تەڭىز سۋىن ىشە الاتىن جىلقىنىڭ جالعىز ءتۇرى: ۇكىمەت قازاقى جىلقى تۇقىمدارىن كوبەيتۋگە كىرىسەدى

استانا. قازاقپارات- بۇل ورايدا قوستاناي جانە اداي جىلقىلارىنا ايرىقشا كوڭىل بولىنەدى دەپ حابارلايدى 24kz. مەملەكەت باسشىسى ارنايى زاڭعا قول قويدى. اتالعان زاڭ ءمىنىس جانە جەگىن جىلقىلاردىڭ وتاندىق تۇقىمدارىن ساقتاپ، مولايتۋدى كوزدەيدى.

سوعان سايكەس عىلىمي زەرتتەۋ جۇمىستارى قارقىن الادى. سالاداعى ماسەلەلەر جان- جاقتى زەردەلەنبەك. قوستاناي جىلقى زاۋىتىنىڭ تاريحى XIX عاسىردىڭ 80-جىلدارىنان باستاۋ الادى. ءبىر جارىم عاسىرعا جۋىق قىزمەت ەتىپ كەلە جاتقان كاسىپورىن قيلى كەزەڭدى باسىنان وتكەرگەن. قوستاناي تۇقىمىن شىعارىپ، اتاعى دۇركىرەگەن كاسىپورىن توقسانىنشى جىلدارى تۇيىققا تىرەلدى. ءتىپتى ءتورت بيەمەن قالعان كەزى دە بولدى.

ۆيتالي گوفمان، «قازاق تۇلپارى» ج ش س زووتەحنيگى:

- مەملەكەت ماسەلەگە نازار اۋدارعان كەزدە بۇل تۇقىم قۇرىپ كەتۋدىڭ ءسال-اق الدىندا قالعان ەدى. زاۋىتتا 49 جىلقى عانا بولدى. 2021 -جىلى اۋرۋعا بايلانىستى ءبىراز جىلقىنى جويدىق. قازىر 93 باس بار. قان الماستىرۋ باعىتىندا جۇمىس جۇرگىزىپ جاتىرمىز. ويتكەنى جىلقىنىڭ بويى 175 سانتيمەتردەن اسۋى كەرەك. كەلەسى جىلى وتىز قۇلىن الامىز دەپ وتىرمىز. ارينە، بۇل جۇمىستىڭ بارلىعىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن مەملەكەت قولداۋى قاجەت.

قازىر قازاقستاندا 14 جىلقى تۇقىمى تىركەلگەن. باسىم بولىگى ونەركاسىپتىك باعىتتاعى جىلقىلار بولسا، اراسىندا سپورتتىق مىنىسكە ارنالعانى دا بار. بۇل رەتتە قوستاناي جانە اداي جىلقىلارىن ەرەكشە اتاپ وتۋگە بولادى. جاڭا زاڭ اياسىندا اتالعان تۇقىمداردى كوبەيتۋگە كۇش سالىنباق.

باۋىرجان قاسەنوۆ، ساراپشى:

- وزىمىزدە، قازاق ەلىمىزدە بۇرىننان كەلە جاتقان قوستاناي پوروداسى جىلقىسى بولعان. وسى وتكەن ون جىلدىڭ ىشىندە جاعداي وتە ناشارلاپ قالىپ، 300 باستان 80 باسقا دەيىن قۇلاپ قالدى. جاقسى كەزىندە 80 مىڭعا دەيىن بارعان. ودان باسقا، زاڭ اداي جىلقىسىنا دا جاقسى اسەر ەتەتىن جاعدايىن كورسەتەدى دەپ ويلايمىن. اداي جىلقىسى - عاسىرلار بويى تابيعي جولمەن سۇرىپتالعان تۇقىم. الايدا كەيىنگى جىلدارى عانا مەملەكەت تاراپىنان نازار اۋدارىلا باستادى.

مامانداردىڭ ايتۋىنشا، اداي جىلقىسى - تەڭىز سۋىن ىشە الاتىن جىلقىنىڭ جالعىز ءتۇرى. بۇگىندە ونىڭ سانى 2 مىڭعا جۋىقتايدى. وتاندىق عالىمدار جىلقىلاردىڭ باسقا دا قاسيەتتەرىن زەرتتەمەك. بارلىق اقپارات ءبىر پورتالعا جينالادى.

قوستاناي جىلقىسىن وزبەك، قىرعىز اعايىندار جوعارى باعالايدى. ولار كەيىنگى جيىرما جىلدا وسى تۇقىمنىڭ ايعىرلارىن پايدالانۋ ارقىلى جاڭا تۇرلەرىن شىعارعان. ولار ىستىق پەن سۋىققا، ۇزاق مىنىسكە ءتوزىمدى كەلەدى. اسىرەسە، كوكپار، اۋدارىسپاق سىندى ۇلتتىق ويىنداردا ەر جىگىتتىڭ سەنىمدى سەرىگىنە اينالدى. عالىمدار قازاقى تۇقىمداردىڭ بۇل قاسيەتتەرىن بۇدان ءارى كۇشەيتۋدى كوزدەپ وتىر.

قانات ىدىرىسوۆ، «ۇلتتىق اگرارلىق عىلىمي- ءبىلىم بەرۋ ورتالىعى» ك ە ا ق عىلىم باسقارماسىنىڭ باس مەنەدجەرى:

- سوڭعى زاڭعا سۇيەنىپ وتىرساق، ءبىزدىڭ سپورتتىق باعىتتاعى ءمىنىس جىلقىلارىمىز وتە جاقسى دامىپ، ونىڭ سپورتتىق قاسيەتتەرى جوعارىلاپ، جانە ءبىزدىڭ قازاقستاندا ءوسىرىلىپ جاتقان باسقا ءمىنىس جىلقىلارى اراسىندا نارىققا توتەپ بەرە الامىز. كەيبىر قاسيەتتەرىن جوعارىلاتۋ ءۇشىن بىزدە مىسالى تازا قاندى اعىلشىن جىلقىلارى بار، اراب جىلقىلارى بار. ونى سەلەكسيالىق باعدارلاماعا بايلانىستى قولدانۋعا بولادى.

قازىر قوستاناي جىلقىسىن 41 كاسىپورىن ءوسىرىپ وتىر. كەلەشەكتە وسى كاسىپورىندارعا قولداۋ كورسەتىلمەك. ايتسە دە، ماماندار «تەك مەملەكەتكە سۇيەنبەي، نارىقتى دا دامىتۋ كەرەك» ، دەيدى.

زاڭ قىركۇيەكتە كۇشىنە ەنەدى. زەرتتەۋ جۇمىستارىنا قوماقتى قارجى بولىنۋگە ءتيىس. ياعني، 2026 -جىلدىڭ سوڭىنا دەيىن جوسپارلانعان باعدارلاما قولعا الىنادى. بۇل، ارينە، ۇلكەن شارۋانىڭ باسى. «قازاقى جىلقى تۇقىمىن قالپىنا كەلتىرىپ، سالانى اياعىنا تىك تۇرعىزۋ ءۇشىن كەمىندە ون جىل كەرەك» ، - دەپ وتىر عالىمدار.