تىلگە قۇرمەت - ەلگە قۇرمەت
استانا. KAZINFORM - الەۋمەتتىك جەلىدە قازاق ءتىلىنىڭ ناسيحاتىن جۇرگىزىپ جاتقان بلوگەرلەردىڭ قاراسى قالىڭ. ونىڭ ىشىندە انا ءتىلىمىزدى مەڭگەرىپ، ودان قالسا باسقالارعا ۇيرەتىپ جۇرگەن وزگە ۇلت وكىلدەرىن ەرەكشە اتاپ ءوتۋ كەرەك.
Instagram ،TikTok جەلىلەرى ارقىلى ءوزىنىڭ پايدالى پاراقشالارىن جۇرگىزىپ، كوپشىلىكتىڭ قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋىنە قول ۇشىن سوزىپ جۇرگەندەر جەتەرلىك. 1-مامىر - قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى كۇنى قارساڭىندا ءبىز وسىنداي جانداردى وقىرمانعا تانىستىرۋدى ءجون كوردىك.
قازىر الەۋمەتتىك جەلى ءوزىڭىز قالاعان دۇنيەڭىزدى وڭاي تابۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن الاڭعا اينالعان. وسى الاڭدا انا ءتىلىمىزدى قۇرمەتتەپ، قولدانىس اۋقىمىن كەڭەيتۋ ءۇشىن بەلسەندىلىك تانىتىپ جۇرگەندەردىڭ ءبىرى - اناستاسيا ۋلچەنكو. الەۋمەتتىك پاراقشاسىندا 40 مىڭنان اسا قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە قۇمار قاۋىم بار. ۋكراين قىزى قازاق تىلىنە ەرەكشە قۇرمەتپەن قارايتىنىن ايتادى. «قازاقستاندا تۇرعاندىقتان، قازاق ءتىلىن بىلۋگە مىندەتتىمىز»، - دەدى ول. قازىر اناستاسيا «سويلە» تىلدەسۋ كلۋبىنىڭ مۇشەسى. ايتۋىنشا، بۇل كلۋبتىڭ باستى ماقساتى - قازاق ءتىلىن ۇيرەنەمىن دەۋشىلەرگە باعىت- باعدار بەرىپ، ءتىلدى جەتىك مەڭگەرۋگە كومەكتەسۋ.
«قازىر قازاق ءتىلىن جەتىك مەڭگەردىم دەپ ايتا الامىن. ويتكەنى ۇلتىم قازاق بولماسا دا وتباسىمىزدا تەك قازاق تىلىندە سويلەيمىز. قازاق ءتىلىن، ادەبيەتىن تەرەڭدەتىپ وقي باستاۋىما اكە-شەشەمنىڭ ىقپالى زور بولدى. كىشكەنتاي كۇنىمىزدەن باستاپ كۇندەلىكتى قولدانىستاعى قاراپايىم سوزدەردى جاتتاي باستادىق. قازاق ەرتەگىلەرىنىڭ جيناعىن الىپ بەردى، ونى باۋىرلارىمىزبەن وتىرىپ الىپ تالقىلايتىنبىز» ، - دەيدى ول. سونىمەن قاتار اناستاسيا قازىر بالالارعا قازاق ءتىلىن ۇيرەتۋدەن ءدارىس بەرەدى، بۇل ءىسى ءۇشىن ءلاززات الاتىنىن دا تىلگە تيەك ەتتى. قازاق وتباسىنا كەلىن بولۋدىڭ ءوزى قازاق ءتىلىنىڭ جەتىك مەڭگەرۋىنە تۇرتكى بولىپتى.
- جاقىندا «Amanat» پارتياسى جانىنداعى «جاستار رۋحى» جاستار قاناتى ۇيىتقى بولعان «مەنىڭ ەلىم - مەنىڭ ءتىلىم» جوباسى اياسىندا «سويلە» كلۋبى اشىلدى. قازىر سول كلۋبتىڭ الماتى قالاسىنداعى وقىتۋشى- ترەنەر قىزمەتىندە ءجۇرمىن. بۇل كلۋب قازاقستاننىڭ 11 قالاسىندا جۇمىسىن ءساتتى جۇرگىزىپ تۇر، - دەيدى ۋكراين قىزى اناستاسيا.
