توقال بولعىسى كەلىپ ءجۇر.. .تالاي قازاق قىزدارى

 «اكەسىن ساباعاندى كورگەن ەدىك، ءبىراق ارباعا بايلاپ ساباعاندى كىم كورگەن» دەگەندەي، قازىرگى تاڭدا ەركەكتەر «توقال العىم كەلەدى» دەسە تاڭعالمايمىز، الايدا قىز- كەلىنشەكتەردىڭ «توقال بولعىم كەلەدى» دەپ اشىق ايتقانىن ەستىپ پە ەدىڭىز؟

تاياۋدا ءوزىم جاقسى ارالاساتىن تۇرمىس قۇرماعان قۇربىممەن اڭگىمەلەسىپ وتىرعاندا ول ماعان ءوزىنىڭ بايسالدى ءبىر ەر ادامعا ەكىنشى ايەل بولعىسى كەلەتىنىن ايتتى. العاشىندا ازداپ تىكسىنىپ قالسام دا، ءبىراز اڭگىمەلەسكەننەن كەيىن ونىڭ جان جاراسىن تۇسىنۋگە تىرىستىم. «الاش ايناسى» ينتەرنەت- گازەتىندەگى «وتباسى - وشاق قاسى» ايدارىنا ءسانيا قۇربىمنىڭ اۋزىنان جازىپ العان اڭگىمەسىن ۇسىنۋدى ءجون كورىپ وتىرمىن.

ءسۇيىپ تە كوردىم، كۇيىپ تە كوردىم

«ءبىر كەزدەرى ماحاببات دەگەن وتتىڭ جالىنى مەنى دە شارپىعان بولاتىن. 20 جاسىمدا ءوزىمنىڭ كۋرستاسىم قۋانىش دەگەن جىگىتكە قاتتى عاشىق بولدىم. ونىڭ دا مەن دەگەندە جانى بولەك ەدى. ەكەۋمىز ەكى جىلداي جۇبىمىز جازىلماي بىرگە جۇردىك. ءبىراق بىزگە بىرگە بولۋدى جازباعان ەكەن. تاعدىردىڭ جازۋىمەن جولىمىز ەكىگە ايىرىلدى. قۋانىش ءوزىنىڭ البىرتتىعىمەن مەنىڭ جۇرەگىمدى جاۋلاعان ەدى. ءبىراق قىزۋقاندى مىنەزى ءبىزدىڭ ءبىر- بىرىمىزدەن الىستاۋىمىزعا سەبەپ بولدى. ەكەۋمىز بولماشى نارسەگە رەنجىسىپ قالىپ، ول ءبىر- اق كۇندە وزگە قىزدى ءوزىنىڭ جارى ەتتى. مەنىڭ جارالى جۇرەگىم ءبىراز ۋاقىتقا دەيىن جازىلماي ءجۇردى، الايدا «ۋاقىت - ەمشى» عوي، ۋاقىت وتە كەلە ۇمىتىلدى. ءبىراق وسىدان كەيىن ەشكىمدى شىن سۇيە المادىم. قاتارىمنان قالىپ قويىپپىن مەنى كوپتەگەن زامانداستارىم تۇسىنبەيتىن شىعار. ءبىراق شىنىمدى ايتسام، جالعىزدىقتان جالىقتىم، شارشادىم.

