پيراميدا بوتەن عالامشاردىڭ «قولتاڭباسى» ما؟
استانا. قازاقپارات - 1945- جىلدىڭ كوكتەمىندە مىسىر پاتشاسىنىڭ ۇلى فارۋك حانزادا گيزا ۇستىرتىندە ورنالاسقان ەجەلگى پيراميدالاردى ارالاپ كورۋگە ارنايى كەلدى.
اتاقتى سفينكستىڭ الدىنا كەلىپ، ويلانىپ ءبىراز تۇرعان ول دەمالۋ ءۇشىن ەسكەرتكىشتىڭ تومەنگى جاعىنداعى تاس تاقتايشاعا وتىرا كەتكەن. كەنەت دۇرىس وتىرمادى ما، الدە قولى بەلگىسىز ءبىر تەتىكتەرگە ءتيىپ كەتتى مە، كىم ءبىلسىن، وڭ جاعىنان جەراستى جولىنا جەتەلەيتىن قاقپا اشىلىپ سالا بەردى.
ءسال توسىلىڭقىراپ قالعان فارۋك بەلگىسىز باعىتقا جەتەلەيتىن جولعا ءتۇسىپ، نەدە بولسا ونىڭ تۇبىندە جاتقانىن كورۋگە اسىقتى. ارينە، جالعىز ەمەس، جانىنا ەرگەن كۇتۋشىلەرى بار. جەراستى جولى يرەلەڭدەپ كەلىپ تاعى ءبىر قاقپاعا تىرەلگەن. جانىنداعى كۇتۋشىلەرى قاقپانى اقىرىن يتەرىپ ەدى، الدەبىر تەتىككە ورناتىلعان با، ەسىك قيىندىقسىز اشىلىپ سالا بەرگەن. حانزادا دا، ونىڭ كۇتۋشىلەرى دە ەسىكتەن ىشكە ەنە بەرىپ، كۇتپەگەن كورىنىسكە تاپ بولىپ، ءۇرپيىسىپ قالدى. ويتكەنى ۇلكەن زالدا جارق-جۇرق ەتكەن شامدارى بار، ادامعا ۇقساس قۇلتەمىرلەردى كوردى...
ارينە، مۇندايدى ءومىرى كورمەگەن ولار ۇرەي قىسقان بويدا، كەرى دالاعا شىعۋعا ۇمتىلدى. سىرتقا ىتىپ شىققاندارى سول ەدى، جەراستى جولىنا جەتەلەيتىن قاقپا تارس جابىلعان. ءتىپتى ول جەردە ەشتەڭە بولماعانداي. تەك كۇنگە كۇيگەن جالپاق پليتا تاستار عانا تۇر...
بۇل وقيعا قانشالىقتى شىندىق؟ ءبىر قۇدايعا عانا ايان. تەك مىسىر حانزاداسىنىڭ كۇندەلىگىندە وسىنداي جازبالار بار ەكەنى راس... ءبىراق ارتىنان حانزادا سول جەرگە ارنايى مامانداردى تالاي مارتە ەرتىپ بارعانىمەن، قۇدىرەتتى قاقپانى قالاي اشۋدى بىلمەگەن. سالماعى بالەنباي توننا تاس پليتالاردى قوزعالتىپ كور...
جالپى الەمدە پيراميدالار جايىندا الىپ-قاشپا اڭگىمە، اڭىزدار اسا كوپ. ءبىرى-بىرىنەن وتكەن. ءبىراق كەز كەلگەن ايتىلعان جايتتىڭ وزەگىندە بەلگىلى ءبىر دەڭگەيدە شىندىق جاتاتىنى بەلگىلى. ماسەلەن، عالىمدار پيراميدالار پەرعاۋىنداردىڭ مولالارى ەمەس، كوكتەن تۇسكەندەر كوتەرگەن عيماراتتار دەگەن پىكىردە. ياعني ولاردىڭ ايتقانىنا قۇلاق تۇرەتىن بولساق، پيراميدالاردىڭ قىزمەتى كوكتەن كەلەتىن نە بولماسا جەردەن كوتەرىلەتىن ەنەرگيانى جوعارى- تومەن باعىتتاپ تۇراتىن كەشەن. سونداي-اق بوتەن عالامشار وكىلدەرىنىڭ جولداعان راديوگرامالا رى دا وسى پيراميدالارعا كەلىپ ءتۇسىپ جاتادى، ال جەردەگى تىرشىلىك يەلەرى جونىندەگى اقپاراتتار وسى جەردەن كوككە كەتەدى- مىس.