ول انا تىلىمىزگە قىزىعۋشىلىق ءبىلدىرىپ جۇرگەن جانداردى ادەتتەگى قالىپتاسقان ەرەجەمەن ەمەس، جاڭاشا ادىستەردى قولدانۋ ارقىلى ءتىل ۇيرەنۋگە بەيىمدەيدى ەكەن. ەستۋ ارقىلى اقپاراتتى وڭاي قابىلداۋعا بولاتىنىن ايتىپ، شاكىرتتەرىن الدىمەن پسيحولوگيالىق دايىندىقتان وتكىزەتىنىن جەتكىزدى. يگى باستامالارىن ءوزىنىڭ الەۋمەتتىك جەلىدەگى پاراقشاسىندا دا جالعاستىرىپ، الىس- جاقىن جۇرگەن قازاق ءتىلىن مەڭگەرۋگە ىنتاسى بار ازاماتتارمەن ءبولىسۋدى ءجون تاپقان.
ال كوكشەتاۋ قالاسىنداعى №1-مەكتەپ-گيمنازيانىڭ نەمىس-اعىلشىن ءتىلى پاندەرىنىڭ وقىتۋشىسى نيلۋفار اميراسلانوۆا - ازەربايجان قىزى، مەملەكەتتىك ءتىلدى ناسيحاتتاۋ جانە دامىتۋ ورتالىعىنىڭ، قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ مۇشەسى. قازىر دوكتارانتۋرادا وقىپ ءجۇر. ورتاسىندا قازاق ءتىلىنىڭ جاناشىرى اتانعان پوليگلوت مۇعالىم ءتۇرلى ادەبي جانە مادەني شارالارعا بەلسەنە قاتىسادى.
«ازەربايجان رەسپۋبليكاسىندا دۇنيەگە كەلدىم. اكەم دە، انام دا - ازەربايجان. تۋىستارىمنىڭ ىشىندە قازاقتار جوق. ءبىراق بالالىق شاعىمنان اسەم قالا كوكشەتاۋدا وسكەندىكتەن، ءوزىمدى ناعىز قازاق قىزى دەپ سەزىنەمىن. قازاقتىڭ ءتىلى، مادەنيەتى ماعان جات ەمەس. كەرىسىنشە، مۇنىڭ ءبارى بويىما تۋا بىتكەندەي ءسىڭىپ قالعان. ازەربايجان ۇلتى بولعانىما قاراماستان، مەنىڭ جانىم دا، جۇرەگىم دە - قازاق. قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋدى باستاۋىش سىنىپتى وقىپ جۇرگەن كەزدە باستادىم. جوعارى سىنىپ وقۋشىسى بولعان كەزدە قازاق ءتىلى پانىنەن ءتۇرلى وليمپيادالارعا قاتىسىپ، جۇلدەلى ورىندارعا يە بولدىم. قازىر ورىس سىنىپتارىنا قازاق ءتىلىن ۇيرەتىپ ءجۇرمىن. سونىمەن قاتار قازاق تىلىنە ىنتاسى تاسىپ تۇرعان باسقا دا ۇلت وكىلدەرى بار. ولاردىڭ قىزىعۋشىلىعىن ودان ارى ارتتىرۋعا تىرىسامىن. قازاق مەكتەبىنە بارىپ، قازاقتىڭ بالالارىمەن ويناپ، قازاق جەرىنىڭ شاڭىندا ءجۇرىپ، توپىراعىنا اۋناعاننان كەيىن قالايشا قازاقشا سويلەمەيىن»، - دەيدى نيلۋفار.
قازىر قازاق ءتىلىن ناسيحاتتاپ جۇرگەن ازەربايجان قىزى بالالاردىڭ ءتىلدى وڭاي مەڭگەرۋى ءۇشىن قازاق ءتىلدى كونتەنتتەر، قىزىقتى ۆيدەولار دايىنداۋمەن دە شۇعىلداناتىنىن ايتا كەتكەن ءجون. التى ءتىلدى ەركىن مەڭگەرگەن پوليگلوت مۇعالىم ۇنەمى قوعامدىق جۇمىستاردىڭ باسى-قاسىندا ءجۇرىپ، مەملەكەتتىك ءتىلدى ناسيحاتتايتىن بايقاۋلاردان بوي كورسەتىپ ءجۇر.
«بەلگىلى ءبىر تىلدە سويلەۋ ءۇشىن، الدىمەن سول تىلدە ويلانا ءبىلۋ كەرەك. ماسەلەن، اعىلشىن تىلىندە سويلەگەن كەلەدى مە، ەندەشە سول تىلدە ويلانۋدى باستا. ارينە، باسىندا قيىن بولادى. ءبىراق بۇل ءوز ۋاقىتىمەن كەلەتىن نارسە. وسى تىلدەردە جاقسى سويلەۋ ماقساتىندا مەكتەپتەگى وقۋشىلارىممەن بىرگە ءارتۇرلى تىلدەردە سويلەسۋگە تىرىسامىن، بۇل ماعان تىلدەر اراسىنداعى بايلانىستى جوعالتپاۋعا جانە وقۋشىلارىمنىڭ سويلەۋ داعدىلارىن دامىتۋعا كومەكتەسەدى»، - دەدى ن. اميراسلانوۆا.