جاسىم 30 دان اسقانشا جالعىز قالىپ قالام- اۋ دەپ ويلاماپپىن. ەندى مىنە، جاسىم 33 تەن اسىپ بارادى، ءالى تۇرمىس قۇرمادىم. قۇربىلارىمنىڭ كوبى كۇيەۋگە شىعىپ، بالا ءسۇيىپ، ءارقايسىسى ءوزىنىڭ وتباسىمەن ءومىردىڭ اشى- تۇشىسىن بىرگە سەزىنىپ ءجۇر. مەن بولسام وسى ۋاقىتقا دەيىن «اقبوزات مىنگەن حانزادامدى» كۇتىپ جۇرە بەرىپپىن. قازىر ويلاپ وتىرسام، ەگەر سۇيگەن جارىڭ، بالا- شاعاڭ بولماسا، وقىعان وقۋىڭ دا، قىزىل ديپلومىڭ دا، تابىسى مول جۇمىسىڭ دا تۇككە تۇرمايدى ەكەن. «وتىزعا كەلگەنشە ءبىر جىگىتتى قاراتا المادى ما؟» دەپ ويلاپ وتىرعان بولارسىزدار. جىگىتتەر ءسوز ايتپادى ەمەس، ايتتى عوي، ءتىپتى ءبىر كەزدەرى الىپ قاشقىسى كەلگەن جىگىتتەر دە بولدى. ءبىراق ءوزىم «كولدەنەڭ كوك اتتىلاردى» مەنسىنبەدىم، بىرەسە وقۋ دەدىم، بىرەسە جۇمىس ىستەپ ازداپ اتا- اناما بولىسايىن دەدىم، باۋىرلارىمنىڭ وقۋىنا كومەكتەستىم. ايتەۋىر انە- مىنە دەپ جۇرگەنىمدە ءوز قاتارىمنان قالىپ قويىپپىن. وتىزدان اسقان جىگىتتەردىڭ كوبىنىڭ وتباسى، بالا- شاعالارى بار. ءوزىم قاتارلاس جىگىتتەردىڭ اراسىندا بويداقتارى بولسا دا ولار جاس قىزداردى جار ەتكىسى كەلەتىنى بەلگىلى. ال وزىمنەن جاسى كىشى جىگىتتەر كەيدە كوڭىل ءبىلدىرىپ جاتسا، ماعان ولار شىن نيەتپەن اڭسارى اۋىپ وتىر دەپ ويلامايمىن. ويتكەنى جىگىتتەر العاشىندا ۇناتىپ، كوڭىلدەرى الىپ ۇشۋى مۇمكىن، ءبىراق ۋاقىت وتە كەلە جاسىمىزداعى ايىرماشىلىق ءبىلىنىپ، ءوزىمدى ونىڭ جانىندا ۇلكەن سەزىنگەن سايىن ىڭعايسىزداناتىن سەكىلدىمىن. وسىندايدان قىزعانىش تۋادى، وكپە- رەنىش بولادى دەگەندەي. ونىڭ ۇستىنە قازىرگى كەزدە كەيبىر جىگىتتەر مەن سەكىلدى بويداق قىزداردىڭ تابىسى ءۇشىن، پاتەرى ءۇشىن ءسۇيدىم- كۇيدىم دەپ قولىنا كىرىپ الىپ، دايىن اسقا تىك قاسىق بولعىسى كەلەدى.

ءوزىمنىڭ ءبىر تانىس قىزىم بازاردا ساۋدا جاسايدى. جاس كەزىندە ءبىر بالاسىمەن كۇيەۋى تاستاپ كەتكەن. ول ءوزى جالعىز ءجۇرىپ ساۋدا جاساپ، اقشاسىن جيناپ باسپانا الدى، جاعدايى جاقسى. قازىر ۇيىنە ءبىر جاس جىگىتتى كىرگىزىپ العان. الگى جىگىت قاشانعا دەيىن قۇربىما كۇيەۋ بولار ەكەن؟ ءبىر كۇنى وزىنە جاقسى جار تاپقان كەزدە تايىپ تۇرسا، قۇربىم ونىڭ ورنىن سيپاپ قالماي ما؟ مىنە، وسىندايلاردى ويلاعاندا تۇنگى ۇيقىڭ شايداي اشىلادى.

جولدان بالا تاپقانشا، ەكىنشى ايەل بولعان ارتىق

«توقال» دەگەن ءسوز قۇلاققا تۇرپىدەي تيەدى ەكەن. سوندىقتان توقال دەگەننەن گورى ەكىنشى ايەل دەپ ايتقان ءجون سەكىلدى. مەن ەكىنشى ايەل بولۋ تۋرالى كوپ ويلاندىم. ءوز باسىم بولاشاق جارىمنىڭ اقىلدى، ءبىلىمدى، سابىرلى، ومىرلىك تاجىريبەسى مول بايسالدى ادام بولعانىن قالايمىن. ال مۇنداي ەر ادامداردىڭ باسى بوس بولۋى مۇمكىن ەمەس. سوندىقتان ەگەر ماعان كوڭىلىمنەن شىعاتىن ەر ادام جولىقسا، ءتىپتى ەكىنشى ايەلى بولۋعا دا كەلىسەر ەدىم. اقىل- ويى، پايىمى، تانىم- تۇسىنىگى وزىممەن دەڭگەيلەس ەمەس، ءالى اقىل توقتاتپاعان جىگىتپەن كوڭىل قوسقانشا، سالماقتى، ءبىلىمدى، يماندى، تەرەڭ ويلى ەركەكتىڭ ەكىنشى ايەلى بولعان ارتىق. ەڭ باستىسى، ول ادام ءبىرىنشى ايەلىنىڭ كەلىسىمىن الىپ، مەنى ەكىنشى ايەلى رەتىندە قابىلداسا بولعانى. مەن ءوزىمدى ەكىنشى ايەل رەتىندە ۇستاي الاتىنىما سەنىمدىمىن، ءوز ورنىمدى بىلەمىن. قازىرگى كەزدە مەنىڭ كوپتەگەن زامانداستارىم جولدان بالا تاۋىپ، بالاسىنىڭ اكەسى كىم ەكەنىن بىلمەي جاتادى. سوندىقتان قازىرگى قوعامدا جەسىر ايەل، كارى قىزى، جەتىم بالا كوبەيىپ كەتتى عوي. ال جاس قىزدار كوبىنەسە جاسى ۇلكەن قالتالى ەركەكتەرگە قىزىعىپ، ولاردىڭ ويناسىنا اينالادى دا، كەيىن اسپانان جەرگە سالبىراپ تۇسكەن پەرىشتەدەي جاپ- جاس جىگىتتەرگە ءتيىپ جاتقاندارى دا جەتەرلىك. جاپ- جاس كەزىندە ەشقانداي قىز بىرەۋدىڭ ەكىنشى ايەلى بولام دەپ ويلامايدى عوي. ءبىراق اركىمنىڭ ماڭدايىنا جازىلعان ءوز تاعدىرى بار. ايەل اتاۋلىنىڭ بارىنە بىرەۋدىڭ جالعىز جارى بولۋ باقىتى بۇيىرا بەرمەيدى عوي.. .