ەگەر دە پيرميدالاردىڭ قۇپياسى اشىلاتىن بولسا، سول كۇنى جەر بەتىندە اقىرزامان ورناماق... كىم ءبىلسىن... كونە جازبالار سولاي دەيدى... مىسىر، مەكسيكا، قىتاي، قىرىم، بالقان تۇبەگى قۇپياسى مول پيراميدالارعا تولى. سىرىن ءالى ەشكىم اشا العان جوق. ءتىپتى الەمگە كەڭىنەن تانىس مىسىر پيراميدالارىنىڭ ءوزى قۇپياسىن جاريا ەتەر ەمەس. تەك ەجەلگى اڭىزعا سۇيەنەتىن بولساق، مىسىر الىپ عيماراتتارىنىڭ ارحيتەكتورى ءھام قۇرىلىس جۇمىسىن جۇرگىزۋشى ابىز يمحوتەپ دەپ ايتىلادى. ول تەك ساتىلى پيراميدالاردى سالۋدى عانا ەمەس، ادام ومىرىنەن كىتاپ جانە ءتۇرلى اۋرۋدان قالاي ەمدەلۋ كەرەكتىگى جونىندە كەڭەستەر قالدىرعان جان. ونىڭ تەگى ادام ەمەس، عارىشتان كەلگەندەر دەگەندە ايتىلادى.
يمحوتەپ 120 جىل ءومىر ءسۇرىپ، ءبىر كۇندە ءىز-ءتۇسسىز جوعالىپ كەتكەن. مولاسى دا جوق. تەك اڭىز بولىپ اتى قالعان. دەگەنمەن عالىمدار پيراميدالاردى تۇرعىزعان ادامدار ەمەس دەگەن پىكىردە. بۇعان سان قيلى دالەلدى العا تارتادى. ماسەلەن، الەمدەگى ەڭ بيىك ءھام ءىرى پيراميدا حەوپستىڭ بيىكتىگى ءجۇز ەلۋ مەتر. وندا قالانعان تاس پليتالاردىڭ سانى ەكى ميلليونعا جۋىق. ءارقايسىنىڭ سالماعى ەكى جارىم توننادان، ون-ون بەس تونناعا دەيىن بارادى.
مۇنى ەرتەدەگى مىسىرلىقتار تۇرماق بۇگىنگى كۇننىڭ ەڭ قۋاتتى دەگەن تەحنيكالارى كوتەرىپ 150 مەتر بيىككە شىعارا المايدى. ءتىپتى قالانعان پليتالاردىڭ جىگى بىلبىنبەيتىن كورىنەدى. كەرەمەت تەگىستەپ، جىمىن بىلدىرمەي قالاعان. ءتۇرلى قوسپالار قوسىلعان. ياعني ول كەزدەگى ادامدار ونداي مۇمكىندىككە يە ەمەس- تۇعىن. سوندا الەمنىڭ ءار قيىرىنداعى پيراميدالاردى كىم تۇرعىزعان؟ ارينە، عارىشتان تۇسكەن كەرەمەت وركەنيەتكە قول جەتكىزگەن تىرشىلىك يەلەرىنىڭ «قولتاڭباسى». عالىمدار سولاي دەيدى.
