تويعان باقسىنىڭ قوبىزى

قوستاناي قالاسىنىڭ تۇرعىنى اسقار تويعانوۆتىڭ ۇيىندە وسىدان 300 جىل بۇرىن قاشالعان قوبىز ساقتاۋلى تۇر. بويىندا بىرنەشە عاسىردىڭ ءۇنى تۇنىپ جاتقان قىل قوبىز قاراعايدان بۇتىندەي شابىلىپ جاسالعان. موينى مەن شاناعى تۇتاسقان تۇسى مەن باسى جەز تاسپامەن قاپتالعان.

بەرتىندە جەرگىلىكتى قولونەر شەبەرى مۇحامەدقالي راحاليەۆتىڭ قولىنان وتكەن قوبىزدىڭ بەت تەرىسى قايتا قاپتالىپ، باسىنا «نۇرپەيىس (تويعان) اتادان قالعان قوبىز. مۇراگەرلەرگە امانات. ХVІІІ» دەگەن جازۋ جاپسىرىلىپتى.

كونە اسپاپتى وڭىردە ءداستۇرلى ونەردى ناسيحاتتاپ جۇرگەن ءانشى، قوبىزشى قىدىربەك قيىسحان ۇلى ۇستاپ كورگەن ەكەن: «ەكى قۇلاعى قاجالا- قاجالا جۇقارىپ قالعاندىقتان، وڭايلىقپەن كۇيگە كەلە قويمادى. ىسقىسى توزعان. تيەگىن جۇقارتۋ كەرەك، ول كادىمگى فانەرادان جاسالىپتى. ءاۋ باستا ول دا اعاشتان جونىلعان بولۋ كەرەك. تيەگى نەعۇرلىم جۇقا بولسا، اسپاپتىڭ ءۇنى دە زورايىپ شىعادى. اسپاپتى ۇستاعاننان-اق دەنەم تىتىركەنىپ سالا بەردى. الدەبىر سيقىر قوبىزدى زارلاتۋعا ىرىق بەرمەدى دە، ءۇنى شىقپاي قويدى. بۇعان دەيىن ناۋىرزىم اۋدانىنىڭ مەرەكە اۋلىنداعى جەتىباي اۋليەنىڭ قوبىزىن شالعان كەزدە، كەرىسىنشە، جەڭىلدەپ قالىپ ەدىم، مىناۋ ءزىلدى بولىپ شىقتى. دەگەنمەن اسپاپتى ءالى دە ءبىراز سويلەتۋ كەرەك»، دەيدى ونەرپاز.

عاسىرلار قويناۋىنان جەتكەن ەسكى قوبىزدىڭ يەسى كەزىندە ەل اراسىندا تويعان باقسى اتانىپ كەتكەن نۇرپەيىس جىلگەلدى ۇلى ەكەن. ول كىسى جايلى دەرەك جوقتىڭ قاسى. بەلگىلىسى، تويعان باقسىنىڭ اكەسى جىلگەلدى ХVІІІ عاسىردىڭ باسىندا ايەت وزەنىنىڭ بويىنا سىر وڭىرىنەن قونىس اۋدارىپ كەلگەن.

«بۇل قوبىزدى جىلگەلدى اتامىز سول سىر ەلىنەن الىپ كەلىپتى. سوعان قاراعاندا، اسپاپتىڭ تاريحى ءۇش عاسىردان اسىپ كەتەدى. نۇرپەيىس اتامىز كيەلى اسپاپتىڭ كومەگىمەن ءوز زامانىندا جۇرتتى ءتۇرلى اۋرۋ- سىرقاتتان ەمدەگەن. ول كىسى قوبىز، قىلىش، قامشى ۇستاپتى. وسى ۇشەۋىمەن ادام ەمدەگەن. قوبىز ءبىزدىڭ اۋلەتىمىزدە، قامشى جاماعايىن تۋىستاردا، ال قىلىشتىڭ قايدا ەكەنى بەلگىسىز. ناعاشىلارىمىز وسى قالادا تۇرادى. ول ۇيدەن قامشىنى كوردىك، ءبىراق ناعاشىلارىم بابامنىڭ دۇنيەسىن قايتارىپ بەرگىسى جوق. تويعان باقسى كەزىندە اتاقتى مارال يشانعا شاكىرت بولىپ، باتاسىن العان ەكەن. سول كەزدەگى ورداباي قونىسى، قازىرگى قوستانايعا جۇما نامازىنا قاتىسىپ، مارال يشانمەن يىق تىرەستىرىپ ساپتا تۇرۋ ءۇشىن سوناۋ 130 شاقىرىم جەردەن جاياۋ- جالپى كەلگەن كەزى دە بولىپتى. سوناۋ ءشيلى اۋلىنان قوستانايعا جەتۋدىڭ ءوزى قازىر دە وڭاي ەمەس» ، دەيدى باقسىنىڭ ۇرپاعى اسقار تويعانوۆ.

قوستاناي وبلىسى

نۇرقانات قۇلابايەۆ

egemen.kz