ىشكى كوشى-قون: ەل وڭىرلەرىنە حالىقتىڭ ازايۋ قاۋپى ءتونىپ تۇر

استانا. KAZINFORM - قازاقستانداعى ءوڭىرارالىق كوشى-قون حالىقتىڭ وڭىرلەردەن مەگاپوليستەرگە كەتۋىنەن بايقالادى. كەيىنگى بەس جىلدا استانا قالاسىندا كوشى-قون ءوسىمى 214627 ادامعا، الماتى قالاسىندا 179039 ادامعا، شىمكەنت قالاسىندا 36349 ادامعا جەتتى. بۇل تۋرالى ەكونوميكالىق زەرتتەۋلەر ينستيتۋتى حابارلادى.

مەگاپوليستەر، ەڭ الدىمەن، كورشى وڭىرلەر مەن جۇمىس كۇشى شامادان تىس ارتىپ كەتكەن وڭتۇستىك وبلىستاردىڭ تۇرعىندارىن تارتادى.

- 2021-2024 -جىلدار ارالىعىندا استانا قالاسىنىڭ كوشى-قون ءوسىمى اقمولا (,4)، قاراعاندى (,7)، تۇركىستان (,3)، پاۆلودار (%7,6)، قوستاناي (%7,6) جانە جامبىل (%7,5) وبلىستارىنان كەلگەندەر ەسەبىنەن جوعارىلادى.

الماتى قالاسىندا الماتى (),4)، جامبىل (,6)، تۇركىستان (,8) وبلىستارىنان، سونداي-اق جەتىسۋ وبلىسىنان (,2) كەلگەندەردىڭ ۇلەسى جوعارى. شىمكەنت قالاسى نەگىزىنەن تۇركىستان وبلىسىنىڭ تۇرعىندارىن تارتادى.

اتالعان وڭىرلەر اراسىندا حالىقتىڭ ازايۋى قوستاناي، پاۆلودار جانە قاراعاندى وبلىستارىندا، سونداي-اق تۋۋ دەڭگەيى كوشى-قون شىعىندارىن وتەمەيتىن جەتىسۋ وبلىسىندا بايقالادى. الماتى وبلىسىندا، سونداي-اق بەلگىلى ءبىر دارەجەدە اقمولا وبلىسىندا حالىق سانى ءىرى مەگاپوليستەرگە ىرگەلەس اۋماقتار ەسەبىنەن ارتىپ كەلەدى.

تۇركىستان جانە جامبىل وبلىستارىندا حالىق سانىنىڭ ءوسۋى بۇرىن تۋۋدىڭ جوعارى دەڭگەيىنەن بولعان. الايدا، وسى جىلدىڭ دەرەكتەرى (قاڭتاردان قازانعا دەيىن) وسى وڭىرلەردە حالىق سانىنىڭ تومەندەگەنىن كورسەتەدى، - دەلىنگەن حابارلامادا.

وسى جىلدىڭ كورسەتىلگەن كەزەڭىندە مەگاپوليستەردە جانە ولارعا ىرگەلەس وبلىستاردا (الماتى، اقمولا) ، سونداي-اق ەلدىڭ مۇناي وڭىرلەرىندە (ماڭعىستاۋ، اتىراۋ، اقتوبە) حالىق سانى ءوستى.

قالعان وڭىرلەردە حالىق سانىنىڭ ازايۋى بايقالادى. بۇل پاندەميا كەزىندەگى «بەبي- بۋمنان» كەيىن بارلىق جەردە تۋۋ كوەففيتسيەنتىنىڭ تومەندەگەنىنە جانە ءبىرقاتار وبلىستا ونىڭ كوشى-قون شىعىندارىن وتەۋ ءۇشىن جەتكىلىكسىز ەكەندىگىنە بايلانىستى. كوشى-قون پروتسەستەرىنىڭ قارقىندىلىعى دا ارتىپ كەلەدى. جىل سوڭىنا دەيىن تۋۋ كوەففيتسيەنتى كوشى- قون شىعىندارىن وتەمەگەن جاعدايدا، ەلدىڭ كوپتەگەن وڭىرىندە دەپوپۋلياتسيا پروتسەسى باستالۋى مۇمكىن.

تالداۋ حالىقتىڭ كوشى-قونىنىڭ نەگىزگى فاكتورى ەكونوميكالىق سەبەپتەر ەكەنىن كورسەتەدى. سالىستىرمالى تۇردە جوعارى جالاقىسى بار جۇمىسقا ورنالاسۋ مۇمكىندىگى ءوڭىرارالىق كوشى- قوننىڭ باستى ىنتالاندىرۋشى كۇشى.

ەلدەگى كوشى-قون پروتسەستەرىن رەتتەۋ جونىندەگى شارالاردى بىرنەشە باعىتقا ءبولۋ كەرەك:

بىرىنشىدەن، مەگاپوليستەرگە كوشى- قون اعىنىن ەسكەرە وتىرىپ، زاماناۋي ۋربانيستىك تاسىلدەردى دامىتۋ جانە ولاردى قالالىق ينفراقۇرىلىمدى جوسپارلاۋ مەن كەڭەيتۋ كەزىندە بەلسەندى قولدانۋ قاجەت؛

ەكىنشىدەن، وڭىرلەردەن كوشى- قون اعىنىن ازايتۋ ءۇشىن وڭىرلىك ەكونوميكانى دامىتۋدى جانە حالىقتىڭ ءومىر ءسۇرۋ ساپاسىن ارتتىرۋدى، ونىڭ ىشىندە اۋىلدىق جەرلەردەگى جاعدايدى جاقسارتۋدى ىنتالاندىرۋ تالاپ ەتىلەدى؛

ۇشىنشىدەن، مەگاپوليستەرگە ىرگەلەس اۋماقتارعا حالىق اعىنىنىڭ كۇشەيۋى جاعدايىندا اگلومەراتسيالاردى دامىتۋ جانە ولاردى پوليتسەنترلىك باسقارۋ تەتىكتەرىن ەنگىزۋ قاجەت.

تورتىنشىدەن، دەموگرافيالىق جانە وڭىرلىك ساياساتتى ۋاقتىلى تۇزەتۋگە مۇمكىندىك بەرەتىن كوشى- قون پروتسەستەرىنىڭ تۇراقتى مونيتورينگى ماڭىزدى شارت بولىپ قالا بەرەدى.

ايتا كەتەلىك كۇنى كەشە پرەزيدەنت مەملەكەت باسشىسى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ ءمينيسترى سۆەتلانا جاقىپوۆانى قابىلداعاندا كوشى- قون ساياساتىن جەتىلدىرۋدى تاپسىرعان ەدى. سونداي- اق ەلىمىزدە كوشى-قون اعىنىن تالداۋ ورتالىعى قۇرىلىپ جاتىر. سونىمەن قاتار حالىق قالاعا قونىس اۋدارۋعا نەگە قۇمار ەكەنى تۋرالى ساراپشىلاردىڭ پىكىرىن بىلگەن ەدى.