مىنا قىزىققا قاراڭىز، 1924 - جىلى ارحەولوگ دجون كيننەمان حەوپسقا قازۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ جاتىپ، بۇعان دەيىن ەشكىم بىلمەگەن جەراستى جولىنا تاپ بولادى. الىپ زالدا جۇمىس ىستەپ تۇرعان بەلگىسىز اپپاراتتاردى كورگەن. ونى ول «انتيگراۆيتاتسيالىق ماشينا» دەپ اتاعان. وسىدان- اق بۇل الىپ عيماراتتاردى تۇرعىزعان بوتەن عالامشار يەلەرى ەكەنى كورىنىپ تۇر. مىسىر پيراميدالارىنىڭ تاعى ءبىر اشىلماعان قۇپياسى كەز كەلگەن زاماناۋي اپپاراتتى دەمدە ىستەن شىعاراتىندىعى.
زەرتتەۋلەر پيراميداعا جاقىن ماڭدا ورنالاسقان ەلەكتروندى زاتتاردىڭ 80 پايىزى ىستەن شىعاتىنىن كورسەتكەن. ءبىر مىسال، 1967 - جىلعى اراب-يزرايل سوعىسى كەزىندە، يزرايلدىك ءۇش ۇشاق قارسى جاققا سوققى بەرۋ ءۇشىن پيراميدالاردىڭ ۇستىمەن ۇشقان. اتاقتى حەوپس پيراميداسىنىڭ توبەسىنەن وتە بەرە ۇشەۋىنىڭ دە اپپاراتتارى ىستەن شىعىپ، قۇمعا تۇمسىقتارىمەن قادالعان. بۇل جونىندە ارابتار «پەرعاۋىنداردىڭ قارعىسى ولاردى الىپ ۇردى» دەيدى. كىم ءبىلسىن، مۇندا مىسقالداي بولسا دا شىندىق بولۋى مۇمكىن.
جالپى، مۇنداي مىسال كوپ. تاۋەلسىز زەرتتەۋشىلەر پيراميدالاردىڭ ىشىندە ەلەكتر- ماگنيتتىك وتە كۇشتى تارتىلىس بار دەگەندى ايتادى. بۇل قالاي سوندا، تارتىلىس تۋدىراتىن قۇرالدى كىم ورناتقان؟ بەلگىسىز. مىسىرلىقتار «ۋاقىت پيراميدالاردان قورقادى» دەيدى. شىندىق بولار.
عىلىم پيراميدالار ءبىزدىڭ زامانىمىزعا دەيىنگى ХХVII-ХХV عاسىرلاردا تۇرعىزىلعان دەسە، IХ عاسىردا ءومىر سۇرگەن اراب تاريحشىسى يبن ءابد حوكما «العاشقى پيراميدا مىسىر پەرعاۋىنى سوريدوم يبن سالىقتىڭ پاتشالىق قۇرعان كەزىندە تۇرعىزىلعان. ول الەمدىك تاسقىننان 300 جىل بۇرىن ەدى» دەگەن جازبالار قالدىرعان.
كوپتەگەن عالىمدار وسى اراب تاريحشىسىنىڭ ايتقاندارىن نەگىزگە الادى. ءتىپتى سولاي بولعان كۇننىڭ وزىندە، ءدال سول نەوليت داۋىرىندە ءنىلدىڭ بويىندا كەرەمەت وركەنيەت بولعان جوق. ول داۋىردەگى ادامداردىڭ باستى قارۋى مەن تاماق تاۋىپ جەيتىن قۇرالى بار جوعى تاياق پەن تاس ەدى. ونىمەن پيراميداداي ماڭگىلىك الىپ قۇرىلىستار تۇرعىزۋ مۇمكىن بە ەدى؟ ارينە، جوق.