پاراقشاسىندا 250 مىڭعا جۋىق وقىرمانى بار قازاق تىلىندە سويلەيتىن بەلگىلى بلوگەر، ورىس جىگىتى الەكسەي لودوچنيكوۆتىڭ قازاقشاسى كەيبىر قازاقتاردى دا شاڭ قاپتىرادى. ول الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى قازاقستاندا ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ءبىرقاتار وزگە ۇلتتىڭ وكىلدەرىن قازاق ءتىلىن ۇيرەنۋگە شاقىرعان. وقىرمانىنىڭ كوڭىلىن كوتەرەتىن قىسقا ۆيدەولارى دا قازاق تىلىندە جاريالانادى.
«دوستار، قازاق ءتىلىن ۇيرەنىڭىز، بۇل ءسىز ءۇشىن پايدالى بولماق. ءسىز قازاقستاندا تۇراسىز با، دەمەك ءار ادام ءوزى تۇراتىن ەلدىڭ ءتىلىن ۇيرەنۋگە مىندەتتى. ەلىمىزدىڭ ورىس ءتىلدى ازاماتتارىنا مەنىڭ ايتار كەڭەسىم - قازاق ءتىلىن ۇيرەنىڭىز» دەپ ۆيدەو جۇكتەگەن بولاتىن. بۇدان انا تىلىمىزگە دەگەن قۇرمەت تەك قازاقتاردىڭ عانا ەمەس، وزگە ۇلتتاردىڭ دا بويىنان كورىنىپ جاتقانى بايقالادى. بۇل قازاق ءتىلىنىڭ قولدانىلۋ اياسى مەن ناسيحاتتالۋىن شارىقتاۋ دەڭگەيىنە جەتكىزەتىنى ءسوزسىز.
رەسەيدە تۋىپ، قازاق دالاسىندا وسكەن ولگا ساگينديكوۆا ۇلتتىق اسپاپتا ەركىن وينايدى. تاتار، ورىس، تاعى ءبىرقاتار ۇلتتىڭ بالالارىنا بويىنداعى ونەرىمەن ءبولىسىپ، ءتالىم كورسەتىپ ءجۇر. تامىرىندا قازاق قانى اعىپ جاتقانداي سەزىنەتىن ول «ءاۋ دەمەيتىن قازاق جوق» دەگەندەي، كۇيشىلىك ونەرمەن قاتار انشىلىكتى دە قاتار الىپ ءجۇر.
«ون جاسىمدا قازاقستاننىڭ اۋىلدى جەرىنە قونىس اۋداردىق. سىنىپتاستارىم، دوستارىم قازاق تىلىندە ەركىن سويلەيتىن. ولارمەن بىرگە ءجۇرىپ مەن دە قازاق ءتىلىن جەتىك مەڭگەردىم. ەندى بار بىلگەنىمدى نەگە بالالارعا ۇيرەتپەسكە؟ دومبىرا - حالىقتىڭ جانى. سوندىقتان دالامىزدا قازاق توپىراعىن باسىپ جۇرگەن ءار ازاماتتىڭ جانى ءبىر بولۋى كەرەك دەپ ويلايمىن. قازىر قازاق ءتىلىن مەڭگەرەمىن دەپ كەلەتىن نەمەسە دومبىرانى ۇيرەنۋگە جانى قۇشتار وقۋشى كوپ. ءبىز ءبىلىپ تۇرساق، ولاردىڭ بەتىنەن قاقپاي، بەلىن بۋايىق دەپ ايتار ەدىم»، - دەپ ىزگى نيەتىن ءبىلدىردى و. ساگينديكوۆا.
وزگە ءتىلدى ءوز انا تىلىندەي جەتىك مەڭگەرۋ اركىمنىڭ قولىنان كەلمەيدى. ال ونى باسقالارعا ۇيرەتۋ - قيىننىڭ قيىنى. الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى قازاق ءتىلىنىڭ ناسيحاتىن جۇرگىزىپ جۇرگەندەردى ساناي بەرسەك سانىنا جەتپەيمىز. نە دەگەنمەن انا ءتىلىمىزدىڭ دامۋىنا شاما-شارقى جەتكەنشە ات سالىسىپ جۇرگەن وزگە ۇلتتىڭ وكىلدەرىنىڭ مۇنداي باستامالارى كوپ ۇلتتىڭ ءبىر شاڭىراق استىندا ايرانداي ۇيىپ وتىرۋىنا كەپىل بولا تۇسەتىنى انىق.
سىمبات باۋىرجان قىزى
«ايقىن» اقپارات