بايبىشەلەر ءبىزدى دە تۇسىنسە ەكەن

تاياۋدا مەنىڭ وتە جاقىن دوسىم، سىرلاسىم مارال جاسى 50 گە تاياپ قالعان ءبىر ەر اداممەن تانىسىپ، اڭگىمەسى جاراسىپ ءجۇردى. مارالدىڭ جاسى 35 تە، ءبىر قىزى بار. مارالدىڭ تانىسى سويلەسىپ جۇرگەندەرىنە بىرنەشە اي وتكەننەن كەيىن وعان ەكىنشى ايەلى بولۋعا ۇسىنىس جاساپتى. مارالدىڭ ايتۋىنشا، ونى ۇناتاتىن مۇراتتىڭ ومىرگە دەگەن كوزقاراسى، اقىل- پاراساتى وتە جوعارى كىسى ەكەن. الايدا ونىڭ بايبىشەسى كۇيەۋىنىڭ ەكىنشى ايەل الۋىنا رۇقسات بەرمەي جۇرگەن كورىنەدى. ولار 5 بالا تاربيەلەپ وتىرعان وتباسى. ايەلى وعان «ەگەر ەكىنشى ايەل الساڭ، مەنىمەن اجىراساسىڭ» دەپ شارت قويىپ وتىر. الايدا مۇرات تا ءوز ايتقانىنا قايتار ەمەس. جاقىندا ول ءوزىنىڭ ءبىرىنشى ايەلىمەن بىرگە مارالدى دا ەرتىپ اعايىندارىنىڭ تويىنا قاتىسىپ قايتىپتى. مارال ءوزىنىڭ ەكىنشى ايەل رەتىندە ورنىن ءبىلىپ، تويعا باراردا كويلەك تە الامىن، شاشىمدى دا ساندەيمىن دەمەي- اق، توي كەزىندە مۇرات پەن ءبىرىنشى ايەلەرىنىڭ كەنجە بالالارىن قاراپ ءجۇرىپتى.

«ارينە، بايبىشەلەردىڭ ەكىنشى ايەلدى بىردەن قابىلداي سالۋى قيىن عوي. سوندىقتان ەكىنشى ايەل بولۋ ءۇشىن ۇلكەن سابىرلىلىق كەرەك» دەيدى مارال. مەن قۇربىمنىڭ بۇل ارەكەتىن وتە دۇرىس دەپ ەسەپتەيمىن. مەنىڭشە، ەگەر بايبىشەلەردىڭ تۇسىنىگى مول بولسا، ايەل رەتىندە مارال سەكىلدى ايەلدەردى تۇسىنۋگە تىرىسار ەدى. ءوز باسىم ەگەر ماعان مۇراتتاي اقىل- پاراساتى جوعارى ەر ادام كەزدەسىپ جاتسا، ەكىنشى ايەل بولا الار ەدىم دەپ ويلايمىن. ەڭ باستىسى، ءوزىمدى سىيلاسا، جاعدايىمدى جاساسا، بولاشاق بالالارىما جاقسى اكە بولسا بولعانى. وزگەلەردىڭ كوزىنەن تىعىلىپ، جاقىندارىمنان جاسىرىپ، بىرەۋدىڭ كۇيەۋىنە ورتاقتاسقانشا، اشىق تۇردە قازاقتىڭ جاقسى ءبىر ازاماتىنىڭ ەكىنشى ايەل بولسام، اللانىڭ الدىندا دا ارىم تازا بولماي ما؟» .

qazaquni.kz