جالپى، پيراميدالاردىڭ قۇپياسى بۇگىن نە بولماسا ەرتەڭ اشىلا قويماسى حاق. بۇل نە سوندا؟ پەرعاۋىنداردىڭ مولاسى ما، الدە .. . دەگەنمەن عىلىم سوڭعى كەزدە پيراميدالاردىڭ پيراميداسى اتاقتى حەوپس جونىندە تاعى ءبىر جاڭالىقتىڭ باسىن قىلتيتتى. ءتىپتى ونى ۇلى پيراميدادان باستالاتىن «تاعدىر سىزىعى» دەپ اتادى... سونىمەن عىلىم نە دەيدى؟ ەندى سوعان كەلەيىك.
عالىمداردىڭ ۇزاق جىلعى زەرتتەۋىنىڭ قورىتىندىسى، پيراميدالاردىڭ ءۇش جاققا قارايتىن ءۇش قىرى «تاعدىر ەندىگى» دەپ اتالادى ەكەن. نەگە؟ بۇعان كەلتىرگەن مىسال وتە كوپ. اتاقتى حەوپستىڭ قىرلارى ارقىلى سىزىق جۇرگىزسە، ول افريكا، ازيا، ەۋروپا، انتاركتيدانى، امەريكانى باسىپ وتەدى ەكەن. ءتىپتى امەريكاداعى ەجەلگى مايا، اتستەك، ينك تايپالارى تۇرعىزعان پيراميدالار دا سول سىزىقتىڭ بويىندا كورىنەدى. بالقان تۇبەگىندەگى پيراميدالاردا سول سىزىق بويىندا...
«تاعدىر سىزىعىندا» بولعان اپاتتاردى دا ايتا كەتكەن ءجون بولار. 1986 - جىلى 26 - ساۋىردە سىزىق بويىندا ( - 30°03′ ەندىكتە) ورنالاسقان چەرنوبىل ا ە س- دە 20 - عاسىردىڭ اسا ءىرى اپاتى ورىن الدى. ال 1989 - جىلى 32°25′ ەندىكتە رەسەيدىڭ اتومدىق سۇڭگۋىر قايىعى «كومسومولەتس»، سول ەندىكتە 2000 - جىلى «كۋرسك» سۇڭگۋىر قايىعى اپاتقا ۇشىرادى. كەزدەيسوقتىق پا، الدە.. . ءبىر قىزىق دۇنيە، تالاي الىپ-قاشپا اڭگىمەلەرگە ارقاۋ بولعان اتاقتى وركەنيەت اتلانتيدا دا وسى «تاعدىر سىزىعى» بويىندا ورنالاسقان كورىنەدى. ول دا بۇگىن جوق. تاعى ءبىر اقىلعا سىيىمسىز دۇنيە، ءاربىر ءجۇز جىل سايىن مەريديان سىزىعى بويىندا ءتۇرلى سوعىستار، تارتىستار ورىن الىپ وتىرىپتى. ماسەلەن، ريمدىكتەردىڭ جاۋلاپ الۋ ساپارلارى، كرەسشىلەردىڭ جورىعى، ناپولەون ارمياسىنىڭ شابۋىلى، ءبىرىنشى جانە ەكىنشى دۇنيەجۇزىلىك سوعىس.
مىسىر، قىرىم، قىتاي، مەكسيكا بولسىن، جەر بەتىندەگى الىپ پيراميدالار عارىشتان كەلەتىن بەيمالىم سيگنالداردى قابىلدايدى. ءبىزدىڭ تىنىمسىز عالامشارىمىزدى الاپات تابيعي اپاتتاردان ساقتاپ تۇرعان قانداي كۇش ەكەنىن ەشكىم بىلمەيدى، ءبىراق سول كۇش - عارىش پەن جەردىڭ اراسىندا ۇزىلمەي تۇرعان وسى ءبىر بايلانىس بولار دەگەن ۇمىتكە سەنگىمىز- اق كەلەدى.
ءيا، مۇنىڭ بارلىعىنا سەنگىمىز كەلەدى، ءبىراق بۇل ءالى تەوريا عانا.
سەيسەن امىربەك ۇلى
«ايقىن». 2014 ج