كەيبىرى - تەپسە تەمىر ۇزەتىن ەر ازاماتتار. وزگە ەلدەن كەلگەن سونداي ادامدار وتىرادى شىنىندا. ولار ءۇشىن وڭاي تابىس كوزى بۇل. تاماق الىپ بەرسەڭ قابىلداماي، اقشا سۇرايدى. ءبىراق اراسىندا اياق-قولى جوق ادامدار بولۋى مۇمكىن. ونداي جاندار دا كەزىگەدى، - دەدى پسيحولوگ گۇلنۇر بيسەكوۆا.
ونىڭ ايتۋىنشا، قازاق حالقىندا دورباسىن اسىنىپ، تىلەنىپ، قايىر سۇراۋ دەگەن بولماعان. بۇل ادەت قازان توڭكەرىلىسىمەن بىرگە كەلگەن دەپ سانايدى.
- قازاقتا تۋىسى كۇن كورە الماي جاتسا، جاقىندارى كوپتەپ-كولەمدەپ كومەكتەسەدى. مال باقتىرسا، ءۇي جيناتسا دا دەمەپ جۇرەدى. جۇمىس جوق ەمەس، بار. قايىر سۇرايتىندار كىمدەر دەگەن سۇراققا كەلەر بولساق، نامىسى جوق، ءالسىز ادامدار دەپ ايتار ەدىم. جاتىپىشەر ادامدار بار اراسىندا. بۇرىن پاتەر ارالاپ، اقشا سۇرايتىن. قازىر وندايلار كەزىكپەيدى. الاياقتىق جولدىڭ ءبىر ءتۇرى شىعار وسى. ءتىپتى جۇمساپ وتىرعان ادامدارى دا بار شىعار بالكىم. ءوزىم قايىر سۇرايتىن ادامداردى رۋحاني ءالسىز ادامدار دەپ ويلايمىن. شىنىمەن مۇقتاج، جۇمىسقا جارامايتىن ادامدارعا بەرۋگە بولادى. كەيبىر ادامدار الەۋمەتتىك بەيىمدەۋ ورتالىقتارىنا بارمايدى. ۇكىمەت قاراسايىن دەسە دە باس تارتادى. ولارعا سول قايىر سۇراپ وتىرعان ىڭعايلى. ەتى ۇيرەنىپ كەتكەن، - دەدى پسيحولوگ.
السىزدىك پەن ماسىلدىق دەپ تۇسىنەمىن - اقتوبەلىك ەرىكتى
«جۇرەكتەن جۇرەككە» ەرىكتىلەر توبى جەتەكشىسىنىڭ ءبىرى الىشەر سادىق 10 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى قايىرىمدى جانداردىڭ باسىن قوسىپ، مۇقتاج ادامدارعا كومەكتەسىپ كەلەدى. ول شىن مۇقتاجدى دا، الدامشى تىرلىكتى دەپ كوردى.
- ەرىكتى بولىپ قىزمەت ەتىپ جۇرگەنىمىزگە 10 جىل بولدى. كوپ نارسەنى كورىپ، سارالاپ وتىرامىز. مۇگەدەكتىگى بار ادامدارمەن دە كوپ جۇمىس ىستەدىك. سولاردىڭ اراسىندا قولى، اياعى جوق ادامدار بار. ءبىراق ومىرگە دەگەن قۇشتارلىعى، سۇيىسپەنشىلىگى ەرەكشە. ءبىر وتباسىنى اسىراپ وتىرعاندارى دا تابىلادى. جۇمىس ىستەپ، ەڭبەك ەتەدى. مەن كوشەدە قايىر سۇرايتىن ادامداردى ءالسىز دەپ تۇسىنەمىن. ءبىر جاعىنان ماسىلدىق. قازىر كوبەيىپ كەتتى ونداي ادامدار. مۇقتاجدىق ەمەس، كاسىپكە، بيزنەسكە اينالىپ كەتكەن. بويى ۇيرەنگەن، ەتى ولگەن. ءوزىم ونداي نارسەنى قولدامايمىن. كەيبىرىنە قىسقا مەرزىمدى كۋرس ۇسىندىق. ماسەلەن ەتىكشى بولسا بولار ەدى، وندايعا بارعىسى كەلمەيدى، - دەدى الىشەر سادىق.
اقتوبەدە وبلىستىق پ د باسپا ءسوز قىزمەتىنىڭ حابارلاۋىنشا، اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋ تۋرالى كودەكستىڭ 449-بابىندا، ياعني، «قوعامدىق ورىنداردى ءتيىسۋ» بويىنشا 2790 ءىس تىركەلدى. ونىڭ 2698-نە ەسكەرتۋ بەرىلدى.
بارلىعى 14 ءىس بويىنشا ايىپپۇل سالىندى. ايىپپۇل كولەمى - 5 ا ە ك. ياعني، 18560 تەڭگە. ەگەر قايتالانسا - 10 ا ە ك. تاعى 15- ءى اكىمشىلىك قاماۋعا الىندى.
اۆتور
التىناي ساعىندىقوۆا
